Stefan Zdych
kapitan | |
Data i miejsce urodzenia |
17 października 1913 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Przebieg służby | |
Siły zbrojne | |
Jednostki | |
Stanowiska |
dowódca kompanii ciężkich karabinów maszynowych |
Główne wojny i bitwy | |
Odznaczenia | |
Stefan Zdych (ur. 17 października 1913 w Czajkowie, zm. 7 kwietnia 1985 w Legnicy) – polski oficer, komendant obwodu wieluńskiego AK.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Był synem Antoniego i Zofii z Wysotów[1]. Rodzice byli rolnikami w przysiółku Śniegule. Szkolę Podstawową ukończył w Czajkowie, następnie w latach 1927–1931 uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego w Ostrzeszowie, po zdaniu egzaminu maturalnego podjął naukę w Seminarium Nauczycielskim w Wieluniu. Po skończeniu nauki w seminarium odbywał służbę wojskową w Szkole Podchorążych w Kielcach[2] lub Siedlcach[3], gdzie zdobył Odznakę Strzelecką. W roku 1938 rozpoczął pracę jako nauczyciel w miejscowości Zbiersk pow. kaliski i pracował tam do wybuchu II wojny światowej[3].
Brał udział w kampanii wrześniowej jako dowódca kompanii ciężkich karabinów maszynowych w Samodzielnej Grupie Operacyjnej Polesie dowodzonej przez gen. Franciszka Kleeberga. Po przegranej bitwie wpadł w ręce wojsk sowieckich. Podczas transportu jeńców polskich, zbiegł z transportu i wrócił w rodzinne strony[2].
W 1940 wstąpił do Związku Walki Zbrojnej przemianowanym później na Armii Krajowej, przyjął pseudonim "Stach" i działał na terenie powiatu wieluńskiego. W 1943 został wyznaczony na funkcję komendanta obwodu wieluńskiego AK, którą to funkcję pełnił z przerwą do roku 1945[4].
Skupiał się przede wszystkim na pracy wywiadowczej na zapleczu wroga oraz na walce z kolaboracją wśród miejscowej ludności.
Brał udział w wyprowadzeniuz okrążenia niemieckiego zwiadowców sowieckich zrzuconych na tyły wroga w roku 1944. Po zakończeniu wojny krótko przebywał na terenie Czajkowa i jego okolic, jednakże terror nowych władz w stosunku do żołnierzy AK zmusił go do wyjazdu na Ziemie Zachodnie.Pod koniec 1945 podjął próbę ucieczki za granicę, jednak na skutek zdrady został pojmany i osadzony w Twierdzy Kłodzkiej na kilka miesięcy. Po zwolnieniu osiadł w Legnicy, jednak na skutek działań ze strony władz , był zwalniany z pracy pomimo wzorowego wypełniania swych obowiązków[3].
W roku 1952 został oskarżony o przynależność do podziemia i osadzony w areszcie we Wrocławiu. Zwolniony został dzięki poręczeniu radzieckiego mjra Tima dowódcy sowieckiego zwiadu z lasów węglewickich z 1944, których wyprowadził z niemieckiego okrążenia[3].
Był odznaczony przez rząd emigracyjny RP na uchodzctwie Krzyżem Walecznych, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[2], awansowano go również z podporucznika na kapitana[5].
Zmarł w wieku 72 lat pochowany w 1985 na cmentarzu komunalnym w Legnicy[3].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
3 września 2012 r. w Zespole Szkół w Czajkowie odbyło się uroczyste odsłonięcie tablicy pamięci kpt. Stefana Zdycha „Stacha”[3]. Inicjatorem wydarzenia było Stowarzyszenie „Ruch Samorządowy im. prof. Mariana Falskiego w Kuźnicy Grabowskiej. W uroczystościach uczestniczyli m.in.: najbliższa rodzina kpt. Stefana Zdycha, lokalne władze gminy Czajków, przedstawiciele łódzkiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej, młodzież oraz goście[6][2]. W liście do uczestników uroczystości prezes PiS Jarosław Kaczyński podkreślił, że są one ważnym dowodem pamięci o polskim patriocie i są aktem oddania mu hołdu[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Stefan Zdych 1913–1985 – Nasi krewni [online], wojciechgracz.pl [dostęp 2023-09-16] .
- ↑ a b c d Uczczono pamięć oficera Armii Krajowej [online], Onet Wiadomości, 3 września 2012 [dostęp 2023-09-15] (pol.).
- ↑ a b c d e f IDcom.pl, Uroczyste odsłonięcie tablicy pamięci kpt. Stefana Zdycha ps. „Stach” [online], czajkow-gmina.pl [dostęp 2023-09-15] (pol.).
- ↑ Komenda Okręgu Łódź ZWZ-AK. [online], www.dws-xip.com [dostęp 2023-09-15] .
- ↑ Grupa Wirtualna Polska , Wielkopolskie: Uczczono pamięć oficera Armii Krajowej [online], www.money.pl, 3 września 2012 [dostęp 2023-09-15] (pol.).
- ↑ Instytut Pamięci Narodowej- Łódź , Uroczyste odsłonięcie tablicy pamięci kpt. Stefana Zdycha ps. „Stach” – Czajków, 3 września 2012 [online], Instytut Pamięci Narodowej - Łódź [dostęp 2023-09-15] (pol.).
- ↑ Uczczono pamięć komendanta Obwodu Wieluń Armii Krajowej [online], dzieje.pl [dostęp 2023-09-15] (pol.).
- Absolwenci I Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Skłodowskiej-Curie w Ostrzeszowie
- Ludzie związani z Czajkowem (powiat ostrzeszowski)
- Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (władze RP na uchodźstwie)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych
- Oficerowie Armii Krajowej
- Pochowani na Cmentarzu Komunalnym w Legnicy
- Polscy oficerowie piechoty
- Uczestnicy bitwy pod Kockiem (1939)
- Urodzeni w 1913
- Zmarli w 1985