Amadyna czerwonogłowa
| Amadina erythrocephala[1] | |||
| (Linnaeus, 1758) | |||
 Samiec | |||
 Samica | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
amadyna czerwonogłowa | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 Kraje, w których występuje amadyna czerwonogłowa | |||
Amadyna czerwonogłowa (Amadina erythrocephala) – gatunek małego ptaka z rodziny astryldowatych (Estrildidae). Występuje w południowych częściach Afryki. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy gatunek opisał i zilustrował George Edwards w 1751, nadając mu zwyczajową angielską nazwę Sparrow of Paradise. Podał, że zbadany przez niego żywy osobnik (samiec) został odłowiony w Angoli[2][4]. W 1758 Karol Linneusz w 10. edycji Systema Naturae, uznawanej za początek nomenklatury zoologicznej, nadał gatunkowi binominalną nazwę Loxia eryocephala[2][5][6]. Jako miejsce typowe wskazał Afrykę[5], co później uściślono do Angoli, o której pisał Edwards[2]. Obecnie (2023) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza amadynę czerwonogłową w rodzaju Amadina. Uznaje ją za gatunek monotypowy[7]. Niektórzy autorzy wyróżniają podgatunek nominatywny i A. e. dissita, którego przedstawicieli cechuje ciemniejsze upierzenie[6].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała wynosi 12–13 cm, masa ciała 17,5–30 g[6]. Długość skrzydła 70–75 mm, długość ogona 46–55 mm. Samiec ma czerwoną całą głowę z wyjątkiem kantarka. Wierzch ciała piaskowo-brązowy lub szarobrązowy. Skrzydła nieco ciemniejsze, końcówki pokryw skrzydłowych i krawędzie lotek III rzędu. Spód ciała jasnopłowy, pokrywy czarnymi prążkami na wzór łusek. Samice mają jednolicie piaskową lub szarobrązową głowę[8].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Amadyny czerwonogłowe zamieszkują południowo-zachodnią Angolę (na południe od południowo-zachodniej prowincji Bengo), Namibię, Botswanę, południowe Zimbabwe, Południową Afrykę i nizinne obszary Lesotho[6].
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Środowiskiem życia amadyn czerwonogłowych są suche obszary trawiaste, sawanny, cierniste zarośla (odnotowano je również w półpustynnych zakrzewieniach), skraje lasów szerokolistnych, skraje upraw i siedliska ludzkie. Zwykle przebywają w parach, niewielkich grupach lub w stadach, często wraz z amadynami obrożnymi (Amadina fasciata). Żerują na ziemi. Zjadają nasiona traw i termity[8]. Poza sezonem lęgowym prowadzą nomadyczny tryb życia. Na amadyny czerwonogłowe polują sokoły rudogłowe (Falco chicquera)[9].
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
Zależnie od występowania deszczów, amadyny czerwonogłowe mogą wyprowadzać lęgi o różnych porach roku; przeważnie czynią to od lutego do sierpnia. Gniazdo może być kształtu kuli lub poduszki. Budulec stanowią trawy, wyściółkę pióra. Zwykle amadyny te budują je na starym gnieździe innego ptaka, np. wikłacza z rodzaju Ploceus. Zniesienie liczy od 2 do 11 jaj (zwykle 4–6). Obydwa ptaki z pary wysiadują je przez 12–14 dni. Młode karmione są przez oba ptaki z pary; opuszczają gniazdo po 15–21 dniach życia[9].
Status[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje amadynę czerwonogłową za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988. Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako pospolity. Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku BirdLife International ocenia trend liczebności populacji jako prawdopodobnie stabilny[3][10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Amadina erythrocephala, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d D. Lepage: Red-headed Finch Amadina erythrocephala. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-06-06]. (ang.).
- ↑ a b Amadina erythrocephala, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ G. Edwards, A Natural History Of Uncommon Birds : And Of Some Other Rare and Undescribed Animals..., t. 3, ilustr. 180 + tekst, Londyn 1751 (ang.).
- ↑ a b K. Linneusz, Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 10, t. 1, Holmiae 1758, s. 172 (łac.).
- ↑ a b c d Payne, R.: Red-headed Finch (Amadina erythrocephala). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2017. [dostęp 2017-03-14].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-06-06]. (ang.).
- ↑ a b Peter Clement: Finches and Sparrows. A&C Black, 2012, s. 440. ISBN 978-1-4081-3530-3.
- ↑ a b Amadina erythrocephala (Red-headed finch). Biodiversity Explorer. [dostęp 2020-11-29].
- ↑ Red-headed Finch Amadina erythrocephala. BirdLife International. [dostęp 2017-03-14].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).