Andrzej Wyka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Andrzej Wyka
Ilustracja
Andrzej Wyka (1913)
Data i miejsce urodzenia

23 października 1876
Wilcza Wola

Data i miejsce śmierci

28 maja 1948
Kraków

Miejsce spoczynku

cmentarz Rakowicki w Krakowie

Zawód, zajęcie

nauczyciel

Narodowość

polska

Faksymile
Odznaczenia
Medal Jubileuszowy Pamiątkowy dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych Krzyż Jubileuszowy dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych
Multimedia w Wikimedia Commons

Andrzej Wyka (ur. 23 października 1876 w Wilczej Woli, zm. 28 maja 1948 w Krakowie) – polski nauczyciel.

Grobowiec Kulczyńskich i Wyków

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 23 października 1876 w Wilczej Woli[1]. Ukończył studia filozoficzne w zakresie historii i geografii[2].

13 września 1905 został mianowany zastępcą nauczyciela w C. K. Gimnazjum Polskiego w Tarnopolu[3][1][2]. Uczył tam historii, geografii oraz historii kraju rodzinnego[4]. Egzamin zawodowy złożył 7 listopada 1906[1]. Reskryptem C. K. Rady Szkolnej Krajowej z 30 lipca 1907 został mianowany nauczycielem rzeczywistym w C. K. Gimnazjum Męskim w Sanoku[5][6][1][2]. W tej szkole w kolejnych latach uczył historii krajowej, dziejów ojczystych, geografii, kaligrafii, od roku szkolnego 1916/1917 także języka polskiego[7][8][9][10][11][12][13][14][15]. Reskryptem C. K. Rady Szkolnej Krajowej z 15 marca 1911 został zatwierdzony w zawodzie nauczycielskim i otrzymał tytuł c. k. profesora[16][2]. Po wybuchu I wojny światowej jako c. k. profesor w roku szkolnym 1915/1916 odbywał służbę wojskową w c. i k. armii do 3 stycznia 1916, po czym nadal nauczał w sanockim gimnazjum[17][18]. Rozporządzeniem z 14 września 1917 Ministra Wyznań i Oświecenia został awansowany do VIII rangi w zawodzie od 1 października 1917[19][20]. Rozporządzeniem Rady Szkolnej Krajowej z 13 września 1919 został zwolniony z pracy w sanockim gimnazjum celem objęcia obowiązków nauczycielskich w Wielkopolsce[21][22]. Tuż po odzyskaniu przez Polskę niepodległości znalazł się w grupie kilku sprawdzonych profesorów sanockiego gimnazjum, których skierowano do pracy w polskich szkołach na obszarze byłego zaboru pruskiego[23].

W Sanoku działał społecznie. 29 marca 1909 został ponownie wybrany członkiem wydziału sanockiego koła Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych[24][25][26][27]. Był członkiem i działaczem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, w 1908 wybrany do wydziału, 1 kwietnia 1909 sekretarzem wydziału[28][29][30][31]. Był działaczem Towarzystwa Szkoły Ludowej; w kwietniu 1910 został wybrany członkiem wydziału koła TSL[32][33][34], od 8 grudnia 1910 był zastępcą sekretarza założonego wówczas sanockiego związku okręgowego kół TSL[35][36][37][38], w 1912 wybrany wydziałowym[39], od 1913 skarbnikiem[40], był delegatem związku okręgowego TSL na walny zjazd TSL w dniach 28–29 września 1912 we Lwowie[41]. W wyborach do rady miejskiej w Sanoku pod koniec 1910 został wybrany zastępcą radnego[42], został także radnym pierwszej powojennej kadencji w 1919[43]. Został członkiem Komitetu Opieki nad Żołnierzem Polskim w Sanoku, zawiązanego w połowie 1919 z inicjatywy ppłk. Gustawa Truskolaskiego i starosty sanockiego Tadeusza Wrześniowskiego[44]. Był działaczem Towarzystwa dla Popierania Nauki Polskiej we Lwowie, na przełomie 1918/1919 jako delegat TPNP działał w Sanoku na rzecz jednania członków, a następnie został członkiem czynnym zwyczajnym towarzystwa w Poznaniu[45]. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości pozostawał nauczycielem w okresie II Rzeczypospolitej. Urlopowany z X Państwowego Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza we Lwowie od 1 marca 1926 pełnił funkcję dyrektora Prywatnego Gimnazjum Koedukacyjnego w Kolbuszowej, gdzie uczył historii i geografii[46][47][48]. Stanowisko pełnił do 1937, gdy przeszedł na emeryturę[49].

Był żonaty, miał synów[50]. Zmarł 28 maja 1948 w Krakowie[50][51]. Został pochowany na tamtejszym cmentarzu Rakowickim 1 czerwca 1948 (pas 44; w tym samym miejscu spoczął inny profesor gimnazjalny Leon Kulczyński)[50][51].

Osobę Andrzeja Wyki przywoływali przychylnie w wydanych w 1958 wspomnieniach z gimnazjum w Sanoku Jan Ciałowicz[52] i Józef Stachowicz[53].

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

austro-węgierskie

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d Henryk Kopia: Spis nauczycieli szkół średnich w Galicyi oraz polskiego gimnazyum w Cieszynie. Lwów: Towarzystwo Nauczycieli Szkół Wyższych, 1909, s. 70.
  2. ↑ a b c d Alicja Puszka: Nauczyciele historii i geografii państwowych szkół średnich w Galicji w okresie autonomii (1868-1914). Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1999, s. 343. ISBN 83-87703-59-1.
  3. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum w Tarnopolu za rok szkolny 1906. Tarnopol: 1906, s. 47.
  4. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum w Tarnopolu za rok szkolny 1906. Tarnopol: 1906, s. 44, 45.
  5. ↑ Wiadomości osobiste. „Dziennik Urzędowy C. K. Rady Szkolnej Krajowej w Galicyi.”, s. 332, Mr 19 z 6 sierpnia 1907. 
  6. ↑ XXVII. Sprawozdanie Dyrektora c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1907/8. Sanok: 1908, s. 5.
  7. ↑ XXVII. Sprawozdanie Dyrektora c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1907/8. Sanok: 1908, s. 4.
  8. ↑ XXVIII. Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1908/9. Sanok: 1909, s. 3.
  9. ↑ XXIX. Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1909/10. Sanok: 1910, s. 3.
  10. ↑ XXX. Sprawozdanie Dyrektora c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1910/11. Sanok: 1911, s. 3, 4.
  11. ↑ XXXI. Sprawozdanie Dyrektora c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1911/12. Sanok: 1912, s. 4.
  12. ↑ XXXII. Sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1912/13. Sanok: 1913, s. 2, 4.
  13. ↑ XXXIII. Sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1913/14. Sanok: 1914, s. 3.
  14. ↑ XXXIV. Sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1915/16. Sanok: 1916, s. 3, 7–8.
  15. ↑ XXXV. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum w Sanoku za rok szkolny 1920/1921 wraz z dodatkiem za lata: 1917, 1918, 1919 i 1920. Sanok: 1921, s. 3, 13, 24.
  16. ↑ XXX. Sprawozdanie Dyrektora c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1910/11. Sanok: 1911, s. 8.
  17. ↑ XXXIV. Sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1915/16. Sanok: 1916, s. 3.
  18. ↑ a b Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1918. Wiedeń: 1918, s. 1021.
  19. ↑ Ósma ranga dla profesorów. „Nowa Reforma”, s. 2, nr 476 z 14 października 1917. 
  20. ↑ XXXV. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum w Sanoku za rok szkolny 1920/1921 wraz z dodatkiem za lata: 1917, 1918, 1919 i 1920. Sanok: 1921, s. 14.
  21. ↑ XXXV. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum w Sanoku za rok szkolny 1920/1921 wraz z dodatkiem za lata: 1917, 1918, 1919 i 1920. Sanok: 1921, s. 37.
  22. ↑ Józef Stachowicz: Gimnazjum Męskie w latach 1880–1958. W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888-1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 57.
  23. ↑ Józef Stachowicz. Profesorowi Michałowi Urbankowi podzwonne. „Rocznik Sanocki”. Tom VII, s. 201, 1995. 
  24. ↑ Ruch w kołach. Koło sanockie. „Muzeum”. 5, s. 158, 1908. 
  25. ↑ Zarządy kół. „Muzeum”. 4, s. 8, 1910. 
  26. ↑ Zarządy kół. „Muzeum”. 4, s. 223, 1912. 
  27. ↑ Sprawozdania z działalności kół. „Muzeum”. 5, s. 732, 1913. 
  28. ↑ Sprawozdanie Wydziału Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku za rok administracyjny 1909. Sanok: 1910, s. 3.
  29. ↑ Zarząd. sokolsanok.pl. [dostęp 2017-01-04].
  30. ↑ Paweł Sebastiański, Bronisław Kielar: Wykazy członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku. W: 125 lat sanockiego „Sokoła” 1889–2014. Sanok: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Sanoku, 2014, s. 149. ISBN 978-83-939031-1-5.
  31. ↑ Anna Sebastiańska: Członkowie TG „Sokół” w Sanoku 1889–1946. sokolsanok.pl, 2009-11-29. [dostęp 2016-04-17].
  32. ↑ Kronika. Sanok. „Nowa Reforma”, s. 2, nr 175 z 19 kwietnia 1910. 
  33. ↑ Sprawozdanie z działalności Towarzystwa Szkoły Ludowej za rok 1910. Kraków: 1911, s. 258.
  34. ↑ Sprawozdanie z działalności Towarzystwa Szkoły Ludowej za rok 1911. Kraków: 1912, s. 250.
  35. ↑ Kronika. Związek okręgowy kół T. S. L.. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 3, Nr 33 z 11 grudnia 1910. 
  36. ↑ Zjazd delegatów Kół T. S. L.. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 3, Nr 54 z 31 grudnia 1911. 
  37. ↑ Sprawozdanie z działalności Towarzystwa Szkoły Ludowej. Dwudziestolecie Towarzystwa Szkoły Ludowej 1891-1910. Kraków: 1911, s. 264.
  38. ↑ Sprawozdanie z działalności Towarzystwa Szkoły Ludowej za rok 1911. Kraków: 1912, s. 193.
  39. ↑ Kronika. Koło T. S. L.. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 3, Nr 13 z 31 marca 1912. 
  40. ↑ Sprawozdanie z działalności Towarzystwa Szkoły Ludowej za rok 1913. Kraków: 1914, s. 156.
  41. ↑ Protokół Walnego Zjazdu Towarzystwa Szkoły Ludowej we Lwowie w dniach 28 i 29 września 1912 roku. Kraków: 1913, s. 2.
  42. ↑ Po wyborach. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 2, nr 34 z 18 grudnia 1910. 
  43. ↑ Marek Drwięga. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Samorząd miejski Sanoka w latach 1918–1939. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 36, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  44. ↑ Kronika. Komitet opieki nad żołnierzem polskim. „Ziemia Sanocka”. 22-23, s. 3, 3 sierpnia 1919. 
  45. ↑ Sprawozdanie Wydziału Towarzystwa dla Popierania Nauki Polskiej za rok 1919. Lwów: 1920, s. 5, 26.
  46. ↑ Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. R. 2. Warszawa / Lwów: 1926, s. 135, 150.
  47. ↑ Józef Sudoł. Z dziejów Gimnazjum i Liceum. „Przegląd Kolbuszowski”, s. 6, nr 8 z 30 maja 1992. 
  48. ↑ Zdzisław Kwieciński. Pięćdziesięciolecie Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego w Kolbuszowej. „Biuletyn”. 1, s. 4, 1966. Muzeum Regionalne Lasowiaków Towarzystwa Opieki nad Zabytkami w Kolbuszowe. 
  49. ↑ Zdzisław Kwieciński. Pięćdziesięciolecie Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego w Kolbuszowej. „Biuletyn”. 1, s. 5, 1966. Muzeum Regionalne Lasowiaków Towarzystwa Opieki nad Zabytkami w Kolbuszowe. 
  50. ↑ a b c Andrzej Wyka. Nekrolog. „Dziennik Polski”, s. 7, nr 146 z 31 maja 1948. 
  51. ↑ a b Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Andrzej Wyka. rakowice.eu. [dostęp 2017-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-27)].
  52. ↑ Jan Ciałowicz: Przed półwieczem (wspomnienia i refleksje). W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888-1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 198-199.
  53. ↑ Józef Stachowicz: Drogą Andrzeja Radka. W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888-1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 226.
  54. ↑ a b Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1914. Lwów: 1914, s. 637.
  55. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1912. Lwów: 1912, s. 577.
  56. ↑ Według publikacji Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1918, wydanej w 1918, Andrzej Wyka otrzymał jedynie Krzyż Jubileuszowy dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Andrzej_Wyka&oldid=73423324”