Ybyrapora sooretama
Ybyrapora sooretama | |||
(Bertani et Fukushima, 2009) | |||
Dorosła samica Ybyrapora sooretama | |||
Młodociany osobnik Ybyrapora sooretama | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Podtyp | |||
Gromada | |||
Rząd | |||
Podrząd | |||
Infrarząd | |||
Rodzina | |||
Podrodzina | |||
Rodzaj | |||
Gatunek |
Ybyrapora sooretama | ||
Synonimy | |||
| |||
Zasięg występowania | |||
Mapa występowania gatunków Ybyrapora |
Ybyrapora sooretama – gatunek pająka z rodziny ptasznikowatych i podrodziny Aviculariinae.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 2009 roku przez Rogéria Bertaniego i Caroline Sayuri Fukushimę pod nazwą Avicularia sooretama. Jako miejsce typowe wskazano Reserva Biológica de Sooretama w Brazylii, od którego to nazwy wzięto epitet gatunkowy[1]. W 2017 Fukushima i Bertani dokonali analizy kladystycznej, na podstawie której sklasyfikowali go jako gatunek typowy nowego rodzaju Ybyrapora[2].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Pająki te osiągają niewielkie jak na ptaszniki rozmiary. Długość prosomy dochodzi do około 10–11 mm, a długość opistosomy do około 11–12 mm. Z kolei rozpiętość odnóży dochodzi do około 10 cm[1]. Ubarwienie zmienia się w trakcie rozwoju osobniczego. Stadia najmłodsze są metalicznie zielone z ciemnozielonym środkiem karapaksu, ciemnozielonym pasem o zygzakowatych brzegach wzdłuż wierzchu opistosomy (odwłoka), pośrodku którego leży żółtawozielona plama podłużna oraz z trzema słabo odgraniczonymi, ciemnozielonymi przepaskami poprzecznymi po bokach opistosomy, łączącymi się ze wspomnianym pasem podłużnym. Wspomniana plama podłużna pośrodku opistosomy jest krótsza niż u innych przedstawicieli rodzaju i nie dochodzi do jej najbardziej przedniej części. Później barwa środka karapaksu i pasów na opistosomie ciemnieje. U najstarszych stadiów młodocianych pas podłużny i pasy poprzeczne na opistosomie są czarne. W przeciwieństwie do pozostałych przedstawicieli rodzaju nie pojawiają się w żadnym stadium pomarańczowe znaki na nadstopiach i stopach. Dorosłe samce mają owłosienie całego ciała z różowawym połyskiem, a opistosomę czerwoną z czarnymi znaczeniami. Dorosłe samice zachowują wzór barwny osobników młodocianych[1].
Prosoma ma nieco dłuższy niż szeroki karapaks pokryty krótkimi szczecinkami i wmieszanymi w nie, rozproszonymi szczecinkami dłuższymi. Część głowowa nie jest wyniesiona[1]. Ośmioro oczu ustawionych jest w dwóch rzędach na szerszym niż dłuższym i nieco wyniesionym wzgórku ocznym. Oczy przednio-boczne leżą bardziej z przodu niż przednio-środkowe, a oczy tylno-boczne bardziej z tyłu niż tylno-środkowe[2]. Nadustek nie występuje[1]. Szczękoczułki pozbawione są szeregu sztywnych szczecin (rastellum)[2][1], w części odsiebnej mają po 9 par zębów u samca i 12 u samicy, a na krawędzi przedniej szereg drobnych ząbków[1]. Dłuższe niż szerokie sternum swym ostro kanciastym wierzchołkiem tylnym nie rozdziela ostatniej pary bioder. Kolejność par odnóży od najdłuższej do najkrótszej to I, IV, II, III u samca, zaś IV, I, II, III u samicy[2][1]. U samicy stopy mają maczugowate trichobotria w odsiebnych ⅔ swej długości, zaś u samca pierwsza ich para ma je tylko w odsiebnej połowie. Skopule występują na całych stopach trzech pierwszych par, całych nadstopiach dwóch pierwszych par oraz odsiebnych ⅔ długości nadstopi pary trzeciej i czwartej[1].
Nogogłaszczki samca mają prawie trójkątne cymbium o podobnych rozmiarów płatach[2][1], z których prolateralny jest trójkątny z bardzo krótkim wyrostkiem kolcowatym na szczycie[1], a retrolateralny jest pozbawiony wyrostka[2]. Kulisty bulbus ma niewielkie subtegulum i zaopatrzone w guzek tegulum. Około 3,5-krotnie dłuższy od tegulum embolus jest niespłaszczony, pozbawiony kilów, w części dosiebnej mocno zakrzywiony, w części środkowej ustawiony pod rozwartym kątem względem krawędzi tegulum, w części odsiebnej gwałtownie zwężający się ku szczytowi[2][1].
Genitalia samicy odznaczają się obecnością pary całkowicie oddzielonych, długich, niezesklerotyzowanych, nieposkręcanych spermatek, będących pośrodku odgiętymi pod kątem prostym dozewnętrznie i tam tak szerokimi jak u nasady. Wierzchołki spermatek nie sięgają ich podstawy i są wielopłatowe[2].
Ekologia, występowanie i zagrożenie[edytuj | edytuj kod]
Gatunek neotropikalny, endemiczny dla Brazylii, związany ściśle z lasami deszczowymi formacji Mata Atlântica[2][1]. Jego naturalny zasięg występowania obejmuje obszar o powierzchni około 39 tys. km², rozciągając się od Uny na południu stanu Bahia na północy po Itatiaię w południowej części stanu Rio de Janeiro na południu oraz od Pinheiros w stanie Espírito Santo na wschodzie do Linhares w tymże stanie na zachodzie. Jest to więc najdalej na południe występujący gatunek ze swojej podrodziny[1]. Współczesny jego zasięg obejmuje jednak niewielką część omawianego obszaru. Doświadcza on bowiem intensywnej i gwałtownej deforestacji. Tylko do 2009 obszar lasów atlantyckich w stanie Bahia skurczył się aż o 92,74%. Podejmowane lokalnie próby odtworzenia lasów nie przynoszą szybkiego powrotu leśnych zgrupowań pająków i takie wtórne zadrzewienia pozostają przez dłuższy czas zasiedlane przez pospolite gatunki terenów otwartych. W stanie Rio de Janeiro jest przypuszczalnie gatunkiem wymarłym, jako że mimo intensywnych badań ostatni rekord pochodzi stamtąd z 1956 roku[1].
Ptasznik ten pędzi głównie nadrzewny tryb życia. Widywano go w trakcie wędrówek po pniach drzew i liściach[1].
Ze względu na niszczenie siedliska, niewielki zasięg oraz potencjalną możliwość jego pozyskiwania do celu handlu na rynku terrarystycznym badacze od 2009 roku postulują umieszczenie tego gatunku w załączniku CITES oraz w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q R. Bertani, C.S. Fukushima. Description of two new species of Avicularia Lamarck 1818 and redescription of Avicularia sooretama (C.L. Koch 1842) (Araneae, Theraphosidae, Aviculariinae)--three possibly threatened Brazilian species. „Zootaxa”. 2223, s. 25-47, 2009. DOI: 10.11646/zootaxa.2223.1.2.
- ↑ a b c d e f g h i C.S. Fukushima, R. Bertani. Taxonomic revision and cladistic analysis of Avicularia Lamarck, 1818 (Araneae, Theraphosidae, Aviculariinae) with description of three new aviculariine genera. „ZooKeys”. 659 (Suppl. 1–5), s. 1–185, 2017. DOI: 10.3897/zookeys.659.10717.