Thomas Richards (performer)
Thomas Richards (ur. 1962) – amerykański performer, aktor i reżyser o karaibskich korzeniach. Jest współpracownikiem Jerzego Grotowskiego i dyrektorem artystycznym Workcenter of Jerzy Grotowski and Thomas Richards w Pontederze, Włochy.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Jest synem reżysera Lloyda Richardsa. W zespole pracuje z nim żona, Cécile Richards. Uzyskał stopień licencjata na Wydziale Muzyki i Teatru Uniwersytetu w Yale, magisterium Wydziału Sztuk Pięknych, Muzyki i Sztuk Performatywnych Uniwersytetu Bolońskiego oraz doktorat Uniwersytetu Paryskiego VIII z zakresu wiedzy o sztuce, teatrze i tańcu[1].
Współpraca z Jerzym Grotowskim[edytuj | edytuj kod]
Rozpoczął terminowanie u Jerzego Grotowskiego w 1985 roku. Ich wspólna praca rozwijała się do śmierci Grotowskiego w styczniu 1999 roku. Grotowski nazwał go swoim „esencjalnym współpracownikiem” i osobą, której przekazał „wewnętrzny aspekt” swojej pracy. Był siłą sprawczą poszukiwań określanych mianem Sztuki jako wehikułu, prowadzonych w założonym przez Grotowskiego w 1986 roku Workcenter.
Podczas studiów na Uniwersytecie w Yale Richards poznał Ryszarda Cieślaka. Latem 1984 wraz z grupą studentów wziął udział w kilkunastodniowych warsztatach w ramach projektu Dramat Obiektywny[2] prowadzonych przez Grotowskiego. Wiosną 1985 wszedł w skład grupy, tzw. Performance Team, realizującej z polskim reżyserem Main Action, którą uznać można za pierwszą próbę powołania akcji[3]. W 1986 przeniósł się wraz z Grotowskim do Włoch jako jego asystent, następnie był liderem jednego z zespołów roboczych, a z czasem „esencjalnym współpracownikiem”[4].
Początkowo Grotowski pracował z Richardsem indywidualnie nad strukturami performatywnymi Pool Action i Song Action, której rozwinięciem było – prowadzone w domenie Sztuki jako wehikułu – działanie Downstairs Action, w którym Richards sprawował funkcję lidera i był głównym działającym. Efektem tej pracy było zaprezentowanie Action. Grotowski, uznając kluczową rolę swojego ucznia[5], w 1996 roku zmienił nazwę ośrodka na Workcenter of Jerzy Grotowski and Thomas Richards.
Po śmierci Grotowskiego w 1999 roku objął kierownictwo Workcenter i wraz z Mariem Biaginim jest „uniwersalnym spadkobiercą” Grotowskiego. Od 2008 roku Richards prowadzi w ramach Workcenter grupę działającą pod nazwą Focused Research Team in Art as Vehicle. Był kierownikiem artystycznym projektu „Tracing Roads Across” (2003–2006, finansowanego w ramach programu „Kultura 2000” Unii Europejskiej) oraz programu „Horyzonty” (Ośrodek Grotowskiego, Wrocław 2007–2009), który zakończył się kierowanym przez niego festiwalem Zero Budget (2009).
Działania performatywne[edytuj | edytuj kod]
Richards nazywa swoje działania performatywne opusami, w których artyści pracują nad dawnymi pieśniami, szukając w nich impulsów, wibracji, energii[6]. Pisząc o pracy Workcenter, używa się terminów: świadkowie – zamiast widzowie, czyniący – zamiast aktorzy, prowadzący – zamiast reżyser.
Downstairs Action – twórca i główny „działający”
Akcja – twórca i główny „działający”
List – twórca i główny „działający”
Zostało jedno tchnienie – współreżyseria z Mariem Biaginim
Zostało jedno tchnienie – dies irae – współreżyseria z Mariem Biaginim
Dies irae – współreżyseria z Mariem Biaginim
Dies irae – mój niedorzeczny show theatrum interioris – współreżyseria z Mariem Biaginim
The Living Room – reżyseria[7]
L’heure fugitive (pierwsza praca Workcenter realizowana w całości w języku francuskim) – reżyseria
Podziemie. Odpowiedź Dostojewskiemu – reżyseria
Książki[edytuj | edytuj kod]
Pracując z Grotowskim nad działaniami fizycznymi (1993, wydanie polskie, 2003), która ukazała się już w siedmiu językach
Punkt graniczny przedstawienia (wraz z Lisą Wolford, 1997; wydanie polskie 2004)
Heart of Practice: Within the Workcenter of Jerzy Grotowski and Thomas Richards (2008)[1]
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Workcenter of Jerzy Grotowski and Thomas Richards. theworkcenter.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-26)].
- pozaokiem.info/workcenter-of-jerzy-grotowski-and-thomas-richards
- Instytut im. Jerzego Grotowskiego
- Encyklopedia.Grotowski
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jacek Dobrowolski: Wudu a Dostojewski, „Teatr” 2017 nr 2
- Jacek Dobrowolski: W żywym domu Grotowskiego, „Teatr” 2014 nr 1
- Katarzyna Lemańska: Obecnym w pieśni, „Performer” 2019 nr 17
- Thomas Richards: Pracując z Grotowskim nad działaniami fizycznymi, przełożyli Andrzej Wojtasik, Magda Złotowska, Wydawnictwo „Homini”, Kraków 2003.
- Thomas Richards: Punkt graniczny przedstawienia, rozmawiała Lisa Wolford, przełożył Artur Przybysławski, konsultowała Magda Złotowska, przekład zredagował i do druku przygotował Grzegorz Ziółkowski, Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych, Wrocław 2004.
- Thomas Richards: Ryszard Cieślak w Yale, przełożył Grzegorz Ziółkowski, „Odra” 1996 nr 1, s. 69–72.
- Tomasz Rodowicz: Grotowski/Richards – traktami z przeszłości ku nowej sztuce, „Nietak!t” 2015 nr 21–22, s. 17–22.
- Igor Stokfiszewski: Sztuka jako wehikuł wspólnoty (2), „Performer” 2011 nr 2
- Igor Stokfiszewski: Sztuka jako wehikuł wspólnoty. Prace Workcenter of Jerzy Grotowski and Thomas Richards prowadzone we włoskiej Pontederze, [w:] tegoż: Prawo do kultury, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2018, s. 63–90.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Thomas Richards [online], Instytut im. Jerzego Grotowskiego [dostęp 2019-06-11] (pol.).
- ↑ Dramat Obiektywny [online], grotowski.net [dostęp 2019-06-11] (pol.).
- ↑ Akcja [online], grotowski.net, 8 kwietnia 2014 [dostęp 2019-06-11] (pol.).
- ↑ Uroczystości i retro/per/spektywy. Rok Grotowskiego [online], grotowski.net [dostęp 2019-06-11] (pol.).
- ↑ Gdy wesele było w Kanie, czyli kim jest nauczyciel Performera [online], grotowski.net, 30 czerwca 2012 [dostęp 2019-06-11] (pol.).
- ↑ Natalia Brajner, Smakowanie wspólnoty, „Didaskalia” 2016 nr 136, s. 105.
- ↑ The Living Room [online], Instytut im. Jerzego Grotowskiego [dostęp 2019-06-12] (pol.).