Ślimak nadobny
| Faustina faustina | |||
| (Rossmässler, 1835)[1] | |||
 Muszla ślimaka nadobnego (Faustina faustina). Pieniny, Sokolnica, maj 2004. | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Rząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
ślimak nadobny | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
Ślimak nadobny (Faustina faustina) – gatunek ślimaka z rodziny ślimakowatych (Helicidae). Gatunek górski, występujący w Karpatach i na Pogórzu Karpackim, z pojedynczymi, izolowanymi stanowiskami na niżu.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Przedstawiciel licznej rodziny ślimakowatych, jego pozycja systematyczna nie jest pewna (umieszczano go w rodzajach Campylea, Helicigona, Chilostoma, Faustina)[4], a relacje w stosunku do podobnych i występujących w podobnych siedliskach gatunków (ślimaka Rossmaesslera i ślimaka tatrzańskiego) pozostają bliżej nieustalone. Według najnowszej propozycji Schileyko – w oparciu morfologię aparatu rozrodczego – włączony do rodzaju Faustina[5]. W oryginalnej publikacji Rossmässlera obok nazwy gatunkowej figuruje nazwisko «Ziegler», nie wiadomo jednak, czy osoba ta jest autorem opisu gatunku, na którym bazował Rossmässler, czy też osobą, która zebrała holotyp.
W polskiej literaturze naukowej gatunek funkcjonuje pod nazwą Chilostoma faustinum[6].
Etymologia nazwy[edytuj | edytuj kod]
Nazwa gatunkowa pochodzi od słowa faustus (łac.) – błogi, szczęśliwy, pomyślny[7].
Cechy morfologiczne[edytuj | edytuj kod]
Muszla spłaszczona, z lekko uniesioną skrętką. Ostatni skręt jest łagodnie zaokrąglony i pozbawiony tępej krawędzi. Dołek osiowy szeroki i głęboki. Warga cienka, wyraźna, biała lub różowawa. Barwa muszli zmienna, brązowawa, rdzawoczerwona, żółta, zwykle z ciemnym paskiem na ostatnim skręcie, od dołu biało obrzeżonym, rzadziej bez paska[8]. Powierzchnia muszli gładka, silnie błyszcząca[1][6]. Szerokość muszli: 13–22 mm; wysokość: 7–16 mm[4][8][9].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Występuje w Karpatach, Sudetach, ma także izolowane stanowiska w Górach Świętokrzyskich i w Puszczy Rominckiej. W Polsce występuje od Bieszczadów po Góry Sowie, na Podkarpaciu, w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, Górach Świętokrzyskich[10][11]. Poza Polską stwierdzony na terenie Czech, Węgier, Rumunii, Serbii, Słowacji, Ukrainy i Litwy[10][12][3].
Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]
Zajmowane siedliska[edytuj | edytuj kod]
Gatunek związany z górami, występuje głównie w lasach reglowych, wśród roślinności, na ocienionych skałach lub rumowiskach skalnych. Nie jest związany wyłącznie ze skałami wapiennymi i dolomitami, jak ślimaki tatrzański i Rossmaesslera[4][13]. Na niżu występuje w zalesionych dolinach potoków[11]. Biologia i ekologia gatunku są słabo poznane. W populacji z Puszczy Rominckiej ślimaki nadobne potrzebują trzech sezonów (przy tempie wzrostu muszli 0,22 skrętu na miesiąc), aby osiągnąć ostateczne rozmiary muszli. Ślimaki są aktywne od kwietnia/maja do października[14].
Zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]
Zagrożenie dla tego gatunku może stanowić wyspowe rozmieszczenie populacji. Izolacja populacji naraża je na negatywne skutki inbredu, dryfu genetycznego i losowych fluktuacji liczebności, które mogą doprowadzić do wyginięcia[15]. Zagrożeniem może być niszczenie siedlisk – np. w związku z wydobywaniem kopalin, lawinami skalnymi, wycinką lasów, turystyką. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN) ma status gatunku najmniejszej troski (LC – least concern)[3].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b E.A. Rossmässler, Iconographie der Land- und Süßwasser-Mollusken, mit vorzüglicher Berücksichtigung der europäischen noch nicht abgebildeten Arten, t. Erster Band. – Heft. II, Taf. VI, Dresden, Leipzig 1835, s. 4–5 (niem. • łac.).
- ↑ a b c d e f g MolluscaBase eds., Faustina faustina (Rossmässler, 1835), [w:] MolluscaBase [online] [dostęp 2024-04-19] (ang.).
- ↑ a b c Faustina faustina, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c Wiktor 2004 ↓, s. 271.
- ↑ A.A. Schileyko, Family Helicidae excluding Helicinae (Gastropoda Pulmonata): morphology, taxonomy, and a catalogue of taxa, „Ruthenica”, 23 (2), 2013, s. 127–162 [zarchiwizowane z adresu 2022-06-16].
- ↑ a b Wiktor 2004 ↓, s. 270.
- ↑ Kumaniecki K. 1975. Słownik łacińsko-polski. PWN Warszawa, s. 546.
- ↑ a b Urbański J. 1957. Krajowe ślimaki i małże. PZWS, Warszawa, s. 111.
- ↑ Bezkręgowce 1984 ↓.
- ↑ a b Wiktor 2004 ↓, s. 272.
- ↑ a b Marzec 2013 ↓, s. 275–276.
- ↑ Balashov I. & Gural-Sverlova N., An annotated checklist of the terrestrial molluscs of Ukraine, „Journal of Conchology”, 41 (1), 2012, s. 91–109.
- ↑ Animal Base: Helicigona faustina ↓.
- ↑ Marzec 2013 ↓, s. 276–280.
- ↑ Krzanowska, Łomnicki i Rafiński 1982 ↓, s. 38, 106–108.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Halina Krzanowska, Adam Łomnicki, Jan Rafiński: Wprowadzenie do genetyki populacji. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, s. 224. ISBN 83-01-02225-6.
- Magda Marzec, Growth rate of Chilostoma faustinum (Rossmassler, 1835) (Gastropoda: Pulmonata: Helicidae) under natural conditions, „Folia Malacologica”, 21 (4), 2013, s. 275–283, DOI: 10.12657/folmal.021.028.
- Francisco Welter Schultes: Animal Base: Helicigona faustina. Uniwersytet w Getyndze, 2008. [dostęp 2014-05-15].
- Andrzej Wiktor: Ślimaki lądowe Polski. Olsztyn: Mantis, 2004, s. 302. ISBN 83-918125-1-0.
- Bezkręgowce. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1984, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0428-6.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Tryon, G. 1888. Manual of Conchology – Pulmonata. Vol. 4. Helicidae – Volume II. s. 95.