Zygmunt Martyniak

Zygmunt Martyniak

Państwo działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	14 kwietnia 1907 Piotrków Trybunalski
Data i miejsce śmierci	wiosna 1940 Charków
magister prawa
Alma Mater	Uniwersytet Lubelski w Lublinie
Prokurent
Miejsce pracy	Bank Rolny w Poznaniu
Odznaczenia

Zygmunt Martyniak (ur. 14 kwietnia 1907 w Piotrkowie Trybunalskim, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – polski prawnik i sportowiec, działacz akademicki, podporucznik pilot Wojska Polskiego, prokurent Banku Rolnego w Lublinie, a następnie w Poznaniu.

Życiorys

Młodość, wykształcenie i praca zawodowa

Jego rodzice – Tomasz Martyniak i Antonina z Szulców – mieszkali w Hajnówce (Puszcza Białowieska), a od 1915 r. na stancji w Pudrzejowicach, leżących przy linii kolejowej Warszawa – Baranowicze. Pod koniec sierpnia 1915 r. postanowili ewakuować się do Charkowa, gdzie zamieszkali przy ulicy Czebotarskiej 42. Tutaj Zygmunt Martyniak rozpoczął naukę w Polskim Gimnazjum Realnym Zbigniewa Szczawińskiego. Wiosną 1918 roku rodzina Martyniaków wróciła do Polski, gdzie kilka miesięcy przebywała w Warszawie, a następnie przeprowadziła się do Lublina i zamieszkała przy ulicy 3-go Maja pod numerem 6. Tam też Zygmunt kontynuował naukę w drugiej klasie Gimnazjum Realnego Zrzeszenia Nauczycieli, noszącego następnie nazwę Gimnazjum Państwowego im. Hetmana Jana Zamoyskiego. Po śmierci ojca w 1924 roku cały ciężar kształcenia i wychowania Zygmunta spadł na matkę. W czerwcu 1926 r. zdał egzamin maturalny i został przyjęty na Wydział Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych Uniwersytetu Lubelskiego (od 1928 r. Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego), gdzie studiował prawo i ekonomię, a w 1931 r. uzyskał stopień magistra na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Członek władz Zrzeszenia Pracowników Banku Polskiego w Lublinie. Działacz Ligi Morskiej i Kolonialnej, odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi. W 1931 roku podjął pracę na stanowisku prokurenta Banku Rolnego w Lublinie, a następnie w Poznaniu, gdzie rodzina Martyniaków przeprowadziła się w 1938 roku.

Należał do założycieli Korporacji Akademickiej Korabia (należącej do Zjednoczenia Polskich Akademickich Korporacji Chrześcijańskich). Działacz akademicki: członek Zarządu Bratniej Pomocy KUL (BPKUL) 1927/28, prezes BPKUL 1928/29. W latach 1928/29 Zygmunt Martyniak był prezesem Polskiej Akademickiej Korporacji “Korabia”. Działał także w Stowarzyszeniu Katolickiej Młodzieży Akademickiej „Odrodzenie” na KUL-u, w zarządzie organizacji kierował m.in. sekcją filozoficzną (w roku 1928/1929) i sekcją społeczną.

Kariera sportowa

Zygmunt Martyniak był wszechstronnym sportowcem. Uprawiał pilotaż sportowy. Grał w piłkę nożną i był czynnym zawodnikiem klubu sportowego Lublinianka. W 1925 roku występował w składzie KS Lublinianki grającej w finałach mistrzostw Polski (grupa wschodnia) w piłce nożnej. Lublinianka przegrała wówczas z Pogonią Lwów, która zdobyła mistrzostwo Polski. Był także wyróżniającym się tenisistą (m.in. w 1929 r. zdobył I miejsce w turnieju tenisowym WKS Unij , który odbył się w Lublinie przy ul. Lipowej ("Głos Lubelski”, 1929) Akademickiego Związku Sportowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w Lublinie oraz w późniejszym czasie sędzią piłkarskim. W latach 30. XX w. zaliczany był do najlepszych tenisistów okręgu lubelskiego. Największe sukcesy odnosił w grze deblowej, grając ze swym bratem stryjecznym profesorem Czesławem Martyniakiem, (obecnie na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim organizowane są rozgrywki tenisowe imienia prof. Czesława Martyniaka MARTYNIAK CUP). Był wieloletnim członkiem Aeroklubu Lubelskiego. W 1933 roku – lecąc nowym samolotem Lubelskiego Klubu Lotniczego LKL-4 – uzyskał III miejsce w zlocie gwiaździstym do Warszawy zawodników krajowych podczas Drugiego Międzynarodowego Meetingu Lotniczego w Warszawie. Natomiast 7 września 1933 roku dziennik "Siedem Groszy" donosił, że biorący udział w konkursie lotniczym ulegli katastrofie. Lecąc w pobliżu wsi Pogorzelce samolot spadł z wysokości około 100 m, rozbijając się doszczętnie. Pilot Zygmunt Martyniak i obserwator Zygmunt Kinel zostali ciężko ranni. W stanie nieprzytomnym odwieziono ich pociągiem do szpitala w Baranowiczach. Ponadto w 1937 r. uczestniczył w zawodach strzeleckich o mistrzostwo okręgu lubelskiego, gdzie zdobył II miejsce.

Służba wojskowa

W 1931 roku Zygmunt Martyniak odbył dziesięciomiesięczne szkolenie wojskowe w Szkole Podchorążych Rezerwy Lotnictwa w Dęblinie (1931), a następnie został zwolniony do rezerwy w stopniu kaprala podchorążego. Po kolejnych kilkumiesięcznych ćwiczeniach wojskowych uzyskał nominację na stopień podporucznika rezerwy w korpusie lotnictwa. Tuż przed wybuchem II wojny światowej, w końcu sierpnia 1939 roku, został zmobilizowany do Bazy Lotniczej nr 3 w Poznaniu, która następnie została przeniesiona na wchód Polski i wtedy też, na miejscu zbiórki, ostatni raz widziała go żona Helena i syn Jerzy, który miał w tym czasie zaledwie 5 lat. Brał udział w kampanii wrześniowej 1939 roku. Wzięty do niewoli sowieckiej w Złotnikach k. Trembowli przebywał w obozie jenieckim w Starobielsku. Wiosną 1940 r. na podstawie decyzji Biura Politycznego Wszechzwiązkowej Partii Komunistycznej (bolszewików) i naczelnych władz państwowych ZSRR z 5 marca 1940 r. – tak jak tysiące innych oficerów Wojska Polskiego, został zastrzelony przez NKWD w tył głowy. Należy do ofiar zbrodni katyńskiej. Zwłoki zostały ukryte w zbiorowej mogile na terenie VI kwartału strefy leśnej w Piatichatkach koło Charkowa. Tabliczka upamiętniająca zamordowanego Zygmunta Martyniaka znajduje się na Polskim Cmentarzu Wojennym, gdzie znajduje się pomnik Ofiar Katyńskich.

Życie prywatne

Żona – Helena z Janczewskich, ukończyła polonistykę na Uniwersytecie Lubelskim w Lublinie. Ponadto należała – razem z późniejszym Prymasem Polski Stefanem Wyszyńskim – do Ligi Katolickiej w Lublinie, a także Stowarzyszenia Katolickiej Młodzieży Akademickiej „Odrodzenie”, którego również byli członkami. W 1924 roku otrzymała "Odznakę za Zasługę" za wytrwałe i umiejętne prowadzenie Harcerstwa na Kresach, a w 1928 roku Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości. W 1930 roku została mianowana nauczycielką Gimnazjum Państwowego im. W. Syrokomli w Nieświeżu. Po II wojnie światowej mieszkała wraz z synami w Chrzanowie, gdzie była nauczycielką języka polskiego w I Liceum Ogólnokształcącym im. St. Staszica, a następnie w Technikum Mechaniczno-Elektrycznym. Owocem związku małżeńskiego Heleny i Zygmunta byli: Jerzy Martyniak, Zbigniew Martyniak i Jan Martyniak.

Upamiętnienie i odznaczenie

5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień porucznika. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

15 sierpnia 1985 r. Szef Biura Ministerstwa Spraw Wojskowych w Londynie nadał mu pośmiertnie Krzyż Kampanii Wrześniowej 1939.

W 2009 roku Komitet Organizacyjny Programu "Katyń.. ocalić od zapomnienia" – dla uhonorowania pamięci porucznika Zygmunta Martyniaka, poinformował, że posadzony został Dąb Pamięci, a rodzinie przekazano stosowny certyfikat.

Zobacz też

• jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• obozy NKWD dla jeńców polskich
• ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Charkowie
• zbrodnia katyńska