Łagoda (herb szlachecki)
Łagoda (Połańce, Wierzynkowa) – polski herb szlachecki pochodzenia niemieckiego, noszący zawołanie Łagoda. Używany przez kilkadziesiąt rodzin, głównie z ziemi krakowskiej i sandomierszczyzny[1]. Zaginął w XVI wieku[2]. Znany głównie jako herb patrycjuszowskiej rodziny Wierzynków.
Opis herbu[edytuj | edytuj kod]
Opis z wykorzystaniem klasycznych zasad blazonowania:
Pole dwudzielne w pas, od czoła czerwone, od podstawy srebrne. Klejnot: Trzy pióra strusie. Labry czerwone, podbite srebrem.
Forma podana w opisie ustaliła się dopiero w XVI wieku[2].
Józef Szymański, za Marianem Haisigiem (Sfragistyka szlachecka) przytacza najstarszą formę tego herbu - w polu głowica, barwy nieznane (pieczęć z 1359 Mikołaja Wierzynka)[3].
Zapiska herbowa z 1446 prezentuje jeszcze inną formę, w której w polu srebrnym, pas czerwony[3].
W średniowieczu, nieznany był klejnot herbu[3][2].
Najwcześniejsze wzmianki[edytuj | edytuj kod]
Herb znany w średniowieczu. Najstarsza pieczęć, z 1359 roku, należała do protoplasty rodu Wierzynków, Mikołaja Wierzynka, stolnika sandomierskiego. Najstarsza zapiska z 1446 roku[3]. XVI-wieczne przedstawienia herbu pochodzą z kontynuacji Klejnotów Długosza w redakcji Kamyna, arsenalskiej i Łętowskiego, Gniazda cnoty Paprockiego, Kroniki Bielskiego i Stemmata polonica[2].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
Wierzynkowa (w dokumentach łacińskich jako Wierzinkowa) to nazwa imionowa, mająca odniesienie w nazwie osobowej. Podobną etymologię ma nazwa i zawołanie Łagoda (Lagoda). Połańce (Polanczye) to nazwa topograficzna, od miejscowości Połaniec[3].
Stanisław Dziadulewicz utożsamia z herbem o nazwie Połańce nieznany z wizerunku herb Bienia[4]. Pogląd taki odrzuca S. Zachorowski[5], a za nim Józef Szymański[3].
Herbowni[edytuj | edytuj kod]
Tadeusz Gajl wymienia następujące rody herbownych uprawnionych do posługiwania się tym herbem:
Gaboński, Gardlicki, Garlicki, Łososiński, Łososki, Nieskiewicz, Platemberg, Smogorzewski, Smoszewski, Stroński, Śledziejowski, Śledziowski, Walter, Watkowski, Werejko, Werenko, Wernecki, Wernicki, Wernihowski, Wernik, Wernikowski, Wierejko, Wierzynek.
Znani herbowni[edytuj | edytuj kod]
- Mikołaj Wierzynek (starszy) - stolnik sandomierski, protoplasta rodu.
- Mikołaj Wierzynek (młodszy) - według Długosza organizator Uczty u Wierzynka.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Tadeusz Gajl: Herbarz polski od średniowiecza do XX wieku : ponad 4500 herbów szlacheckich 37 tysięcy nazwisk 55 tysięcy rodów. L&L, 2007. ISBN 978-83-60597-10-1.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Herb Łagoda z listą nazwisk w elektronicznej wersji Herbarza polskiego Tadeusza Gajla
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Alfred Znamierowski: Herbarz rodowy. Warszawa: Świat Książki, 2004, s. 176. ISBN 83-7391-166-9.
- ↑ a b c d Józef Szymański: Herbarz rycerstwa polskiego z XVI wieku. Warszawa: DiG, 2001, s. 315. ISBN 83-7181-217-5.
- ↑ a b c d e f Józef Szymański: Herbarz średniowiecznego rycerstwa polskiego. Warszawa: PWN, 1993, s. 281-282. ISBN 83-01-09797-3.
- ↑ Stanisław Dziadulewicz. Ze studiów nad heraldyką polską. Herb Bienia. „Miesięcznik Heraldyczny”. 3, s. 48-50, 1910.
- ↑ Z. Zachorowski. W sprawie herbu Bienia. „Miesięcznik Heraldyczny”. 3, s. 108-111, 1910.
| Herby | |
|---|---|
| Elementy herbu | |
| Oznaki godności | |
| Inne | |
| Działy heraldyki |
