Szyszkowscy herbu Ostoja
Wygląd
Szyszkowscy (Syskowscy, Siskowscy) – polski ród szlachecki pieczętujący się herbem Ostoja[1], należący do heraldycznego rodu Ostojów (Mościców)[2], wywodzący się z Szyszków (dziś Syski) w dawnym województwie sieradzkim[3].
Najstarsze świadectwa źródłowe dotyczące rodu[edytuj | edytuj kod]
Poniżej wymienione są ważniejsze świadectwa źródłowe dotyczące Szyszkowskich herbu Ostoja oraz Sysków - ich wsi gniazdowej.
- Pierwsza wzmianka dotycząca Sysków pochodzi z roku 1399. Występuje w niej Sandek z Szyszków (de Syszki)[4].
- W roku 1405 wzmiankowany był Albert z Szyszków (de Szyski)[3].
- W latach 1410-1415 występował Dobrosław z Szyszków (de Siszky, de Siski)[3].
- Na początku XVI w. występował Stanisław Szyszkowski, starosta klucza opatowskiego arcybiskupstwa gnieźnieńskiego[5], dziedzic w Lutosławicach i Rożdżałach. W latach 1522-1524 wykupywał części wsi Rożdżały z rąk Koźmińskich[6].
- W roku 1538 poświadczony jako szlachcic herbu Ostoja był Stanisław Szyszkowski (Shiskowski), kanonik poznański, syn Józefa Szyszkowskiego i Katarzyny z Pudłowskich[7].
- W roku 1552 posiadała część dóbr Syski Ewa Siskowska[3].
Majątki ziemskie należące do rodu[edytuj | edytuj kod]
Poniżej wymienione są ważniejsze dobra ziemskie należące do Szyszkowskich herbu Ostoja.
- Szyszki (dziś Syski)[3], Lutosławice, Rożdżały[6], Chmielnik, Majków[8], Skarszewek, Skarszew, Olszowa, Świba, Przytocznica, Borków[9], Rusocice, Oleszno, Świdno, Wola, Lasocin, Chotów, Krasocin, Mieczyn, Spytkowice, Okleśna, Brodła[10], Buszków, Cisia Wola, Giebułtów, Ilkowice, Janowice, Kropidło, Maciejów, Małoszów, Mianocice, Nieszków, Słaboszów, Tochołów, Maciejowice, Godzisz, Kochów, Komory, Oblin, Oronne, Podstolice, Polik, Strych, Uchacze, Brzumin, Piwonin, Siedzów, Szymanowice, Winiary[11], Chrusty (dawniej Chrostowo)[12], Brzezie[13], Russocice, Kamionka, Piorunów (dawniej Piorunowo), Kuny, Tury, Małoszyna (dawniej Małyszyna, Maliszyna), Międzylesie, Skarbki, Polichno (dawniej Polikno), Piersk (dawniej Piersko, Pierskowo), Plewnia (dawniej Plewień), Morawin, Zakrzyn (dawniej Zaksino, Zakszyn), Szadek[14].
-
Syski i Lutosławice na mapie D. Gilly (1802-1803) -
Zamek Szyszkowskich w Spytkowicach -
Herb Szyszkowskich w kościele św. Katarzyny w Spytkowicach
Znani przedstawiciele rodu[edytuj | edytuj kod]
- Stanisław Szyszkowski (zm. po 1530) - starosta klucza opatowskiego arcybiskupstwa gnieźnieńskiego, dziedzic w Lutosławicach i Rożdżałach[5].
- Stanisław Szyszkowski (zm. po 1534) - stolnik kaliski, starosta rogoziński[15].
- Stanisław Szyszkowski (zm. 1570) - kanonik gnieźnieński i poznański, prepozyt kapituły kolegiackiej w Sieradzu, proboszcz sieradzki, oficjał i dziekan wieluński.
- Marcin Szyszkowski (1554-1630) - książę siewierski, polski duchowny katolicki, biskup-koadiutor, następnie biskup łucki, płocki i krakowski.
- Jerzy Szyszkowski (zm. po 1633) - chorąży kaliski, kasztelan biechowskiego[16].
- Ewa Marianna Szyszkowska (zm. 1634) - norbertanka w klasztorze na Zwierzyńcu pod Krakowem[17].
- Andrzej Szyszkowski (zm. 1636) - sekretarz królewski, scholastyk krakowski, kanonik płocki, pułtuski, kielecki, zawichojski, krakowski i sandomierski, proboszcz w Iłży i kanclerz królewny Anny Katarzyny Konstancji Wazówny.
- Mikołaj Szyszkowski (1590-1643) - książę biskup warmiński, sekretarz wielki koronny, administrator apostolski diecezji sambijskiej, sekretarz królewski, prepozyt pułtuski, kantor krakowski, kanonik płocki, opat komendatoryjny czerwiński.
- Piotr Szyszkowski (zm. 1645) - marszałek Trybunału Głównego Koronnego, kasztelan wojnicki, kasztelan sądecki, starosta warecki i osiecki, poseł na sejm 1634.
- Mikołaj Szyszkowski (zm. ok. 1650) - podkomorzy wieluński, sędzia ziemski wieluński, sekretarz królewski, poseł na sejmy 1626 i 1632 roku, członek konfederacji generalnej 1632 roku, fundator kościoła św. Jadwigi w Olszowej.
- Anna z Szyszkowskich Lanckorońska (zm. 1650) - starościna małogoska, córka Piotra i Zofii Zebrzydowskiej. Jej mężem był Stanisław Lanckoroński, starosta małogoski, dziedzic dóbr włodzisławskich[18].
- Jan Szyszkowski (zm. po 1654) - wojski kaliski[19][20].
- Marcin Szyszkowski (zm. ok. 1656) - starosta lelowski, poseł województwa krakowskiego na sejm 1625 roku. Był mężem Eleonory Sapieżanki, córki starosty homelskiego Jerzego Andrzeja Sapiehy.
- Józef Szyszkowski (zm. po 1782) - subdelegat grodzki nowokorczyński[21], dziedzic Brzezia[22].
- Władysław Szyszkowski (ur. 1844) - powstaniec styczniowy[23][24].
- Natalia z Ostoja-Szyszkowskich Steinowa[25] (1886-1964) - działaczka niepodległościowa i feministyczna. Działała w konspiracji - w Służbie Zwycięstwu Polski, potem w Związku Walki Zbrojnej i w Armii Krajowej.
- Witold Stanisław Szyszkowski (1896-1940) - podporucznik rezerwy, członek POW, doktor medycyny, ordynator w szpitalu miejskim w Tomaszowie M Mazowieckim, lekarz naczelny Ubezpieczalni Społecznej, prezes Oddziału PCK oraz Towarzystwa Przeciwgruźliczego, odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi. Był synem Wiktora i Heleny z Kosińskich. Został zamordowany przez NKWD w Katyniu wiosną 1940 roku.
- Zdzisław Wojciech Szyszkowski pseudonim Ostoja (1921-1985) - podporucznik Armii Krajowej, uczestnik powstania warszawskiego[26].
-
Książę siewierski, bp Marcin Szyszkowski -
Książę sambijski, bp Mikołaj Szyszkowski -
Władysław Szyszkowski, powstaniec styczniowy (wizerunek nr 10)[23]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Herb Ostoja
- Ród Ostojów (Mościców)
- Krypta biskupia na Wawelu (dawniej zwana grobem Szyszkowskich)
- Ołtarz Świętego Stanisława w katedrze na Wawelu, konfesja ufundowana przez bpa Marcina Szyszkowskiego.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ B. Paprocki, Herby rycerstwa polskiego przez Bartosza Paprockiego zebrane i wydane r. p. 1584, wydanie Kazimierza Józefa Turowskiego, Kraków 1858, s. 372.
- ↑ K. Niesiecki, Herbarz polski, wyd. J.N. Bobrowicz, Lipsk 1839-1845, t. VIII, s. 648-652.
- ↑ a b c d e S. Kozierowski, Badania nazw topograficznych na obszarze dawnej wschodniej Wielkopolski, Poznań 1926, t. II, s. 176.
- ↑ S. Zajączkowski, S. M. Zajączkowski, Materiały do słownika geograficzno-historycznego dawnych ziem łęczyckiej i sieradzkiej do 1400 roku, Łódź 1970, cz. II, s. 131.
- ↑ a b Teki Dworzaczka - Regesty > Grodzkie i ziemskie > Kalisz > Inskrypcje > XVI wiek - 746 (Nr. 7 Inscr. i Decr. Zs.) 1530.
- ↑ a b Teki Dworzaczka - Regesty > Grodzkie i ziemskie > Poznań > Rezygnacje > XVI wiek - 5005 (Nr. 1392) 1522; 5442 (Nr. 1393) 1524; 5474 (Nr. 1393) 1524.
- ↑ B. Ulanowski, Materiały do historii prawa i heraldyki polskiej, „Arch. Kom. Hist.”, Kraków 1886, t. III, s. 398-399.
- ↑ Teki Dworzaczka - Regesty >Grodzkie i ziemskie > Kalisz > Rezygnacje, XVI wiek - 3961 (Nr. 14) 1651.
- ↑ Polski Słownik Biograficzny, t. L, s. 414-415.
- ↑ Polski Słownik Biograficzny, t. L, s. 411.
- ↑ Polski Słownik Biograficzny, t. L, s. 416-417.
- ↑ S. Małyszko, Dawne budownictwo folwarczne. Majątki wielkopolskie. Tom IV, powiat kaliski, Szreniawa 2000, s. 32.
- ↑ D. Kalina, Miasto i Gmina Wiślica. Dziedzictwo kulturowe, Wiślica 2018, s. 228-229.
- ↑ Teki Dworzaczka - Regesty - Grodzkie i ziemskie > Poznań > Rezygnacje > XVII wiek > Część 1 - 8259 (Nr. 1412) 1621.
- ↑ Teki Dworzaczka - Regesty - Grodzkie i ziemskie > Poznań > Rezygnacje > XVI wiek - 7263 (Nr. 1393) 1534.
- ↑ Urzędnicy wielkopolscy XVI-XVIII wieku. Spisy, (praca zbiorowa pod red. A. Gąsiorowskiego), Wrocław 1987, s. 233.
- ↑ Polski Słownik Biograficzny, t. L, s. 407.
- ↑ Polski Słownik Biograficzny, t. L, s. 417.
- ↑ Teki Dworzaczka - Regesty > Grodzkie i ziemskie > Kalisz > Rezygnacje, XVI wiek - 4051 (Nr. 14) 1654.
- ↑ Polski Słownik Biograficzny, t. L, s. 415.
- ↑ Poczet szlachty galicyjskiej i bukowińskiej, Lwów 1857, s. 253.
- ↑ D. Kalina, Miasto i Gmina Wiślica. Dziedzictwo kulturowe, Wiślica 2018, s. 229, 233.
- ↑ a b Wizerunki uczestników powstania styczniowego : 1863-4. Ser. 2 i 3., J. Miniewski (wyd.), Lwów 1913, tab. H, nr 10.
- ↑ J. Białynia-Chołodecki, Cmentarzyska i groby naszych bohaterów z lat 1794-1864 na terenie wschodniej Małopolski, Lwów 1928, s. 36.
- ↑ Polski Słownik Biograficzny, t. XLIII, s. 294.
- ↑ Nota biograficzna Zdzisława Wojciecha Szyszkowskiego na stronie Muzeum Powstania Warszawskiego
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- B. Paprocki, Herby rycerstwa polskiego przez Bartosza Paprockiego zebrane i wydane r. p. 1584, wydanie Kazimierza Józefa Turowskiego, Kraków 1858, s. 372.
- K. Niesiecki, Herbarz polski, wyd. J.N. Bobrowicz, Lipsk 1839-1845, t. VIII, s. 648-652.
- Teki Dworzaczka, Biblioteka Kórnicka, PAN.
- Poczet szlachty galicyjskiej i bukowińskiej, Lwów 1857, s. 253.
- Polski Słownik Biograficzny, t. L, s. 392-418.
- E. Sęczys, Szlachta guberni augustowskiej, lubelskiej i radomskiej wylegitymowana w Królestwie Polskim w latach 1836–1861, Warszawa 2018, s. 436.
- E. Sęczys, Szlachta wylegitymowana w Królestwie Polskim w latach 1836-1861, Warszawa 2000, s. 697-698.
- B. Ulanowski, Materiały do historii prawa i heraldyki polskiej, „Arch. Kom. Hist.”, Kraków 1886, t. III, s. 398-399.
- J. Korytkowski, Prałaci i kanonicy katedry metropolitalnej gnieźnieńskiej od roku 1000 aż do dni naszych. Podług źródeł archiwalnych, Gniezno 1883, t. IV, s. 86-87.
- W. J. Skowroński, Rody szlacheckie w Wielkopolsce w XVI – XIX w., Biblioteka Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, litera "S", cz. II, s. 129.
- S. Zajączkowski, S. M. Zajączkowski, Materiały do słownika geograficzno-historycznego dawnych ziem łęczyckiej i sieradzkiej do 1400 roku, Łódź 1970, cz. II, s. 131.
- S. Kozierowski, Badania nazw topograficznych na obszarze dawnej wschodniej Wielkopolski, Poznań 1926, t. II, s. 176.
- Urzędnicy województwa krakowskiego XVI-XVIII wieku. Spisy, (praca zbiorowa pod red. A. Gąsiorowskiego), Kórnik 1990, s. 263.
- Urzędnicy wielkopolscy XVI-XVIII wieku. Spisy, (praca zbiorowa pod red. A. Gąsiorowskiego), Wrocław 1987, s. 233.
- Urzędnicy województw łęczyckiego i sieradzkiego XVI–XVIII wieku. Spisy, (praca zbiorowa pod red. A. Gąsiorowskiego), Kórnik 1993, s. 296.
- W. Pogorzelski, Sieradz, Włocławek 1927, s. 17, 84.
- T. A. Nowak, Socjotopografia Wielunia w pierwszej połowie XVI w., Radomsko 2018, s. 269, 274, 361, 388, 401, 489, 512.
- S. Zabraniak, Z dziejów kapituły kolegiackiej w Wieluniu (XV w. – 1766 r.), [w:] „Rocznik Wieluński”, t. XII (2012), s. 27.
- S. Małyszko, Dawne budownictwo folwarczne. Majątki wielkopolskie. Tom IV, powiat kaliski, Szreniawa 2000, s.14, 32, 38, 52, 68, 111, 165, 178, 191, 202, 207, 212, 312.
- D. Kalina, Miasto i Gmina Wiślica. Dziedzictwo kulturowe, Wiślica 2018, s. 128, 229, 233, 249, 256, 295.
- M. J. Minakowski, Wielka Genealogia Minakowskiego.
- D. Warzocha, Pamiątki po dr Witoldzie Szyszkowskim, Muzeum w Tomaszowie Mazowieckim.