Akraberg
 Latarnia Morska Akraberg | |
| Państwo | |
|---|---|
| Terytorium zależne | |
| Wysokość wieży |
14 m |
| Wysokość światła |
94,00 m n.p.m. |
| Charakterystyka światła |
Błyskowe, białe, czerwone lub zielone zależnie od kierunku |
| Data budowy |
1909 |
Położenie na mapie Wysp Owczych  | |
 61°23′39,94″N 6°40′44,80″W/61,394428 -6,679111
| |
Akraberg – przylądek w południowej części wyspy Suðuroy, wchodzącej w skład archipelagu Wysp Owczych, stanowiącego duńskie terytorium zależne na Morzu Norweskim. Jego nazwa pochodzi od słowa akur oznaczającego centralne pole. W miejscu tym znajduje się latarnia morska oraz stacja nadawcza z masztem, wykorzystywana przez Kringvarp Føroya.
Geografia[edytuj | edytuj kod]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Przylądek znajduje się w południowej części wyspy Suðuroy[4]. Pięć kilometrów dalej znajduje się grupa sześciu wystających z oceanu skał Flesjarnar, wraz z Sumbiarsteinur, zwanym również Munkurin (Mnichem), stanowiącym najdalej wysunięty na południe punkt Wysp Owczych[5]. Pomiędzy skałami a Akraberg znajduje się znana z silnych prądów cieśnina Røstin, opisywana między innymi przez farerskiego poetę Poula Joensena w wierszu ...Røstin rísin rann... Najbliższą miejscowością jest leżąca na północnym zachodzie Sumba[4]. Na północ od Akraberg rozpoczyna się pasmo górskie, którego najbliższym szczytem jest Lambaklettur (235 m n.p.m.)[5][6].
Klimat[edytuj | edytuj kod]
Na przylądku Akraberg znajduje się jedna z czterech stacji meteorologicznych należących do Danmarks Meteorologiske Institut[2]. Podobnie jak na całym archipelagu panuje tam umiarkowany klimat chłodny w odmianie morskiej[7]. Dane zbierane są od 1961 roku[2][3]. Najwyższą odnotowaną od tego czasu temperaturą w Akraberg było 18,4 °C w sierpniu 1969 roku, a najniższą −10,6 °C w lutym tego samego roku[2]. Najcieplejszym miesiącem jest sierpień, kiedy średnio temperatury osiągają od 9,3 °C do 12,2 °C, a najchłodniejszym luty od 2,2 °C do 5,8 °C[3]. Średnia suma opadów w ciągu roku wynosi (na podstawie danych z lat 1961–1990) 884 mm i jest stosunkowo niska w porównaniu z wynikami z innych stacji na archipelagu[2]. Najwyższe sumy opadów obserwowano w październiku (średnio 108 mm), a najniższe w maju (43 mm).
Torfowiska[edytuj | edytuj kod]
Na obszarze znajdują się torfowiska z widocznymi śladami wydobycia torfu, głównie z lat 50. XX wieku i czasów wcześniejszych[8]. Wśród nich występują także kopce z tego materiału, porównywane do podobnych na Wyspach Brytyjskich[8]. Ich pochodzenie nie jest jasne, jednak mogą być powiązane z celtyckimi mnichami, którzy prawdopodobnie zamieszkiwali te tereny przed przybyciem wikingów na archipelag[8].
Latarnia morska[edytuj | edytuj kod]
W 1909 roku w Akraberg wybudowano latarnię morską wraz z kilkoma domami mieszkalnymi dla obsługi[9]. Wieża ma 18 metrów, a światło znajduje się na wysokości 94 m n.p.m.[10] Budynek latarni stanowi biała cylindryczna wieża z czerwonym dachem i balkonem[10]. Wyposażona jest w światło błyskowe, świecące dwa razy przez dwie sekundy w dwudziestosekundowych interwałach, w barwach czerwonej, zielonej i białej, zależnie od kierunku[10]. Znajduje się tam także nautofon, który może nadać sygnał co sześćdziesiąt sekund[10]. Obecnie okoliczne zabudowania nie są stale zamieszkane, a obsługa latarni jest zautomatyzowana, wymaga ona jednak regularnej obecności człowieka[9]. Ostatnim osadnikiem był latarnik Hans Petur Kjærbo wraz z rodziną, który opuścił Akraberg po huraganie, który uderzył w Wyspy Owcze w grudniu 1998 roku, powodując liczne szkody. Kjærbo nadal sprawuje pieczę nad latarnią, podobnie jak nad wieloma innymi obiektami tego typu na całym archipelagu.
Stacja radiowa[edytuj | edytuj kod]
Nieopodal latarni morskiej znajduje się masz radiowy o wysokości 141 metrów, wzniesiony w roku 1990[11]. Jest on wykorzystywany przez farerską rozgłośnię radiową, której można słuchać na częstotliwości 531 kHz[11]. Obecny transmiter zamontowano w 2008 roku po zepsuciu się poprzedniego[11]. Sygnał jest emitowany z mocą 100 kW i może być odbierany nawet w północnych regionach Szkocji[11].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Osadnictwo[edytuj | edytuj kod]
Według badań pyłków zbóż ludzie mogli zamieszkiwać tereny Akrabergu w okresie przed przybyciem wikingów na archipelag[12]. Byli to najpewniej mnisi irlandzcy lub szkoccy, którzy około roku 625 opuścili Szetlandy, jako pierwsi zasiedlając następnie Wyspy Owcze[12].
Od roku 1040 w miejscu tym istniała kolonia fryzyjska, silnie dotknięta przez zarazę czarnej śmierci, po której została opuszczona[13]. Według lokalnych podań, kolonia ta przez cały okres istnienia miała zachować wierzenia pogańskie[13]. Po zarazie jednym z niewielu ocalałych był mężczyzna zwany Bóndin í Akrabergi (Rolnik z Akrabergu), który wraz z rodziną przeniósł się do pobliskiej osady Sumba[14]. Według niektórych legend Fryzowie zajmowali się między innymi piractwem[13][15].
W późniejszym okresie obszar przez pewien czas zasiedlała obsługa latarni morskiej, obecnie jednak jest on niezamieszkany[9].
II Wojna Światowa[edytuj | edytuj kod]
W czasie sojuszniczej okupacji Wysp Owczych przez wojsko brytyjskie latarnia morska i wieża radiowa wykorzystywane były przez pracowników technicznych Royal Air Force, którzy utworzyli tam jeden z pierwszych systemów radarowych w południowej części archipelagu[16]. Do dnia dzisiejszego można zobaczyć na terenie Akrabergu alianckie bunkry.
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Przylądek Akraberg -
Brytyjskie bunkry na Akrabergu wraz z fragmentem masztu radiowego -
Flesjarnar widoczne z przylądka Akraberg -
Znaczek przedstawiający zabudowania na przylądku Akraberg audorstwa Jákupa Pauliego Gregoriussena z 2004 roku -
Widok na północ od Akrabergu -
Tęcza na przylądku Akraberg
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dane odnoszące się do opadów dotyczą okresu 1961–1990.
- ↑ a b c d e John Cappelen, Ellen Vaarby Laursen: The Climate of The Faroe Islands – with Climatological Standard Normals, 1961-1990. Kopenhaga: Danmarks Meteorologiske Institut, 1998. ISSN 0906-897X. [dostęp 2017-02-23]. (ang.).
- ↑ a b c Climate in Akraberg by year and month (2000–2015). Hagstova.fo. [dostęp 2017-02-23]. (ang.).
- ↑ a b Kortal. Kortal.fo. [dostęp 2017-02-23]. (ang. • far. • duń.).
- ↑ a b Vis kort – Færøerne. Trap5.dk. [dostęp 2017-02-23]. (duń.).
- ↑ Fjøll í Føroyum. Umhørvisstovan. [dostęp 2017-02-23]. (far.).
- ↑ Środowisko przyrodnicze. W: Marcin Jakubowski, Marek Loos: Wyspy Owcze – Przewodnik turystyczny. Szczecin: PCIT Tramp, 2003, s. 11–12. ISBN 83-913526-3-3. (pol.).
- ↑ a b c Kevin J. Edwards, Rolf Guttesen, Petur J. Sigvardsen. A peatland landscape at Akraberg, Suðuroy, Faroe Islands: Peat mounds and a cautionary lesson. „Danish Journal of Geography”. 108(2), s. 27–35, 2008. Kopenhaga: Royal Danish Geographical Society. [dostęp 2017-02-23]. (ang.).
- ↑ a b c Í Akrabergi. Postverk Føroya. [dostęp 2017-02-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-27)]. (ang. • duń. • far. • fr. • niem.).
- ↑ a b c d Lighthouses of the Faroes. University of North Carolina, 2006-10-24. [dostęp 2017-02-23]. (ang.).
- ↑ a b c d James Proctor: Faroe Islands. Wyd. 3. Guilford: Bradt, maj 2013, s. 153–154. ISBN 978-1-84162-456-3. [dostęp 2017-02-23]. (ang.).
- ↑ a b Akraberg. Flickr. [dostęp 2017-02-23]. (ang.).
- ↑ a b c Sumba. FaroeIslands.dk. [dostęp 2017-02-23]. (ang. • duń. • wł.).
- ↑ Anker Eli Petersen: Slaget i Mannafellsdalur. Sumba.Skysite.dk, 2006. [dostęp 2017-02-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-23)]. (duń.).
- ↑ Jákup Jakobsen: Suðuroyarsagnir. Einars Prent, 1977. (far.).
- ↑ A Wireless Operator in the Faroe Islands. BBC, 2005-10-16. [dostęp 2017-02-23]. (ang.).