Anna Ovena Hoyer
| |
| Data i miejsce urodzenia |
1584 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
27 listopada 1655 |
| Zawód, zajęcie |
pisarka, poetka |
Anna Ovena Hoyer (ur. 1584 w Koldenbüttel, zm. 27 listopada 1655 w Sittwick w Szwecji) – niemiecka poetka i pisarka epoki baroku, autorka wierszy o charakterze religijnym oraz pism polemicznych i dydaktycznych[1]. Uznawana za szwenkfeldystkę i krytyczkę luteranizmu[2].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodziła się jako jedyna córka bogatego astronoma Hansa Ovensa (1560–1584) i jego żony Wennecke Hunnens (1567–1587). Ojciec zmarł w tym samym roku, w którym przyszła na świat. W wieku 3 lat Anna straciła matkę[3]. Zamieszkała wówczas ze stryjem Mevesem (1555–1630) i uczyła się astronomii, literatury oraz muzyki. Otrzymała dobre wykształcenie: oprócz nauki gry na różnych instrumentach opanowała łacinę, a być może także grekę i hebrajski. Poza wujem opiekę nad nią sprawował książę Szlezwiku-Holsztyna rezydujący w Gottorf[4].
15 kwietnia 1599[5] wyszła za mąż za wysokiego urzędnika Hermanna Hoyera i przyjęła nazwisko męża[4], choć, co było wyjątkowe w epoce, zachowała też nazwisko panieńskie[5]. Wniosła do małżeństwa ogromny posag w wysokości 100 000 talarów lubijskich[3]. W tym samym roku przeprowadziła się do rezydencji męża w Hoyerswroth niedaleko Tönning, a cztery lata później zamieszkała w zamku w Tönning. W trakcie 23 lat małżeństwa urodziła prawdopodobnie co najmniej dziewięcioro dzieci[3]. Troje zmarło w dzieciństwie[5].
Za życia znana była w Niemczech jako autorka tekstów satyrycznych, kontrowersyjnych i dydaktycznych[6]. Intensywnie badała pisma Marcina Lutra i Johanna Arndta[3]. Z niechęci do nietolerancyjnych i ortodoksyjnych kazań kościelnych została zwolenniczką i protektorką ruchu anabaptystów. Przyjaźniła się z Nikolausem Tetingiem, ówczesnym przywódcą anabaptystów, którego później gościła w swoim dworze. Często krytykowała ortodoksję luterańską, która była rozpowszechniana przez większość otaczających ją pastorów. Bliższe było jej mistyczne i ascetyczne chrześcijaństwo wyznawane przez Kaspara Schwenkfelda, Johana Davida Jorisa, czy Valentina Weigela[7]. Ze względu na poglądy uznawana była wówczas przez luterański kościół za heretyczkę. Jednak dzięki swej wysokiej pozycji nie doświadczyła nigdy prześladowań religijnych[4].
Po śmierci męża w 1622 dwór w Hoyersworth i jej dom w Husum stały się schronieniem dla ludzi prześladowanych religijnie, takich jak wygnany z Flensburga Nicolaus Teting. W tym okresie poświęciła się pracy pisarskiej[3]. W 1628 wydała Gespräch eines Kindes mit seiner Mutter (pl. Rozmowa dziecka z matką) w formie fikcyjnego dialogu z synem[1]. W 1632 długi zmusiły ją do sprzedaży rezydencji w Hoyersworth. Już wcześniej straciła domy w Husum. W 1634 wraz z dziećmi przeżyła powódź Burchardi na strychu zalanego zamku w Tönning. Jej wiersze o powodzi nie wyrażają współczucia dla ofiar, a raczej satysfakcję z tego, że ocaleli wybrańcy, a zginęli liczni przedstawiciele kościoła luterańskiego.
Między 1632 a 1642 (brakuje wiarygodnych źródeł) dzięki pośrednictwu księżnej Augusty wraz z pięciorgiem dzieci osiedliła się w Szwecji. Kuzyn jej zmarłego męża, Jacob Hoyer (1579–1642), uciekł przed wojną trzydziestoletnią do Szwecji w 1627 i został mianowany przez króla Gustawa II Adolfa przewodniczącym rady niemieckiej w Göteburgu. Jednak Anna Hoyer nie otrzymała od niego żadnego wsparcia, dlatego pierwsze lata w Szwecji spędziła wraz z dziećmi w biedzie. Prawdopodobnie w 1642 osiedliła się w niewielkim mieście Västervik. W 1648 wdowa po Gustawie II Adolfie, Maria Eleonora Hohenzollern, podarowała jej część swojego majątku, co umożliwiło jej godne życie[3]. Niedługo potem osiedliła się w niewielkiej wsi Sittwick pod Sztokholmem, gdzie umarła[3].
Prace[edytuj | edytuj kod]
- Gespräch eines Kindes mit seiner Mutter, 1628
- De denische Dörp-Pape, 1630
- Das Buch Ruth, in Teutsche Reimen gestellet, Stockholm 1634 (dla królowej Marii Eleonory)[3]
- Ein Schreiben über Meer gesand an die Gemeine in Engeland, 1649 (wskutek egzekucji angielskiego króla Karola I)
- Annae Ovenae Hoijers Geistliche und Weltliche Poemata, Amsterdam 1650[3]
Niektóre z jej niedrukowanych wierszy są obecnie przechowywane w Sztokholmie.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Mirosława Czarnecka: Wieszczki. Rekonstrukcja kobiecej genealogii w historii niemieckiej literatury kobiecej od połowy XIX do końca XX wieku. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2004, s. 36.
- ↑ Anna Ovena Ovens [online], geni_family_tree [dostęp 2021-10-20] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i Zeno, Biografie von Anna Ovena Hoyers [online], zeno.org [dostęp 2021-10-20] (niem.).
- ↑ a b c Anna Ovena Hoyers [online], 500 Jahre Reformation: Von Frauen gestaltet [dostęp 2021-10-20] (ang.).
- ↑ a b c Katharina M. Wilson, M. Wilson, An Encyclopedia of Continental Women Writers, Taylor & Francis, 1991, ISBN 978-0-8240-8547-6 [dostęp 2021-10-21] (ang.).
- ↑ Deutsche Biographie, Hoyers, Anna Ovena – Deutsche Biographie [online], deutsche-biographie.de [dostęp 2021-10-20] (niem.).
- ↑ R. Po-chia Hsia HSIA, The German People and the Reformation, Cornell University Press, 1988, ISBN 978-0-8014-9485-7 [dostęp 2021-10-20] (ang.).