Aleksander Tarnowski (skrzypek)

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Aleksander Tarnowski
Data i miejsce urodzenia

1812
Wilno

Data i miejsce śmierci

1867
Clermont-Ferrand

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

muzyka poważna

Aleksander Tarnowski (ur. 1812 w Wilnie, zmarły po 1867 w Clermont-Ferrand) – polski skrzypek i kompozytor.

Życie[edytuj | edytuj kod]

Tarnowskiego uczył w Wilnie gry na skrzypcach znakomity skrzypek i kompozytor prof. Ignacy Reutt (1793-1850), związany z Orkiestrą Uniwersytetu Wileńskiego[1]. Aleksander miał być (podobnie jak inny muzyk – wiolonczelista Antoni Rakowski) oficerem w powstaniu styczniowym[2]. Aleksander w 1832 był uczniem sławnego François-Antoine Habenecka (1781-1849) w Paryżu. Lecz także już od roku 1832 mieszkał w Clermont-Ferrand, stolicy francuskiej Owerni, gdzie dawał lekcje gry na fortepianie i przyjaźnił się z francuskim kompozytorem André George Louis Onslowem, grał także partię pierwszych skrzypiec przy wykonywaniu jego nowych dzieł[3]; grywał także niewydane fragmenty dzieł Onslowa m.in. na koncercie w r. 1837 : melodię oraz scenę dramatyczną z opery Guise usunięte przez Onslowa dla zadowolenia dyrekcji Opéra-Comique[4]. W grudniu 1836, zorganizował z wiolonczelistą Antonim Rakowskim koncert, dzięki któremu zyskał uznanie w Clermont[5]. W roku 1839 Onslow założył Towarzystwo Filharmoniczne z Clermond-Ferrand w którym Aleksander Tarnowski bardzo się udzielał, i które później wybrało go na swego dyrektora[6]. Tarnowski namówił także Onslowa do zaproszenia do Clermont-Ferrand latem 1840 wynalazcy ksylofonu i ksylofonisty pochodzącego z terenów polskich chasydy: Samsona Jakubowskiego (1801-1873)[7][8], Aleksander grał też w wielu koncertach charytatywnych m.in. wraz z Onslowem w grudniu 1840 po powodzi, która dotknęła Owernię[9], w roku 1856, grał na skrzypcach, na koncercie charytatywnym m.in. fantazję swojej kompozycji z opery Guido et Ginevra[6]. Do uczniów Aleksandra Tarnowskiego należał Alexis Emmanuel Chabrier (1841-1894)[10][11]. W roku 1860 został zatrudniony w "École communale professionnelle" w Clermont-Ferrand, w której najpierw uczył śpiewu, a w 1867 roku dał kurs muzyki instrumentalnej i teorii. Z roku 1864 mamy informację, że Tarnowski żył i miał utalentowanych uczniów. W 1862 roku założył chór o nazwie W roku 1862 założył Chór "Les Enfants de l'Auvergne", którym później dyrygował Jean Soulacroup[12].

Kompozycje[edytuj | edytuj kod]

Aleksander Tarnowski wydał kilka utworów własnych we Francji[13], m.in.:

  • Nini : Schottisch : pour le piano, op. 4, dedykowana Marie Bertrand (wyd. Th. Nowiński, Paryż, 1857; partytura udostępniona na portalu BnF Gallica.
Aleksander Tarnowski – Nini, Schottisch pour le piano

Wymieniane są też następujące kompozycje Aleksandra Tarnowskiego:

  • Fantaisie pour violon sur une romance M. Doche; dedie’e a` Georges Onslow (niewydane)
  • Fantaisie pour violon sur un romance de Guido et Ginevra, (na motywie z 5-aktowej opery Fromentala Halévy’ego i Eugène Scribe’a pt. Guido et Ginevra ou Peste de Florence);
  • Fantaisie sur les motifs d’il Trovatore, (na motywach z Il Trovatore, tzn. Trubadura Giuseppe Verdiego);
  • Fantaisie sur les motifs de l’Etoile du Nord, (na motywach z opery Giacomo Meyerbeera);
  • Polka pour piano;
  • Grand valse pour piano[14].
  • Une sottise pour piano, (zapisane)[15][16]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Nazwisko Reutta jako nauczyciela Tarnowskiego i profesora pada w: Wojciech (Albert) Sowiński „Les musiciens polonais et slaves anciens et moderne : dictionnaire biographique des compositeurs, chanteurs, instrumentistes, luthiers, conducteurs d’orques, poetes sacrés et lyriques, littératours et amateurs de l’art musical …”, wyd. A. Le Clere et cie, Paryż, 1857, str. 541; notki o Reucie i jego córce na str. 479, tamże o kompozycji Reutta na 10-lecie panowania cara Aleksandra I. Ignacy Reutt zmarł w Warszawie 27 stycznia 1850, w wieku 57 lat, – „Kurier Warszawski”, nr 37 z 8 lutego 1850, str. 2, (notka o śmierci) – stąd informacja o okresie życia; tamże informacja o wybitności Reutta; potwierdza to wzmianka o tym, że Reutt dał koncert w Teatrze Wielkim 14 stycznia 1812 w: Mieczysław Rulikowski „Teatr polski na Litwie 1784-1907”, wyd. „Kuriera Litewskiego”, druk E. Nowińskiego, Wilno, 1907, str. 43. „Ruch Muzyczny”, nr 30 z 9/21 października 1857, str. 3; tamże informacja o tym, iż Reutt pochodził ze Żmudzi.
  2. ↑ Baudime Jam „George Onslow et les musiciens polonais à Clermont-Ferrand au 19e sieclè”, 2005, str. 1, pisze o Tarnowskim, że: „il organise un concert avec un de ses compatriotes, le violoncelliste Rakowski lui aussi officier et réfugié en France.” Informacje m.in. o inicjale imienia Rakowskiego, w: Wojciech (Albert) Sowiński „Słownik muzyków polskich dawnych i nowoczesnych : kompozytorów, wirtuozów, śpiewaków, instrumencistów, lutnistów, organmistrzów, poetów lirycznych i miłośników sztuki muzycznej zawierający Krótki rys historyi muzyki w Polsce : opisanie obrazów cudownych i dawnych instrumentów z muzyką i portretem autora”, wyd. Albert Sowiński, Paryż, 1874, str. 319. Imię Rakowskiego: Antoine wymienione w: Wojciech (Albert) Sowiński „Les musiciens polonais et slaves anciens et moderne : dictionnaire biographique des compositeurs, chanteurs, instrumentistes, luthiers, conducteurs d’orques, poetes sacrés et lyriques, littératours et amateurs de l’art musical …”, wyd. A. Le Clere et cie, Paryż, 1857, str. 474.
  3. ↑ F.-J. Fétis „Biographie universelle des musiciens”, wyd. Firmin-Didot, Paryż, 1878, tom VIII, str. 183.
  4. ↑ Baudime Jam „George Onslow et les musiciens polonais à Clermont-Ferrand au 19e sieclè”, 2005, str. 2; który tamże dodaje, że H. Berlioz był bardzo ciekaw tej melodii i sceny dramatycznej.
  5. ↑ Baudime Jam „George Onslow et les musiciens polonais à Clermont-Ferrand au 19e sieclè”, 2005, str. 1, tamże notka-recenzja. Informacje m.in. o inicjale imienia Rakowskiego, w: Wojciech (Albert) Sowiński „Słownik muzyków polskich dawnych i nowoczesnych : kompozytorów, wirtuozów, śpiewaków, instrumencistów, lutnistów, organmistrzów, poetów lirycznych i miłośników sztuki muzycznej zawierający Krótki rys historyi muzyki w Polsce : opisanie obrazów cudownych i dawnych instrumentów z muzyką i portretem autora”, wyd. Albert Sowiński, Paryż, 1874, str. 319.
  6. ↑ a b Wojciech (Albert) Sowiński „Słownik muzyków polskich dawnych i nowoczesnych : kompozytorów, wirtuozów, śpiewaków, instrumencistów, lutnistów, organmistrzów, poetów lirycznych i miłośników sztuki muzycznej zawierający Krótki rys historyi muzyki w Polsce : opisanie obrazów cudownych i dawnych instrumentów z muzyką i portretem autora”, wyd. Albert Sowiński, Paryż, 1874, str. 382-383.
  7. ↑ Hasło Jakubowski (Samson) w: Wojciech (Albert) Sowiński „Słownik muzyków polskich dawnych i nowoczesnych : kompozytorów, wirtuozów, śpiewaków, instrumencistów, lutnistów, organmistrzów, poetów lirycznych i miłośników sztuki muzycznej zawierający Krótki rys historyi muzyki w Polsce : opisanie obrazów cudownych i dawnych instrumentów z muzyką i portretem autora”, wyd. Albert Sowiński, Paryż, 1874, str. 154-155, w wersji francuskiej str. 270-272. Podawana bywa przy okazji Samsona Jakubowskiego informacja o jego rywalizacji z innym sławnym klezmerem i cymbalistą Michałem Józefem Guzikowem (1806-1837), a Sowiński podaje na str. 155, że niektórzy uważali, iż to Guzikow był wynalazcą ale Jakubowski jego wynalazek udoskonalił, jednakże w roku 1840 Jakubowski już nie żył.
  8. ↑ Jakubowski przybył w roku 1840 do Francji w celu spopularyzowania wynalezionego przez siebie instrumentu, prócz Onslowa instrument Jakubowskiego usłyszeli także w Akademii Sztuk Pięknych: Meyerbeer, Rossini, Auber, Paëra, i Spontini; – Baudime Jam „George Onslow et les musiciens polonais à Clermont-Ferrand au 19e sieclè”, 2005, str. 3; (Sowiński na str. 155 potwierdza spotkanie Jakubowskiego z tymi osobami i dodaje Cherubiniego, ale podaje, że Jakubowski wyjechał do Francji już w roku 1832).
  9. ↑ Baudime Jam „George Onslow et les musiciens polonais à Clermont-Ferrand au 19e sieclè”, 2005, str. 2.
  10. ↑ Emmanuel Chabrier dedykował parę utworów Tarnowskiemu, vide: „Wileika. Schotisch” (op. 7, z roku 1852 dedykowana Mr Tarnowskiemu) oraz „Nocturne” (op. 11 z roku 1853 z dedykacją dla Me Tarnowski), oba w: Emmanuel Chabrier, Frederick R. Koch „Earliest compositions for piano : autograph manuscript, 1849-1854.”
  11. ↑ Tu małe polonicum mogące mieć związek z kontaktem z Tarnowskim mianowicie: Chabrier stworzył w roku 1887 operę komiczną pt. „Le roi malgré lui”, (polski tytuł: ''„Król mimo woli”'') której akcja odnosi się do pobytu Henryka Walezego w Krakowie i okolicach, – „Encyklopedia Powszechna PWN”, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, tom 2 (Bli-Deo), 1963, str. 372-373.
  12. ↑ Informacja na stronie musiqueetauvergne/artistes-musique-et-musiciens-d-auvergne/tarnowskin-alexandre
  13. ↑ Wojciech (Albert) Sowiński „Słownik muzyków polskich dawnych i nowoczesnych : kompozytorów, wirtuozów, śpiewaków, instrumencistów, lutnistów, organmistrzów, poetów lirycznych i miłośników sztuki muzycznej zawierający Krótki rys historyi muzyki w Polsce : opisanie obrazów cudownych i dawnych instrumentów z muzyką i portretem autora”, wyd. Albert Sowiński, Paryż, 1874, str. 383.
  14. ↑ Wojciech (Albert) Sowiński „Les musiciens polonais et slaves anciens et moderne : dictionnaire biographique des compositeurs, chanteurs, instrumentistes, luthiers, conducteurs d’orques, poetes sacrés et lyriques, littératours et amateurs de l’art musical …”, wyd. A. Le Clere et cie, Paryż, 1857, str. 541-542.
  15. ↑ Wojciech (Albert) Sowiński „Les musiciens polonais et slaves anciens et moderne : dictionnaire biographique des compositeurs, chanteurs, instrumentistes, luthiers, conducteurs d’orques, poetes sacrés et lyriques, littératours et amateurs de l’art musical …”, wyd. A. Le Clere et cie, Paryż, 1857, str. 542.
  16. ↑ Tytuł Une sottise pour piano, tzn. Głupstwo na fortepian, wskazuje, że kompozytor miał dystans do swojej twórczości.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • François-Joseph Fétis „Biographie universelle des musiciens”, wyd. Firmin-Didot, Paris, 1878, tom VIII, str. 183.
  • Baudime Jam „George Onslow et les musiciens polonais à Clermont-Ferrand au 19e sieclè”, 2005. To niewielka broszura autorstwa biografa George Onslowa rozpowszechniona wśród publiczności koncertu w Sali Kopernika na Zamku w Olsztynie kwartetu Prima Vista w dniu 9 października 2005; tamże na końcu reprodukcja obrazu „Tarnowski i George Onslow”; plik pdf na stronie george.onslow.free.fr.
  • Wojciech (Albert) Sowiński „Słownik muzyków polskich dawnych i nowoczesnych : kompozytorów, wirtuozów, śpiewaków, instrumencistów, lutnistów, organmistrzów, poetów lirycznych i miłośników sztuki muzycznej zawierający Krótki rys historyi muzyki w Polsce : opisanie obrazów cudownych i dawnych instrumentów z muzyką i portretem autora”, wyd. Albert Sowiński, Paryż, 1874, str. 382-383. (Notka skromniejsza niż we francuskiej wersji językowej!) Skany w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej
  • Wojciech (Albert) Sowiński „Les musiciens polonais et slaves anciens et moderne : dictionnaire biographique des compositeurs, chanteurs, instrumentistes, luthiers, conducteurs d’orques, poetes sacrés et lyriques, littératours et amateurs de l’art musical …”, wyd. A. Le Clere et cie, Paryż, 1857, str. 541-542. (Notka obszerniejsza niż w polskiej wersji językowej!) Skany na BnF Gallica, Skany na archive.org
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Aleksander_Tarnowski_(skrzypek)&oldid=72264217”