Żurowa
49°49′34″N 21°10′04″E/49,826111 21,167778| wieś | |
.jpg) Centrum wsi | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
975[2] |
| Strefa numeracyjna |
14 |
| Kod pocztowy |
38-247[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KTA |
| SIMC |
0832568 |
Położenie na mapie gminy Szerzyny  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tarnowskiego  | |
| 49°49′34″N 21°10′04″E/49,826111 21,167778[1]
| |
Żurowa – wieś położona w województwie małopolskim, w powiecie tarnowskim, w gminie Szerzyny.
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
Integralnymi częściami wsi są: Dobrocin, Na Kamieniu, Wielka Wieś, Mała Wieś, Folwark, Niwy, Nowy Świat, Dział, Podjurze, Tracz, Pańskie, Podlipe, Podlesie Pierwsze i Podlesie Drugie[4].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnowskiego.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Żurowa leży na Pogórzu Ciężkowickim, po południowej stronie Pasma Brzanki. W obrębie przysiółka Dobrociny znajduje się najwyższe wzniesienie wsi: Kamionka (517 m). Na południowy wschód od centrum wsi, w niewielkim lesie znajduje się piaskowcowa skała Borówka, mająca postać dwóch baszt (wyższa o wysokości 20 m), połączonych grzędą skalną[5]. Miejscowość graniczy z Ryglicami, Swoszową, Ołpinami i Olszynami.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Żurowa została lokowana przez Kazimierza Wielkiego w 1368 roku na prawie niemieckim, jako wieś królewska w starostwie bieckim[6]. Należała wówczas do parafii w Ołpinach. W latach 1595–1602 zbudowano, istniejący do dziś, kościół pod wezwaniem św. Małgorzaty, w późniejszych wiekach był restaurowany i rozbudowywany[7]. Samodzielną parafię w Żurowej erygowano w 1807 roku[8]. 1 lutego 1884 roku rozpoczęła działalność jednoklasowa szkoła ludowa, 4 września 1899 roku oddano do użytku murowany budynek szkoły[9].
W XIX wieku we wsi rozwijało się bednarstwo, wyrób drobnych przedmiotów z drewna oraz tkactwo i sadownictwo. W Żurowej znajdował się drewniany dwór i folwark, w 1900 roku wybudowano tartak i młyn[6]. W 1936 roku, pod przewodnictwem ówczesnego właściciela dworu, Józefa Budzynia (zamordowanego w Kozielsku w 1940 roku), powstała spółdzielnia zrzeszająca miejscowych rzemieślników[potrzebny przypis].
W czasie II wojny światowej w okolicznych lasach działała partyzantka. Za karę Niemcy wywieźli większość mężczyzn do przymusowej roboty w III Rzeszy. Przez okres wojny liczba mieszkańców zmniejszyła się o ok. 400 osób. 17 stycznia 1945 roku miejscowość została zajęta przez oddziały I Frontu Ukraińskiego pod dowództwem Iwana Koniewa[10].
-
Zabytkowy kościół św. Małgorzaty -
Pomnik
.jpg)
.jpg)
Po II wojnie światowej w wyniku reformy rolnej rozparcelowano majątek dworski między chłopów. Powstała szkoła podstawowa, dom strażaka, biblioteka, ośrodek zdrowia oraz Spółdzielnia Pracy Przemysłu Ludowego i Artystycznego, kontynuująca działalność przedwojennej spółdzielni (od 2006[11] roku jest to spółka: Przemysł Drzewny Żurowa Sp. z o.o.)[6].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[12].
- Kościół parafialny pw. św. Małgorzaty;
- kapliczka pw. Trójcy Świętej.
W Żurowej działa Orkiestra ochotniczej straży pożarnej, laureat wielu konkursów ogólnopolskich, wojewódzkich i regionalnych.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 164353
- ↑ Żurowa; polskawliczbach.pl.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1653 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rejestr TERYT [online], eteryt.stat.gov.pl [dostęp 2018-01-12] (pol.).
- ↑ Gmina Szerzyny [dostęp 5 października 2009]
- ↑ a b c Gmina Szerzyny - Oficjalny portal Gminy Szerzyny - Żurowa [online], szerzyny.pl [dostęp 2018-01-13] (pol.).
- ↑ Parafia Św. Małgorzaty PM w Żurowej [online], www.zurowa-wiz.diecezja.tarnow.pl [dostęp 2018-01-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-14] (ang.).
- ↑ Marek Sztorc, Żurowa, kościół św. Małgorzaty [online], www.tarnowskiekoscioly.net [dostęp 2018-01-13] (pol.).
- ↑ Historia Szkoły [online], www.spzurowa.pl [dostęp 2018-01-13] (pol.).
- ↑ Żurowa w pigułce – przeczytaj!, „Portal o Żurowej”, 26 lutego 2008 [dostęp 2018-01-13] (pol.).
- ↑ Przemysł Drzewny Żurowa [online], www.zurowa.pl [dostęp 2018-01-13] (pol.).
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2024-01-01].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Żurowa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 868.
| Wsie | |
|---|---|
| Integralne części wsi |
|
