Tomasz Łubieński (literat)

Tomasz Łubieński

Tomasz Łubieński w redakcji „Nowych Książek” Warszawa, 29 października 2009
Data i miejsce urodzenia	18 kwietnia 1938 Warszawa
Data śmierci	15 marca 2024
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	literatura
Ważne dzieła
Bić się czy nie bić Bohaterowie naszych czasów Norwid wraca do Paryża M jak Mickiewicz Ani triumf ani zgon. Szkice o Powstaniu Warszawskim 1939. Zaczęło się we wrześniu
Odznaczenia

Grób Tomasza Łubieńskiego na cmentarzu Powązkowskim

Tomasz Konstanty Łubieński, ps. Borygo Jańczak, KT, Stanisław Jańczak, T.F., TK (ur. 18 kwietnia 1938 w Warszawie, zm. 15 marca 2024) – polski prozaik, dramaturg, eseista i tłumacz literatury pięknej, redaktor naczelny miesięcznika „Nowe Książki”, taternik i alpinista.

Życiorys

Był synem Konstantego Łubieńskiego (1910–1977) i Marii z domu Bogatyńskiej (1910–2001). Podczas okupacji niemieckiej przebywał wraz z rodziną pod Dębicą. Ukończył Liceum Ogólnokształcące Towarzystwa Przyjaciół Dzieci nr 1 im. Bolesława Limanowskiego w Warszawie.

Debiutował w 1955 poezją w „Dziś i Jutro”. Studiował następnie historię i filologię polską (dyplom w 1960) na Uniwersytecie Warszawskim. W czasie studiów publikował w „Twórczości” (1958–1961) i „Współczesności” (1959 i w latach 1962–1965). W 1961 mieszkał przez rok we Francji. Po powrocie do Polski publikował na łamach miesięcznika „Polska” (do 1971). Od 1971 do 1981 pracował w tygodniku „Kultura”. Od 1979 publikował w czasopiśmie „Res Publica” (którego był współzałożycielem), wychodzącym najpierw poza cenzurą w II obiegu wydawniczym (1979–1981), a po przerwie od 1987 oficjalnie. W latach 80. XX w. publikował także w czasopismach emigracyjnych „Aneks” i „Zeszyty Literackie”. 23 sierpnia 1980 roku dołączył do apelu 64 uczonych, pisarzy i publicystów do władz komunistycznych o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami. Od 1989 do 1992 był członkiem redakcji „Tygodnika Solidarność” oraz działaczem „Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”. W sezonie 1995/1996 był konsultantem literackim warszawskiego „Teatru na Woli”. Od 1996 pracował w zespole redakcyjnym miesięcznika „Teatr”. W latach 1998–2019 był redaktorem naczelnym „Nowych Książek”.

Od 2001 wraz z Kazimierą Szczuką i Witoldem Beresiem, a następnie z Kingą Dunin i Pawłem Duninem-Wąsowiczem prowadził w Programie Pierwszym Telewizji Polskiej magazyn kulturalny „Dobre książki”.

Został członkiem jury Nagrody Historycznej im. Kazimierza Moczarskiego.

Członek Związku Literatów Polskich (1972–1983), Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (od 1989, współzałożyciel Stowarzyszenia i Prezes Oddziału Warszawskiego w latach 1989–1996), Polskiego PEN Clubu (od 1979).

Odznaczenia i nagrody

W 2005 otrzymał nagrodę literacką im. Władysława Reymonta.

W 2006 prezydent Lech Kaczyński odznaczył go Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

W 2016 nie przyjął nadanego mu przez ministra Piotra Glińskiego Srebrnego Medalu Zasłużony Kulturze Gloria Artis (zob. Osoby, które odmówiły przyjęcia lub zwróciły ordery i odznaczenia w III Rzeczypospolitej.

Taternictwo i alpinizm

Taternictwo uprawiał najbardziej aktywnie w latach 1955–1961, zarówno w lecie jak i w zimie, członkiem Klubu Wysokogórskiego został w 1957. W lecie 1958 wspinał się w Kaukazie, w 1961 w Alpach Delfinatu. Jego niektóre drobniejsze utwory nawiązują do taternictwa i wspinaczki (np. Ćwiczenia, 1962, zob. listę twórczości). Pisywał też recenzje i wspomnienia o taternikach, np. o zmarłym w 1962 r. Janie Długoszu.

Życie prywatne

Miał dwóch synów: Macieja (dziennikarza) i Stanisława (publicystę). Pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

Twórczość

Proza, opowiadania, eseistyka, poezja

• Ćwiczenia (1962)
• Bić się czy nie bić? (1976, 1978, 1980, 1989, 1997)
• Pod skórą (1980)
• Czerwonobiały (o Ludwiku Mierosławskim; 1983)
• Pisane przedwczoraj (1983)
• Bohaterowie naszych czasów (1986)
• Norwid wraca do Paryża (1989, 1993)
• Porachunki sumienia (1994)
• Nieobecni mają rację (1996)
• M jak Mickiewicz (1999, 2003, 2005)
• Ani tryumf, ani zgon (2004, 2009)
• Wszystko w rodzinie (2004)
• 1939. Zaczęło się we wrześniu (2009)
• Turnus (2012)
• Molier nasz współczesny (2014)

Sztuki teatralne

• Gra (1959)
• Zegary (1968)
• Koczowisko (1974)
• Ćwiczenia z aniołem (1976)
• Przez śnieg? (1981)
• Śmierć Komandora (1983)
• Trzeci oddech (1991)
• Strefa nadgraniczna (1992)
• Śniadanie do łóżka (1994)
• Wzgórze (1996)

Inne

• Leningrad (przewodnik; wespół z Dolores Łubieńską; 1968)
• Skarbuś (słuchowisko teatralne; 1985)