Zamek w Swobnicy
nr rej. A-760 z 31 marca 1957[1] | |
Widok z zachodu (2015) | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Miejscowość | |
Styl architektoniczny |
pierwotnie gotycki |
Inwestor | |
Wysokość całkowita |
31 m (wieża) |
Kondygnacje |
2–3 |
Powierzchnia użytkowa |
1 961 m² |
Rozpoczęcie budowy |
1377 |
Ukończenie budowy |
1382 |
Ważniejsze przebudowy |
XV, XVII, XVIII wiek |
Pierwszy właściciel | |
Kolejni właściciele |
Hohenzollernowie, skarb państwa, von Lenart |
Obecny właściciel | |
Plan budynku | |
Położenie na mapie gminy Banie | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego | |
Położenie na mapie powiatu gryfińskiego | |
53°01′51,7″N 14°37′23,9″E/53,031028 14,623306 |
Zamek w Swobnicy (niem. Schloss Wildenbruch[2]) – zamek z XIV wieku w Swobnicy w powiecie gryfińskim, wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa zachodniopomorskiego wraz z parkiem z aleją kasztanowcową.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Zamek wznieśli joannici baliwatu brandenburskiego[3] w latach 1377–1382[4] za zgodą książąt szczecińskich Świętobora I i Bogusława VII[5], wydaną w 1377 roku[3]. Joannici w 1382 roku[6] przenieśli do zamku w Swobnicy swoją komandorię (komturię[7]) po zdobyciu i spaleniu[8] ich zamku w Rurce przez mieszczan z Chojny w 1373 roku[9]. W XV wieku zamek rozbudowano o dwa dodatkowe skrzydła[5]. Po wojnie trzydziestoletniej zamek przejął ród Hohenzollernów z Schwedt[5], który władał nim do 1945 roku[3]. Przebudowano go w stylu barokowym w latach 1680–1690[4]. Zamek został ponownie przebudowany w XVIII wieku[10] – przekształcono go w rezydencję myśliwską[5].
Podczas II wojny światowej na zamku przechowywano pomnik Fryderyka II Wielkiego ze Szczecina[11]. Po II wojnie światowej znaleziono na zamku także kapitele z Kołbacza, Nowogardu, Szadzka, renesansowe płyty nagrobne z portretami Filipa I i Barnima IX z żoną[12]. W czasach PRL zespół zamkowy należał do państwowego gospodarstwa rolnego. W tym okresie korpus główny zamku był użytkowany jako spichlerz[13], a pozostałe pomieszczenia służyły za mieszkania i biura[14]. W 1992 roku zamek nabył holenderski przedsiębiorca von Lenart[13][5].
Pierwotny park przez lata zaniedbań zamienił się w gęsty las[3], a zamek pomimo swojej wartości został zdewastowany w 1954 roku i nie doczekał się remontu[5][15] (w 2008 roku zawaliło się północne skrzydło[3]) aż do listopada 2011 roku, kiedy to właściciel oddał gminie Banie zaniedbany zamek dzięki działalności Towarzystwa Zamku w Swobnicy, co umożliwiło rozpoczęcie remontu[16][5]. Główną część zamku pokryto nowym dachem w 2012 roku[3].
Zamek wpisano do rejestru zabytków nieruchomych 31 marca 1957 roku (nr rej.: A-760), pod tym samym numerem rejestru dopisano park z aleją kasztanowcową 4 grudnia 1980 roku[1].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Zamek znajduje się poza centrum wsi, prowadzi do niego długa aleja obsadzona szpalerem lip i kasztanowców[17]. Zamek znajduje się nad Jeziorem Grodziskim[10] (lub Zamkowym[17] – położonym na rzece Tywie; w dużej mierze wyschniętym[3]), dzięki fosie był z trzech stron otoczony wodą[5]. Jest to obiekt trzyskrzydłowy[17] w stylu pierwotnie gotyckim[10], na planie kwadratu o boku 50 m[5], z wewnętrznym dziedzińcem i wieżą o oryginalnej wysokości 31 m[5] o przekroju kwadratu u podstawy[10]. Od zachodu znajduje się przedzamcze, na które składają się dwa ceglane budynki gospodarcze[17]. Powierzchnia użytkowa zamku wynosi 1 961 m², a jego kubatura to 20 049 m³[14].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Zamek na litografii (1846)
-
Baszta (2016)
-
Budynki gospodarcze przedzamcza (2016)
-
Korpus budowli (2010)
-
Dawna Sala Wielka (2010)
-
Resztki kominka Sali Wielkiej (2010)
-
Sztukaterie (2010)
-
Widok z wieży na południe (2018)
-
Zamek w Swobnicy wraz z jeziorem Grodziskim, widok z powietrza (2023)
-
Zamek w Swobnicy widok z powietrza (2023)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo zachodniopomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2024, s. 36 [dostęp 2023-03-28] .
- ↑ Heinrich Jobst von Wintzingerode , Schwierige Prinzen die Markgrafen von Brandenburg-Schwedt, Berlin 2011, s. 77, ISBN 978-3-8305-1881-5, OCLC 780310867 [dostęp 2023-03-28] .
- ↑ a b c d e f g Hinterkeuser 2014 ↓, s. II.
- ↑ a b Hinterkeuser 2014 ↓, s. V.
- ↑ a b c d e f g h i j Swobnica - zamek joannitów [online], Architektura średniowiecza i starożytności [dostęp 2023-03-28] (pol.).
- ↑ Hinterkeuser 2014 ↓, s. III.
- ↑ Maria Irena Mileska , Słownik geograficzno-krajoznawczy Polski, Wyd. 2., zmienione, Warszawa: Państwowe Wydawn. Nauk, 1992, s. 702, ISBN 83-01-09822-8, OCLC 28702180 [dostęp 2023-03-28] .
- ↑ Rurka [online], Zamki znane i nieznane [dostęp 2023-03-28] (pol.).
- ↑ Bohdan Guerquin , Zamki w Polsce, Wyd. 2., popr, Warszawa: Arkady, 1984, s. 278, ISBN 83-213-3239-0, OCLC 12302498 [dostęp 2023-03-28] .
- ↑ a b c d Tadeusz Wojciech Lange , Szpitalnicy, joannici, kawalerowie maltańscy, Warszawa: Dom Wydawn. Bellona, 1999, s. 89, ISBN 83-11-08970-1, OCLC 43893352 [dostęp 2023-03-28] .
- ↑ Zbigniew Mazur , Wspólne dziedzictwo? : ze studiów nad stosunkiem do spuścizny kulturowej na Ziemiach Zachodnich i Północnych, Poznań: Instytut Zachodni, 2000, s. 211, ISBN 83-87688-02-9, OCLC 46329184 [dostęp 2023-03-28] .
- ↑ Kazimierz Piwarski , Stanisława Zajchowska (red.), Odbudowa ziem odzyskanych, 1945-1955, Poznań: Instytut Zachodni, 1957, s. 276 .
- ↑ a b Hinterkeuser 2014 ↓, s. IV.
- ↑ a b Skwirzyńska 1999 ↓, s. 3.
- ↑ Maria Glińska , Stowarzyszenie Historyków Sztuki. Oddział Szczeciński , 50 lat polskich badań nad sztuką Szczecina i Pomorza Zachodniego : materiały z seminarium 29-30 wrzesień 1995, Szczecin: Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Oddział Szczeciński, 1996, s. 99, ISBN 83-905667-1-0, OCLC 40744159 [dostęp 2023-03-28] .
- ↑ Hinterkeuser 2014 ↓, s. IV–V.
- ↑ a b c d Skwirzyńska 1999 ↓, s. 2.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Guido Hinterkeuser , Wildenbruch = Swobnica, wyd. 2., veränderte Auflage, Berlin 2014, ISBN 978-3-941675-64-3, OCLC 904389367 [dostęp 2023-03-28] .
- Kazimiera Kalita Skwirzyńska , Zamek joannitów. Karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa [online], Ośrodek Dokumentacji Zabytków w Warszawie, wrzesień 1999 .