Willa Wilhelma Blumwe w Bydgoszczy

Willa Wilhelma Blumwe w Bydgoszczy
	nr rej. A/1129 z 8 lipca 1992
	; Widok od ul. Gdańskiej
Państwo	Polska
Miejscowość	Bydgoszcz
Adres	ul. Gdańska 50
Typ budynku	willa
Styl architektoniczny	neorenesans włoski
Architekt	Hildebrandt
Kondygnacje	3
Rozpoczęcie budowy	1900
Ukończenie budowy	1904
Pierwszy właściciel	Wilhelm Blumwe
Kolejni właściciele	Leon Figiel, Klub Polski, Polskie Radio Pomorza i Kujaw
	Położenie na mapie Polski Willa Wilhelma Blumwe w Bydgoszczy
	Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Willa Wilhelma Blumwe w Bydgoszczy
	Położenie na mapie Bydgoszczy Willa Wilhelma Blumwe w Bydgoszczy
	53°07′47″N 18°00′29″E/53,129722 18,008056
	Multimedia w Wikimedia Commons

Willa Wilhelma Blumwe w Bydgoszczy – zabytkowa willa w Bydgoszczy.

Położenie

Budynek stoi we wschodniej pierzei ul. Gdańskiej, przy skrzyżowaniu z ul. Słowackiego.

Historia

Budynek wzniesiono w latach 1900–1904^[2] według projektu architekta Hildebrandta z Berlina. Inwestorem był Wilhelm Blumwe, spadkobierca bogatego bydgoskiego przemysłowca Carla Blumwe^[3]. Byli oni także właścicielami fabryki usytuowanej przy ul. Nakielskiej^[4].

Wilhelm Blumwe, kształcony w Niemczech, a później w Anglii wrócił w 1878 r. do Bydgoszczy i został wspólnikiem ojca w prowadzeniu Fabryki Traków i Maszyn do Obróbki Drewna^[5]. Po śmierci ojca w 1887 r. kierował firmą sam, rozwijając ją i unowocześniając, przekształcając w 1897 r. w Spółkę Akcyjną, mającą swoje przedstawicielstwa w Berlinie, Magdeburgu i Kolonii, eksportującą swoje wyroby do Chin, Ameryki i Afryki^[5]. Wysokie dochody (ok. 55-60 tysięcy marek rocznie) pozwalały Wilhelmowi Blumwemu na prowadzenie działalności społecznej i charytatywnej, jak również na wzniesienie okazałej willi^[5].

Willa i ukształtowanie terenu wokół niej było starannie przemyślaną koncepcją utrzymaną w stylu niewielkiego założenia willowo-ogrodowego. Osobliwością gmachu była urna z prochami Carla Blumwego, na zlecenie rodziny umieszczona na szczycie tympanonu^[5]. Rezydencja należała do rodziny Blumwe do 1923 r., kiedy zmarła wdowa po Wilhelmie, Maria. Od 1923 r. do 1933 r. właścicielem domu został Leon Figiel. Przebudował on nieznacznie wnętrze willi. W 1933 r. (bądź 1930) budynek został przejęty przez Klub Polski grupujący elitę intelektualną miasta, a podnajemcami byli od 1936 r. działacze Polskiego Białego Krzyża, Ekspozytura Oddziału II Sztabu Generalnego, po dwóch latach przeniesiona na ul. Poniatowskiego 5^[5]. Opuszczone przez Ekspozyturę pomieszczenia zajęło Studio Bydgoszcz Polskiego Radia^[5].

Od jesieni 1939 do początku 1940 roku budynek zajęło dowództwo niemieckiej samoobrony (niem. Selbstschutz Westpreussen). W piwnicach dokonano wówczas licznych rozstrzelań Polaków^[5], a na gmachu znajduje się obecnie tablica pamiątkowa ku czci pomordowanych^[4]. Od września 1940 r. mieściło się tu kierownictwo powiatowe NSDAP (niem. Kreisleitung der NSDAP Westpreussen), w tym czasie strącono ze szczytu tympanonu urnę z prochami Carla Blumwego, wnętrze przebudowano dzieląc obszerne pomieszczenia na szereg sal biurowych, rozebrano ogrodzenie, a przed fasadą postawiono dwa wysokie, pomalowane na biało maszty^[5].

W 1945 roku gmach zaadaptowano dla potrzeb Pomorskiej Rozgłośni Polskiego Radia, wysyłającej w eter pierwszą audycję już 1 maja 1945 r. Pracował tu m.in. Jeremi Przybora. W 1995 r. budynek został odnowiony, za co Rozgłośnia Polskiego Radia PIK otrzymała nagrodę I stopnia w konkursie organizowanym przez Generalnego Konserwatora Zabytków dla najlepszego użytkownika obiektu zabytkowego^[5].

Architektura

Budynek posiada formę klasycyzującego pałacu, nawiązującego do rozwiązań willi palladiańskich^[6] (Villa Capra pod Vicenzą proj. Andrea Palladia^[3]). Willa wzniesiona jest na rzucie zbliżonym do prostokąta, złożona z części frontowej piętrowej i niższej parterowej od wschodu, z tarasem wychodzącym na ogród^[6]. Na osi elewacji frontowej znajduje się ryzalit, z portykiem na wysokości piętra, zwieńczonym tympanonem^[6]. Od frontu willa poprzedzona jest tarasem ze schodami lustrzanymi. Elewacje zdobią pilastry, boniowanie, jońskie kapitele, metalowe i kamienne balustrady tarasów i balkonu oraz trójkątne naczółki okien^[6]. Współcześnie dobudowany jest łącznik nadziemny spinający w całość willę z sąsiednim budynkiem.

Z pierwotnego wystroju wnętrza zachowała się reprezentacyjna sala parteru przekryta szklanym plafonem o charakterze patio^[5]. Od strony wschodniej znajdował się ogród, zaprojektowany w 1901 r. przez projektanta zieleni inżyniera Johanna E. Larassa^[3].

Galeria

Kolumnada

Zobacz też

Przypisy

↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo kujawsko-pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2014-02-28] .
↑ jako datę zakończenia budowy spotyka się też rok 1901 - zob. Spacer śladami dawnych sklepów i zakładów na Gdańskiej. Najpierw willa, potem radio
↑ ^a ^b ^c Bręczewska-Kulesza Daria, Derkowska-Kostkowska Bogna, Wysocka A., [i inni]: Ulica Gdańska. Przewodnik historyczny, Bydgoszcz 2003
↑ ^a ^b Czajkowski Edmund: Na marginesie pewnej informacji. [w.] Kalendarz Bydgoski 1987
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Wysocka Agnieszka: Willa Blumwego. [w.] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 2. Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy. Bydgoszcz 1997
↑ ^a ^b ^c ^d Parucka Krystyna. Zabytki Bydgoszczy – minikatalog. „Tifen” Krystyna Parucka. Bydgoszcz 2008. ISBN 978-83-927191-0-6

Bibliografia

Bręczewska-Kulesza Daria, Derkowska-Kostkowska Bogna, Wysocka A., [i inni]: Ulica Gdańska. Przewodnik historyczny, Bydgoszcz 2003
Czajkowski Edmund: Na marginesie pewnej informacji. [w.] Kalendarz Bydgoski 1987
Parucka Krystyna. Zabytki Bydgoszczy – minikatalog. „Tifen” Krystyna Parucka. Bydgoszcz 2008. ISBN 978-83-927191-0-6
Wysocka Agnieszka: Willa Blumwego. [w.] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 2. Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy. Bydgoszcz 1997

Linki zewnętrzne

Willa Blumwego, czyli radio PiK

Panorama ulicy Gdańskiej w rejonie skrzyżowania z ul. Słowackiego. Willa w środku po prawej

[zabytek-1] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo kujawsko-pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2014-02-28] .

[2] tę zakończenia budowy spotyka się też rok 1901 - zob. Spacer śladami dawnych sklepów i zakładów na Gdańskiej. Najpierw willa, potem radio

[BKI-3] Bręczewska-Kulesza Daria, Derkowska-Kostkowska Bogna, Wysocka A., [i inni]: Ulica Gdańska. Przewodnik historyczny, Bydgoszcz 2003

[CE-4] Czajkowski Edmund: Na marginesie pewnej informacji. [w.] Kalendarz Bydgoski 1987

[WA-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Wysocka Agnieszka: Willa Blumwego. [w.] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 2. Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy. Bydgoszcz 1997

[PK-6] Parucka Krystyna. Zabytki Bydgoszczy – minikatalog. „Tifen” Krystyna Parucka. Bydgoszcz 2008. ISBN 978-83-927191-0-6

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Pierzeja zachodnia (od południa)	kamienica pod nr 5 (Muzeum Farmacji) kamienica pod nr 9 Dom Towarowy Jedynak Pomnik „Wędrowiec” kamienica pod nr 17 kamienica pod nr 27 kamienica pod nr 31 kamienica pod nr 33 kamienica pod nr 35 Ławeczka Mariana Rejewskiego kamienica pod nr 51 kamienica pod nr 63 kamienica pod nr 67 kamienica pod nr 71 kamienica pod nr 75 kamienica pod nr 79 kamienica pod nr 81 kamienica pod nr 91 kamienica pod nr 93 kamienica pod nr 95 kamienica pod nr 101 kamienica pod nr 113 willa pod nr 119 kamienica pod nr 127 Stadion im. Zdzisława Krzyszkowiaka (Galeria Sportu Bydgoskiego) Leśny Park Kultury i Wypoczynku
Pierzeja wschodnia (od południa)	Kościół Klarysek Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego kamienica pod nr 10 (Klub Mózg) Hotel Pod Orłem kamienica pod nr 16 Pomorski Dom Sztuki Plac Wolności kamienica pod nr 22 kamienica pod nr 28 kamienica pod nr 30 kamienica pod nr 34 kamienica pod nr 36 kamienica pod nr 42 willa pod nr 48 willa pod nr 50 Kaplica sióstr Klarysek kamienica pod nr 60 kamienica pod nr 62 kamienice pod nr 66-68 willa pod nr 84 kamienica pod nr 86 willa pod nr 88-90 kamienice pod nr 92-94 kamienica pod nr 96 kamienica pod nr 130 w Bydgoszczy Gmach Szkoły Wojennej Stacja wodociągów Las Gdański
Obiekty wspólne	Dom Mody Drukarnia Kościół św. Piotra i Pawła Park Kazimierza Wielkiego Pomorskie Muzeum Wojskowe
Obiekty nieistniejące	Kościół św. Ducha
Imprezy	Święto ulicy Gdańskiej