Ruchl Fiszman
| Data i miejsce urodzenia |
1935 |
|---|---|
| Data śmierci |
1984 |
| Język |
jidysz |
| Dziedzina sztuki |
poezja |
| Nagrody | |
Ruchl Fiszman, także Rukhl Fishman (ur. 10 czerwca 1935 w Filadelfii, zm. 26 sierpnia 1984) – izraelska poetka tworząca w jidysz.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodziła się 10 czerwca 1935 roku w Filadelfii[1], w rodzinie działaczy żydowskich Soni i Aarona Fiszmanów[2]. Jej bratem był socjolingwista Joshua A. Fishman[2][3]. W latach 1941–1949 jeździła z bratem na świeckie żydowskie obozy do Boiberik[2], należała do młodzieżowej organizacji syjonistycznej Ha-Szomer Ha-Cair[4]. W strukturach organizacji poznała przyszłego męża, matematyka i muzyka Theodora Holdheima[2]. Wiersze zaczęła pisać młodo, pod okiem Malki Heifetz Tussman[4][5]; wpływ mentorki widać w zamiłowaniu Fiszman do gier słownych i w rzadkim korzystaniu z rymu[5]. W wieku 19 lat wyjechała z mężem do Izraela[4]. Małżeństwo osiadło w kibucu Bet Alfa[4], gdzie Fiszman pracowała i pisała wiersze[2]. Jej sąsiadką i przyjaciółką była Sara Szabes[6]. Fiszman dołączyła do grupy Jung Isroel, której została najmłodszą członkinią[2][5] i jedyną osobą spośród tego grona, która urodziła się w Stanach Zjednoczonych[5]. Skupiała się na tworzeniu poezji opisującej bezpośrednie otoczenie, przyrodę, czy zwierzęta, unikając tematów popularnych wśród rówieśników[5]. Jej debiutancki tomik Zun iber alc ukazał się w 1960 roku[2]. W późniejszych wierszach opisywała postępującą, wyniszczającą chorobę[2]. Jej dwa ostatnie zbiory wierszy ukazały się w wydaniach dwujęzycznych, w jidysz i po hebrajsku, choć Fiszman pisała jedynie w jidysz[4]. W 1978 roku otrzymała nagrodę im. Icyka Mangera[2]. Zmarła sześć lat później[4], 26 sierpnia 1984 roku[1].
Wiersz Fiszman „Moja dzika koza” został wykorzystany w tytule antologii Moja dzika koza. Antologia poetek jidysz (2018) pod redakcją Karoliny Szymaniak, Joanny Lisek i Belli Szwarcman-Czarnoty[7].
Dzieła[edytuj | edytuj kod]
- Zun iber alc („Wszechogarniające słońce”), 1960
- Derner nochn regn („Ciernie po deszczu”), 1966
- Himl cwiszn grozn / Szamaim be-esew („Niebo między trawami”), 1968
- Wilde cig / Iza peziza („Dzika koza”), 1976[4]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Guide to the Rukhl Fishman Papers, 1940-1990 [online], Online Archive of California [dostęp 2022-03-29].
- ↑ a b c d e f g h i Bella Szwarcman-Czarnota, Ruchl Fiszman, „Cwiszn”, 4, 2011, ISSN 2081-8343.
- ↑ Joshua Fishman, Yiddishist and Linguistics Pioneer, Dies at 88 [online], The Forward, 4 marca 2015 [dostęp 2023-09-11] (ang.).
- ↑ a b c d e f g Rukhl Fishman, [w:] Moja dzika koza. Antologia poetek jidysz, Karolina Szymaniak, Joanna Lisek, Bella Szwarcman-Czarnota, Kraków: Wydawnictwo Austeria, 2018, s. 549–550, ISBN 978-83-7866-209-9.
- ↑ a b c d e I Want to Fall Like This [online], Wayne State University Press [dostęp 2022-01-30].
- ↑ Bella Szwarcman-Czarnota, Sore Szabes, „Cwiszn”, 4, 2011, s. 43, ISSN 2081-8343.
- ↑ Zofia Zaleska, Jestem kobietą. Rozmowa z Karoliną Szymaniak [online], Dwutygodnik, czerwiec 2019 [dostęp 2022-01-30] (pol.).