Synodontis
| Synodontis[1] | |||
| Cuvier, 1816 | |||
 Przedstawiciel rodzaju – Synodontis petricola | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
Synodontis | ||
| Synonimy | |||
| |||
Synodontis – rodzaj słodkowodnych ryb sumokształtnych z rodziny pierzastowąsowatych (Mochokidae). Obejmuje około 130 gatunków żyjących w Afryce, w języku polskim określanych nazwą giętkoząb.
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Giętkozęby spotykane są przede wszystkim w wodach Afryki równikowej, w dorzeczu takich rzek jak Niger, czy Kongo, w dorzeczu Jeziora Czad, w Wielkich Jeziorach Afrykańskich (przede wszystkim Jezioro Wiktorii i Tanganika) oraz w jeziorze Malawi.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Nazwa rodzaju pochodzi od łac. przedrostka syn- oznaczającego współ-, razem oraz gr. odóntos oznaczającego ząb. Synodontis jest rodzaju żeńskiego[2], ale w literaturze często spotykane są nazwy gatunków pisane w rodzaju męskim, np. S. decorus, eupterus, multipunctatus zamiast S. decora, euptera, multipunctata.
Wygląd[edytuj | edytuj kod]
W wieku dorosłym sumy te osiągają rozmiary od kilku do kilkudziesięciu centymetrów. Ich czaszka jest osłonięta pancerzem kostnym, a z pokrywą skrzelową zrośnięty jest mocny i nierzadko długi kolec barkowy, często odchylany prostopadle do osi tułowia (szczególnie w czasie walki z innymi osobnikami). Ryby te mają dużą płetwę tłuszczową, a w płetwach piersiowych i grzbietowej mocne kolce. Ich ubarwienie zależy nie tylko od gatunku, ale też od wieku osobnika, często zmieniając się wraz z rozwojem od linii i geometrycznych wzorów do cętek, bądź odwrotnie.
Biologia[edytuj | edytuj kod]
Ryby te prowadzą często, ale nie zawsze nocny tryb życia. Na ogół unikają nadmiernego oświetlenia, chowając się w kryjówkach. Część żyje w głębszych partiach wód. Są to ryby terytorialne, aktywnie broniące swojego rewiru przed innymi rybami z tego samego gatunku. Giętkozęby wydają głośne sygnały dźwiękowe, szczególnie w czasie walk terytorialnych. Niektóre gatunki wytwarzają złożone impulsy elektryczne, najprawdopodobniej służące komunikacji międzyosobniczej.
Sumy te są jajorodne – składają ikrę, ale o ich rozrodzie niewiele wiadomo. Żyjący w jeziorze Tanganika giętkoząb cętkowany (S. multipunctata) jest pasożytem lęgowym pielęgnic z rodzaju Simochromis, Cyphotilapia i innych pyszczaków z plemienia Tropheini i Haplochromini.
Znaczenie gospodarcze[edytuj | edytuj kod]
Ryby te mają pewne znaczenie gospodarcze. Większe gatunki są ważnym źródłem mięsa. Ze względu na wygląd i ciekawe zachowanie mniejsi przedstawiciele rodzaju są często trzymani w akwariach, a niektóre gatunki są w nich z powodzeniem, aczkolwiek rzadko, rozmnażane. Osobniki niektórych gatunków, np. S. nigriventris pływają, szczególnie w młodszym wieku, brzuchem równolegle do powierzchni dna, skał lub powierzchni wody (podobnie jak naskalniki) bez względu na kierunek ruchu. Płynąc wzdłuż powierzchni wody są więc obrócone brzuchem do góry, stąd potoczna nazwa opaczek.
Klasyfikacja[edytuj | edytuj kod]
Gatunki zaliczane do tego rodzaju[3]:
Gatunkiem typowym jest Silurus clarias (Synodontis clarias).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Synodontis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Carl J. Ferraris. Checklist of catfishes, recent and fossil (Osteichthyes, Siluriformes), and catalogue of siluriform primary types. „Zootaxa”. 1418, s. 1–628, 2007. ISSN 1175-5334. (ang.). (pdf)
- ↑ Ron Fricke, William Neil Eschmeyer, Richard Van der Laan (red.), SEARCH, [w:] Eschmeyer's Catalog of Fishes, California Academy of Sciences, 2 października 2012 [dostęp 2012-12-02] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k Wally Kahl, Burkard Kahl, Dieter Vogt: Atlas ryb akwariowych. Przekład: Henryk Garbarczyk i Eligiusz Nowakowski. Warszawa: Delta W-Z, 2000. ISBN 83-7175-260-1.
- ↑ Hans Frey: Akwarium słodkowodne. Przekład: Wiesław Wiśniewolski. Warszawa: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1990, s. 286. ISBN 83-217-2777-8.