Świątynie Kordin

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Świątynie Kordin (ang. Kordin Temples) – grupa świątyń megalitycznych na wzgórzach Corradino w Paola na Malcie. Świątynie były używane od czasów prehistorycznych, dalej przez Fenicjan, a następnie w okresie greckim i rzymskim[1]. W XVII wieku właścicielem tego terenu był Giovanni Francesco Abela, miał tutaj swoją wiejską rezydencję. Wykonał on kilka odkrywek archeologicznych w okolicy. Pierwotnie planował przepisać wszystko dla Zakonu Joannitów, lecz ostatecznie przekazał swoją willę, będącą pierwszym maltańskim muzeum[2], znanym jako Museo di San Giacomo[3], oraz otaczający ją teren Jezuitom[2]. Teren ten należał do Jezuitów aż do wygnania ich z Malty przez Zakon w XVIII wieku, kiedy wszystkie ich posiadłości zostały przejęte przez Skarb Zakonu. Miejsce było badane w czasach Zakonu Joannitów z rozkazu Wielkiego Mistrza Manuela Pinto przez archeologa Gio Antonio Barbaro. Następnie świątynie były starannie badane w okresie brytyjskim przez sir Temistoklesa Zammita[1][3].

Oryginalnie znajdowały się tam trzy kompleksy świątyń, lecz dwa z nich zostały zniszczone, i przetrwało jedynie stanowisko Kordin III. Pozostałości zostały wpisane na "Antiquities List of 1925"[4].

Świątynie ulokowane są na plateau górującym ponad Grand Harbour, pierwotnie, za czasów Zakonu św. Jana, nazywanym Kortin, dziś zaś Kordin lub Corradino. W pobliżu znajdują się inne stanowiska megalitycznych świątyń, w tym hypogeum Ħal Saflieni oraz świątynie Tarxien.

Kordin I[edytuj | edytuj kod]

Świątynia Kordin I
Państwo

 Malta

Miejscowość

Corradino, Paola

Typ budynku

świątynia megalityczna

Rozebrano

zburzona

35°52′52,5″N 14°30′17,8″E/35,881250 14,504944

Świątynia Kordin I (współrzędne: 35°52′52,5″N 14°30′17,8″E/35,881250 14,504944) znajdowała się na tarasie terenu, na zachodnim stoku wzgórz Corradino, górując nad Marsą. W jej skład wchodziły małe, nieregularne pomieszczenia. Już w momencie odkrycia była słabo zachowana. Po raz pierwszy została przebadana w latach 80. XIX wieku[5]. Pierwsze wykopaliska zostały przeprowadzone przez Antonio Caruanę, następnie w roku 1908 były kontynuowane przez Temistoklesa Zammita, oraz Thomasa Ashby'ego i Thomasa Erica Peeta w 1909.

Świątynia była narażona na działalność atmosferyczną, oraz bombardowania w czasie II wojny światowej. W latach 50. XX wieku praktycznie nic z niej nie pozostało, a ewentualne resztki zostały całkowicie zniszczone po wybudowaniu na tym miejscu w latach 60. XX wieku kompleksu przemysłowego[6].

Kordin II[edytuj | edytuj kod]

Świątynia Kordin II
Państwo

 Malta

Miejscowość

Corradino, Paola

Typ budynku

świątynia megalityczna

Rozebrano

zburzona

35°52′52,3″N 14°30′22,4″E/35,881194 14,506222

Świątynia Kordin II (współrzędne: 35°52′52,3″N 14°30′22,4″E/35,881194 14,506222) znajdowała się na północnej połaci Corradino, 137 metrów od Kordin I. Była używana podczas całego okresu świątyń, czego dowodzą skorupy naczyń znalezione na terenie stanowiska. Trudno było ustalić chronologię, i można się zastanawiać, czy cały budynek można datować na okres świątynny.

Pierwsze rozeznanie na terenie świątyni przeprowadził w roku 1840 Cesare Vassallo. Po raz pierwszy zaczęto prowadzić poprawne wykopaliska w roku 1892 pod kierunkiem Antonio Caruany, kontynuowane były przez Alberta Mayera w roku 1901, a zakończone przez Thomasa Ashby'ego i Thomasa Erica Peeta w latach 1908 i 1909.

Część świątyni zburzona została przez Royal Engineers, budujących fosę przed Corradino Lines w roku 1871, zanim zaczęto jakiekolwiek wykopaliska[7]. Świątynia została później uszkodzona przez bombardowania lotnicze w czasie II wojny światowej, i w latach 1950. nie pozostało nic na miejscu. W latach 60. XX wieku powstał tam kompleks przemysłowy[8].

Kordin III[edytuj | edytuj kod]

Świątynia Kordin III
Symbol zabytku nr rej. 00045 (NICPMI)[9]
Ilustracja
Widok Kordin III
Państwo

 Malta

Miejscowość

Corradino, Paola

Adres

Triq Għajn Dwieli

Typ budynku

Świątynia, część megalitycznych świątyń Malty

Rozpoczęcie budowy

~3700 p.n.e.

Zniszczono

opuszczono ~2500 p.n.e.

Właściciel

Rząd Malty

Położenie na mapie Malty
Mapa konturowa Malty, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Kordin III”
Położenie na mapie Morza Śródziemnego
Mapa konturowa Morza Śródziemnego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Kordin III”
Ziemia35°52′37,5″N 14°30′32,4″E/35,877083 14,509000
Multimedia w Wikimedia Commons

Świątynia Kordin III jest jedyną świątynią na Corradino, której pozostałości przetrwały do dzisiaj. Znajduje się tuż obok zewnętrznej części Corradino Lines, blisko kościoła św. Antoniego Padewskiego oraz meczetu Mariam Al-Batool[10].

Stanowisko[edytuj | edytuj kod]

Kompleks Kordin III składa się z dwóch świątyń. Większa zbudowana jest na standardowym planie trójapsydowym, typowym projekcie z okresu Ġgantija. Świątynia ma wklęsłą fasadę z frontowym dziedzińcem i przejściowym pasażem do centralnego dziedzińca wyłożonego kamiennymi płytami. Płyty te są unikatem, gdyż nie znaleziono niczego podobnego w żadnej z maltańskich tego typu świątyń. Za świątynią są małe pomieszczenia, które prawdopodobnie były używane jako magazyny, lecz równie dobrze mogła to być mniejsza świątynia o nieregularnym kształcie. Przypuszcza się, że pierwsza część świątyni powstała około roku 3700 p.n.e., podczas okresu Mġarr. Większość budowli datowana jest na okres Ġgantija, a kompleks był wciąż używany w okresie Tarxien, kiedy to fasada została przebudowana. Uważa się, że miejsce zostało opuszczone około roku 2500 p.n.e.[7]

W wejściu do lewej apsydy świątyni, znaleziono leżące w poprzek koryto, długie na 2,75 metra. Uważane jest ono za najbardziej godną uwagi cechę tego miejsca. Koryto ma siedem głębokich poprzecznych rowków, zrobionych przez szlifowanie. Jest ono wykonane z twardego wapienia, sprowadzonego z miejsca odległego o 2 kilometry, więc jest bardzo prawdopodobne, że było ono przeznaczone do rozdrabniania kukurydzy (jako żarna wielokrotne) i jest współczesne świątyni, a nie do szlifowania 'deffun', tradycyjnego maltańskiego materiału pokrywającego dachy, co czyniłoby go bardziej współczesnym[11].

Wykopaliska i historia współczesna[edytuj | edytuj kod]

W latach 70. XIX wieku Cesare Vassallo oczyścił to miejsce z gruzu. W roku 1882 Antonio Caruana odkrył tutaj kolejne grupy megalitycznych zabytków, wreszcie w roku 1909 miejsce to zostało poprawnie przebadane archeologicznie przez Thomasa Ashby'ego i Thomasa Erica Peeta. Następne wykopaliska podjęte zostały przez Johna Evansa w roku 1953 oraz Davida Trumpa w roku 1961.

W roku 1925 zbudowano dokoła świątyni murowane ogrodzenie, aby zapewnić stanowisku maksymalną ochronę[12]. Podobnie jak Kordin I oraz II, świątynia również ucierpiała podczas II wojny światowej; jej pozostałości nie zostały po wojnie zabudowane, lecz są widoczne do dzisiaj[13].

Chociaż w kiepskim stanie, świątynia jest jedną z najbardziej kompletnych mniejszych świątyń[9]. W roku 2009 badano możliwość rozszerzenia Listy światowego dziedzictwa UNESCO o Kordin III[14].

W roku 2015 rozpoczęły się nowe wykopaliska na terenie wokół świątyni, prowadzone przez Caroline Malone i zespół studentów z University of Malta[15].

Miejsce było zarządzane przez Fondazzjoni Wirt Artna do roku 2016, kiedy zostało przekazane pod zarząd Heritage Malta[16]. Można je zwiedzać po wcześniejszym umówieniu się[17].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Thomas MacGill: A handbook, or guide, for strangers visiting Malta. 1839, s. 124.. (ang.).
  2. ↑ a b Noel Grima: The historical antecedents of the Marsa Power Station. [w:] The Malta Independent [on-line]. 2016-05-02. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-17)]. (ang.).
  3. ↑ a b Romina Delia: National Museums in Malta, w: "Building National Museums in Europe 1750-2010". Linköping University Electronic Press. s. 572. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-20)]. (ang.).
  4. ↑ Protection of Antiquities Regulations 21st November, 1932 Government Notice 402 of 1932, as Amended by Government Notices 127 of 1935 and 338 of 1939.. Malta Environment and Planning Authority. (ang.).
  5. ↑ Kordin III. odysseyadventures.ca, 2012-06-14. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-16)]. (ang.).
  6. ↑ Daniel Cilia: Destroyed Megalithic Sites - Kordin I. The Megalithic Temples of Malta. [dostęp 2017-11-20]. (ang.).
  7. ↑ a b Nicholas C. Vella: The Prehistoric Temples at Kordin III. Santa Venera: Heritage Books, 2004. ISBN 99932-39-87-9. (ang.).
  8. ↑ Daniel Cilia: Destroyed Megalithic Sites - Kordin II. The Megalithic Temples of Malta. [dostęp 2017-11-20]. (ang.).
  9. ↑ a b Kordin III Temples. National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands, 2012-03-30. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-12)]. (ang.).
  10. ↑ Opportunity to view prehistory being unearthed. JNews Portal, 2015-07-11. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-13)]. (ang.).
  11. ↑ Kordin III - Ancient Temple in Malta in Mainland. The Megalithic Portal, 2004-11-25. [dostęp 2017-11-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-02-27)]. (ang.).
  12. ↑ James Debono: MCAST development may yield new archaeological finds. [w:] MaltaToday on Sunday [on-line]. 2009-10-18. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-20)]. (ang.).
  13. ↑ Daniel Cilia: Kordin III. The Megalithic Temples of Malta. [dostęp 2017-11-20]. (ang.).
  14. ↑ Fiona Galea Debono: Five-year plan for megalithic temples. [w:] Times of Malta [on-line]. 2009-05-07. [dostęp 2017-11-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-17)]. (ang.).
  15. ↑ Sarah Carabott: Opportunity to view prehistory being unearthed. [w:] Times of Malta [on-line]. 2015-07-11. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (ang.).
  16. ↑ Kordin Temple entrusted to Heritage Malta. [w:] Times of Malta [on-line]. 2016-03-10. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-10)]. (ang.).
  17. ↑ Kordin III. Reach Malta. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-04)]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Świątynie_Kordin&oldid=65206012”