Adelphopoiesis
Adelphopoiesis (gr. ἀδελφοποίησις od ἀδελφός „brat” i ποίησις „tworzenie”, scs. bratotvorenije, łac. ordo ad fratres faciendum) lub pobratymstwo – braterstwo duchowe lub duchowa adopcja, usankcjonowany prawnie i obrzędowo związek między osobami tej samej płci w Kościele prawosławnym i Kościele katolickim.
Świadectwa ceremonii pobratymstwa dowodzą jej istnienia w historii Kościoła katolickiego do XIV wieku[1], a w historii Kościoła prawosławnego do wczesnego XX wieku[2][3][4]. Śluby pobratymstwa znajdują się w polskich książkach modlitewnych do XVIII wieku[5] w okolicy Sanoka i Żółkwi[5]. XIX-wieczna powieść historyczna Zygmunta Kaczkowskiego Bracia ślubni zawiera opis takiego rytuału zawartego w kościele przez bohaterów (dwóch młodych szlachciców) około 1760 roku i bardzo przypominającego ślub kościelny – elementami takimi jak np. wymianą obrączek przed księdzem[6]. W analogii do słowa pobratymstwo XIX-wieczna pisarka Narcyza Żmichowska ukuła neologizm posiestrzenie[7].
Sytuacja historyczna adelphopoiesis nie jest całkowicie wyjaśniona. Była ona przedmiotem badań takich naukowców jak John Boswell i William N. Eskridge. Boswell przebadał 62 greckie i słowiańskie dokumenty opisujące ceremonię zawiązywania braterstwa, które miały miejsce w zakonnych instytucjach Kościoła katolickiego i prawosławnego w okresie V-XV wieku, głównie w Grecji i w krajach bałkańskich. Na tej podstawie wysunął hipotezę, że adelphopoiesis było pewnego rodzaju homoseksualnym małżeństwem. O ile fakty prezentowane przez Boswella nie budzą zastrzeżeń, to ich interpretacja co do charakteru tych związków nie w pełni przekonuje wielu historyków i teologów[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Adalbert Ebner, Die klösterlichen Gebets-verbrüderungen bis zum Ausgange des karolingischen Zeitalters; eine Kirchengeschichtliche Studie., Regensburg; New York: Fr. Pustet, 1890, s. 95, OCLC 23851573 [dostęp 2023-02-25] (niem.).
- ↑ Christopher Isherwood, Christopher and his kind, 1929-1939, wyd. pierwsze, Nowy Jork: Farrar, Straus and Giroux, 1976, s. 137, ISBN 0-374-31256-7, OCLC 2439517 [dostęp 2023-02-25] (ang.).
- ↑ Tih. R. Georgevitch, Serbian Habits and Customs, „Folklore”, 28 (1), 1917, s. 47, ISSN 0015-587X, JSTOR: 1255219 [dostęp 2023-02-25] (ang.).
- ↑ Mary Edith Durham, Some Tribal Origins, Laws and Customs of the Balkans, Londyn: Allen & Unwin, 1928, s. 174, OCLC 459263521 (ang.).
- ↑ a b Aleksander E. Naumow, Andrzej Kaszlej, Rękopisy cerkiewnosłowiańskie w Polsce: katalog, Wyd. 2. zmienione, Kraków: Scriptum, 2004, s. 386, 447, ISBN 83-919814-4-4, OCLC 61726628 [dostęp 2023-02-25] [zarchiwizowane z adresu 2021-08-11].
- ↑ Alessandro Amenta i inni, Dezorientacje : antologia polskiej literatury queer, wyd. pierwsze, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2021, s. 121-124, ISBN 978-83-66586-52-9, OCLC 1243005601 [dostęp 2021-04-20].
- ↑ Alessandro Amenta i inni, Dezorientacje : antologia polskiej literatury queer, wyd. pierwsze, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2021, s. 121, ISBN 978-83-66586-52-9, OCLC 1243005601.
- ↑ Ewa Hyży, Legalizacja małżeństw osób tej samej płci (Dylematy w kulturze zachodniej), „Kultura i Historia” (6), Lublin 2004, s. 73, ISSN 1642-9826 [dostęp 2023-02-25] [zarchiwizowane z adresu 2021-07-31], Cytat: Boswell, na podstawie uważnych studiów 62 Greckich i Słowiańskich dokumentów, opisuje wprawdzie istnienie ceremonii “zawiązywania braterstwa” [adelphopoiesis, czy bratovorenie], a mających miejsce w zakonnych instytucjach kościoła katolickiego i ortodoksyjnego w średniowieczu (V-XV wieku), głównie w Grecji i w krajach bałkańskich, jako będących czymś w rodzaju homoseksualnego małżeństwa. Nie tyle jednakże prezentowane przez autora fakty (celebrowanie związków osób tej samej płci), co ich interpretacja (charakter tych związków) nie jest w pełni przekonywująca dla wielu historyków i teologów. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
John Boswell: Chrześcijaństwo, tolerancja społeczna i homoseksualność: geje i lesbijki w Europie Zachodniej od początku ery chrześcijańskiej do XIV wieku. Jerzy Krzyszpień (tłum.). Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, 2006. ISBN 83-88508-97-0. OCLC 749721711.