Staw przy Książęcej
Widok od strony południowej, od ulicy Książęcej | |
Położenie | |
Państwo | |
---|---|
Lokalizacja | |
Wysokość lustra |
88,1 m n.p.m. |
Morfometria | |
Powierzchnia |
0,0571 ha |
Położenie na mapie Warszawy | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego | |
52°13′49″N 21°01′42″E/52,230278 21,028333 |
Staw przy Książęcej[1][2] lub Staw Żurawka[3] – staw w Warszawie, w dzielnicy Śródmieście.
Położenie i charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Staw leży po lewej stronie Wisły, w stołecznej dzielnicy Śródmieście, na obszarze MSI Śródmieście Południowe, niedaleko ulic Książęcej, Józefa Czapskiego i Stanisława Lorentza[4][5], na terenie parku Na Książęcem, w sąsiedztwie zdroju wody oligoceńskiej z lat 50. XX w. zbudowanego w stylu klasycystycznym i Elizeum[4][6]. Znajduje się na obszarze zlewni bezpośredniej Wisły[3][7].
Zgodnie z ustaleniami w ramach „Programu Ochrony Środowiska dla m. st. Warszawy na lata 2009–2012 z uwzględnieniem perspektywy do 2016 r.” staw położony jest na terasie nadzalewowej[2]. Zasilany jest wodociągiem, odpływ następuje do kanalizacji[2] – poziom wody jest więc regulowany w sposób sztuczny[6]. Powierzchnia stawu wynosi 0,0571 ha[2]. Według numerycznego modelu terenu udostępnionego przez Geoportal lustro wody znajduje się na wysokości 88,1 m n.p.m.[4] Identyfikator MPHP to 1409897[4].
Jest glinianką[6], powstał w wyniku zalania wodą wyeksploatowanego wyrobiska iłów zaopatrującego w surowiec cegielnie[8]. Cegielnie w dolinie Żurawki, która w przeszłości płynęła m.in. w miejscu późniejszej ulicy Książęcej, istniały od XVII w.[8] Około 1776 roku zbiornik wodny stał się częścią założenia parkowego autorstwa Szymona Bogumiła Zuga[9]. Na wyspie na stawie przez pewien czas hodowano małpy (tzw. Małpia Kolonia)[10].
Staw stanowi część dawnego ogrodu księcia Poniatowskiego wpisanego do rejestru zabytków (nr rej.: 278 z 1.07.1965)[11]. W 1958 roku w pobliżu stawu ustawiono popiersie Elizy Orzeszkowej autorstwa Romualda Zerycha[12].
W XXI wieku w zbiorniku wodnym zaobserwowano występowanie ropuchy zielonej[6][13] i traszki zwyczajnej[13].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Biuro Naczelnego Architekta Miasta. Miejska Pracownia Planowania Przestrzennego i Strategii Rozwoju , Opracowanie ekofizjograficzne do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego m. st. Warszawy, Warszawa 2006, s. 35 [dostęp 2022-06-16] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04] .
- ↑ a b c d Rada m.st. Warszawy: Załącznik tekstowy i tabelaryczny do Programu ochrony Środowiska dla miasta stołecznego Warszawy na lata 2009–2012 z uwzględnieniem perspektywy do 2016 r.. bip.warszawa.pl, 21 października 2010. [dostęp 2022-06-16]. (pol.).
- ↑ a b Zespół Ekovert , Mapa aktualnej sieci układu hydrograficznego miasta stołecznego Warszawy (stan na rok 2015). 1:20 000 [online] [dostęp 2022-06-16] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-27] .
- ↑ a b c d Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Geoportal krajowy. geoportal.gov.pl. [dostęp 2022-06-16].
- ↑ Zarząd Dróg Miejskich w Warszawie , Obszary MSI. Dzielnica Śródmieście [online] [dostęp 2022-06-16] .
- ↑ a b c d Park na Książęcem – dawny ogród ks. Poniatowskiego z tajemniczym Elizeum [online], 31 maja 2021 [dostęp 2022-06-16] .
- ↑ Park na Książęcem w centrum Warszawy. Romantyczne zacisze z podziemną rotundą. Idealne miejsce na wiosenny spacer [online], 22 lutego 2022 [dostęp 2022-06-16] .
- ↑ a b Barbara Petrozolin-Skowrońska (red.), Encyklopedia Warszawy, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 212, ISBN 83-01-08836-2 .
- ↑ Anna Różańska , Parki warszawskie. Przemiany układów kompozycyjnych, Warszawa: Katedra Sztuki Krajobrazu Wydział Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, 2012, s. 56–58 .
- ↑ Ulica Książęca [online], Warszawa – Dzielnica Śródmieście [zarchiwizowane z adresu 2017-02-04] .
- ↑ Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A) - stan na 31 marca 2022 roku - woj. mazowieckie (Warszawa) – plik PDF, Narodowy Instytut Dziedzictwa .
- ↑ Wiesław Głębocki: Warszawskie pomniki. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1990, s. 74. ISBN 83-7005-211-8.
- ↑ a b Staw w centrum "zaniedbany". Urząd: tam żyją chronione ropuchy i traszki [online], 10 czerwca 2018 [dostęp 2022-06-16] .