Aleksander Podwyszyński
.jpg)
| |
| Data i miejsce urodzenia |
17 grudnia 1846 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
17 czerwca 1887 |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
aktor, reżyser |
| Narodowość | |
| Stanowisko |
Dyrektor Teatru Polskiego w Poznaniu (1882–1883) |
Aleksander Podwyszyński (ur. 17 grudnia 1846 w Rzeszowie, zm. 17 czerwca 1887 we Lwowie) – polski aktor, reżyser, dyrektor teatru.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w Rzeszowie, gdzie uczył się w gimnazjum. Uczestniczył w powstaniu styczniowym walcząc w oddziale Dionizego Czachowskiego. W Rzeszowie w 1865 miał sceniczny debiut w zespole Konstantego Łobojki. Grywał w teatrach: Łodzi od 1865 (prawdopodobnie) do 1868, później u Anastazego Trapszy w Siedlcach i Kaliszu od 1870 do 1871 i w tym samym roku w zespole M. Stengla w Toruniu, Bydgoszczy i Pleszewie[1]. Występował w zespole teatru poznańskiego w sezonie 1871/72, a później grał na scenach we Lwowie i Krakowie oraz powtórnie w teatrze poznańskim od października 1877 do kwietnia 1878. Latem 1878 był z teatrem poznańskim w Piotrkowie oraz w „Alhambrze”[2], a także grywał we Lwowie od 1878 do 1882[1]. Na jesieni 1882 został dyrektorem Teatru Polskiego w Poznaniu, ale już w marcu 1883[3]musiał zrezygnować z funkcji dyrektora, ponieważ miał trudności finansowe. Wystawiał repertuar dramatyczny (m.in. po raz pierwszy w Poznaniu Norę Henrika Ibsena) oraz operowy, w tym Halkę Stanisława Moniuszki (partię Jontka śpiewał Ludwik Solski, którego teatr poznański zaangażował na ten sezon). Kierowany przez niego teatr poznański wystąpił gościnnie w Gnieźnie. Grywał jeszcze po wyjeździe z Poznania w Krakowie oraz w Warszawie[4]. Przestał występować na scenie z powodu choroby w 1886[1]. Zmarł we Lwowie 17 czerwca 1887 roku, pochowany na cmentarzu Łyczakowskim[5].
Jego żoną od 1884 była aktorka Emilia Knapczyńska[1]. Jako aktor i dyrektor wyróżniał się dużą inteligencją i na tym opierał głównie swoje sukcesy artystyczne (miał złe warunki zewnętrzne i wadę wymowy)[6]. M.in. grał: Rejenta w Zemście A. Fredry, Pagatowicza w Grubych rybach M. Bałuckiego oraz Bajdalskiego w Panu Damazym J. Blizińskiego. Współpracował m.in. z Gabrielą Zapolską[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Gąsiorowski i Topolski (red.) 1981 ↓, s. 578.
- ↑ Warszawski teatrzyk ogródkowy.
- ↑ A. Przybyszewska, Teatr Polski w Poznaniu za dyrekcji Edmunda Rygiera (1896-1908), rozprawa doktorska napisana pod opieką naukową prof. dr hab. Elżbiety Nowickiej, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 2012, s. 5, przypis nr 3.
- ↑ W warszawskich teatrzykach ogródkowych, które także reżyserował.
- ↑ S.S. Nicieja, Cmentarz Łyczakowski we Lwowie w latach 1786–1986, wyd. 2 popr., Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1990, s. 362 ISBN 83-04-03320-8.
- ↑ Aleksander Podwyszyński, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2017-06-13].
- ↑ A. Sobiecka, Gabriela Zapolska – aktorka o aktorach, „Świat Tekstów. Rocznik Słupski”, 10,2012, s. 202.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski (red.): Wielkopolski Słownik Biograficzny. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 578. ISBN 83-01-02722-3.
- Zdjęcie Podwyszyńskiego