Zezoń borowiec
| Atrecus longiceps | |||
| (Fauvel, 1873) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
zezoń borowiec | ||
| Synonimy | |||
| |||
Zezoń borowiec[1] (Atrecus longiceps) – gatunek chrząszcza z rodziny kusakowatych i podrodziny kusaków. Zamieszkuje palearktyczną Eurazję.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1873 roku przez Charlesa A.A. Fauvela pod nazwą Baptolinus longiceps. Jako miejsce typowe wskazano południowo-wschodnią Francję. W 1949 roku Baptolinus zsynonimizowany został przez Charlesa Edwarda Tottenhama z rodzajem Atrecus; kombinację Atrecus longiceps jako pierwszy podał Aleš Smetana w 1958 roku[2].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Chrząszcz o mocno wydłużonym ciele długości od 6 do 8 mm. Głowa jest w zarysie prawie kwadratowa z zaokrąglonymi kątami tylnymi, barwy smolistobrunatnej z rdzawobrunatnymi głaszczkami i czułkami, pokryta mikrorzeźbą w postaci siateczkowania. Warga górna ma na przedniej krawędzi szerokie wycięcie trójkątne. Punkty na skroniach są delikatne i rozproszone. Czułki mają człon pierwszy tak długi jak trzy następne razem wzięte, człon czwarty wyraźnie dłuższy niż szeroki, a człon piąty nieco dłuższy niż szeroki i z równoległymi bokami. Przedplecze jest smolistobrunatne, ku tyłowi lekko zwężone. Pokrywy są nieco szersze od przedplecza, smolistobrunatne, na barkach, nasadzie i wzdłuż szwu rdzawo rozjaśnione. Ich powierzchnię pokrywają bezładnie rozmieszczone, delikatne punkty oraz słabo zaznaczone zmarszczki. Wzdłuż szwu pokryw biegnie listewka. Odnóża są rdzawobrunatne. Przednia ich para ma kolczaste golenie i rozszerzone stopy. Liczne kolce zbroją również golenie pary środkowej, natomiast na tylnych goleniach kolców jest nie więcej niż dwa. Odwłok jest smolistobrunatny z rdzawo rozjaśnionym wierzchołkiem i tylnymi krawędziami tergitów. Punktowanie przy krawędziach odwłoka jest gęste[3].
Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]
Owad leśny, higrofilny, saproksyliczny, o borealno-górskim typie rozsiedlenia. Bytuje pod wilgotną odstającą korą oraz w butwiejącym drewnie obumarłych jodeł, świerków, sosen, a rzadko drzew liściastych[4][3]. Jest chrząszczem reliktowym związanym z lasami pierwotnymi[1].
Kusakowaty ten jest drapieżnikiem żerującym głównie na larwach muchówek[1].
Gatunek palearktyczny, znany z Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny oraz europejskiej[5] i syberyjskiej części Rosji[4]. W Polsce podawany jest z nielicznych, rozproszonych stanowisk[4], w tym z Karkonoszy, Gór Bialskich, Gór Bardzkich, Beskidu Żywieckiego, Pienin, Bieszczadów, Gór Świętokrzyskich, Lasów Murckowskich, Roztocza, Puszczy Białowieskiej i Pojezierza Mazurskiego[6]. Na „Czerwonej liście gatunków zagrożonych Republiki Czeskiej” umieszczony jest jako gatunek zagrożony wymarciem (EN)[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Andrzej Szujecki: Kusakowate (Staphylinidae) lasów Polski. Aspekt różnorodności i monitoringu zooindykacyjnego. Warszawa: Lasy Państwowe, 2017. ISBN 978-83-65659-00-2.
- ↑ Lee H. Herman. Catalog of the Stapylinidae (Insecta: Coleoptera). 1758 to the End of Second Millenium. VI Staphylinine Group (Part 2). Staphylininae: Diochini, Maorothini, Othiini, Platyprosopini, Staphylinini (Amblyopinina, Anisolinina, Hypotiomina, Philonthina). „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 265, s. 2441-3020, 2001.
- ↑ a b Andrzej Szujecki: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XIX Chrząszcze - Coleoptera z. 24 d Kusakowate - Staphylinidae: Wydłużaki - Xantholininae. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1976.
- ↑ a b c B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Staphylinidae część 2. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (7), 1980.
- ↑ Atrecus longiceps (Fauvel, 1873). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-03-20].
- ↑ gatunek: Atrecus longiceps (A. Fauvel, 1873). [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2023-03-20].
- ↑ Jan Farkač, David Král, Martin Škorupík: Červený seznam ohrožených druhů České republiky. Bezobratlí. List of threatened species in the Czech Republic. Invertebrates.. Praha: Agentura ochrany přírody a krajiny ČR, 2005. ISBN 80-86064-96-4.