Arasari wielopręgi
| Pteroglossus pluricinctus[1] | |
| Gould, 1835 | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
arasari wielopręgi |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
| |
Arasari wielopręgi[3] (Pteroglossus pluricinctus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny tukanowatych (Ramphastidae). Zamieszkuje północną część Ameryki Południowej, nie jest zagrożony wyginięciem.
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Arasari wielopręgi występuje w północno-wschodniej Kolumbii i północno-zachodniej oraz południowo-wschodniej Wenezueli, na południe przez niziny do północno-wschodniego Peru (na południe do Ukajali, ale przede wszystkim na północ od rzeki Marañón) i północno-zachodniej Brazylii (na północ od rzeki Solimões, na wschód do północnej części stanu Roraima, do Rio Branco i górnego biegu rzeki Japurá)[4][5][6].
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy opisał brytyjski przyrodnik John Gould w 1835 roku w czasopiśmie „Proceedings of the Zoological Society of London”[7]. Jako miejsce typowe odłowu holotypu Gould wskazał Brazylię[7]; niemieccy ornitolodzy Hans von Berlepsch i Ernst Hartert w 1902 roku ograniczyli miejsce typowe do rzeki Solimões[8].
Dane genetyczne wskazują, że P. pluricinctus wraz z P. aracari i P. castanotis tworzą monofiletyczną grupę i wszystkie należą do kladu P. torquatus[9][10]. Z okolic Carapo, nad rzeką Paragua w południowo-wschodniej Wenezueli znana jest żeńska hybryda P. pluricinctus z P. aracari atricollis. Takson monotypowy[4][5].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
Nazwa rodzajowa: gr. πτερον pteron – pióro; γλωσσα glōssa – język[11]. Epitet gatunkowy: łac. plus, pluris – dużo, wiele; cinctus – opasać, przepasać, od cingere – otaczać[11].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała 43–46 cm; masa ciała 215–302 g[4]. Duży, krótkoskrzydły przedstawiciel rodzaju Pteroglossus z charakterystycznymi paskami na spodzie ciała. U samca głowa i gardło czarne z wyjątkiem niewielkiego obszaru za okiem koloru kasztanowatego. Górna część ciała ciemnozielona, kuper koloru czerwonego; dolna część ciała żółta, z czarnym paskiem u góry i czarno-czerwonym na dole, poniżej piersi czerwonawa plama. Golenie kasztanowate, zielone i żółte. Dziób koloru pomarańczowo-żółtego z czarnym paskiem na grzbiecie górnej szczęki, żuchwa koloru czarnego poza pomarańczowo-żółtym pasem u jej podstawy. Naga skóra wokół oka koloru niebiesko-zielonego w różnych odcieniach zieleni; oko żółte[4]. Samica różni się od samca krótszym dziobem. Niewielki obszar za okiem jest bledszy niż u samca i przeciętnie czarny pasek na piersi jest szerszy. Młode osobniki są ogólnie ciemniejsze niż dorosłe ptaki, zwłaszcza na żółtych obszarach, golenie są zielone; dziób szary, brązowy i czarny zaś wzór na dziobie mniej sugestywny niż u dorosłych[4].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Głos[edytuj | edytuj kod]
Odzywa się głośnym „seeent”, „seeet” lub „see-yeet”[a], często w szybkich, luźnych seriach. Funkcja głosu niejasna, lecz prawdopodobnie służy do kontaktowania pomiędzy osobnikami, podczas zachowań agresywnych i w sytuacji zagrożenia; szorstkie odgłosy „bbbrt” przypominają niektóre odgłosy arasari rdzawoszyjego (P. bitorquatus)[4].
Siedlisko i pokarm[edytuj | edytuj kod]
Gatunek prawdopodobnie osiadły, zamieszkujący głównie małe, wilgotne, ale nie zalane lasy pierwotne, zwykle występujący w mniejszych ilościach w várzea i lesie galeriowym[4]. Wzdłuż Andów występuje na wysokości 500–750 m n.p.m.; w południowej Wenezueli, na większych wysokościach w północnych dolinach zastępuje arasari czarnoszyjego; obserwowany do 900 m n.p.m.[4]
Skład diety jest słabo poznany. W żołądku znaleziono szczątki różnych owoców i stawonogów[4]. Pokarm zdobywa w parach, w małych grupach lub pojedynczo, w piętrze koron drzew[4].
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
Według szacunków okres rozrodczy trwa od listopada do marca w Kolumbii i Ekwadorze oraz od marca do października w Brazylii, Wenezueli i prawdopodobnie w Peru. Brak informacji o kształcie gniazda, wielkości lęgu, opiece rodzicielskiej lub jakichkolwiek innych aspektach rozrodczych[4].
Status i ochrona[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody został zaliczony do kategorii LC (ang. Least Concern – najmniejszej troski)[2]. Globalna wielkość populacji arasari wielopręgiego nie została oszacowana, ale uznaje się go za rzadkiego[12]. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy ze względu na wylesianie Amazonii[2][6]. Gatunek stosunkowo słabo poznany. Występuje w kilku obszarach chronionych, w tym w Parku Narodowym Amacayacu w Kolumbii i rezerwacie faunistycznym Cuyabeno w Ekwadorze[4]. Aby ustalić jakiekolwiek działania ochronne, zachodzi potrzeba uzupełnienia wiadomości o biologii i ekologii tego ptaka[4].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Pteroglossus pluricinctus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c BirdLife International, Pteroglossus pluricinctus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-01-02] (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Ramphastinae Vigors, 1825 - tukany (Wersja: 2021-06-01). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-08-08].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m L.L. Short: Many-banded Araçari (Pteroglossus pluricinctus). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2016. (ang.).
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-08-08]. (ang.).
- ↑ a b Species factsheet: Pteroglossus pluricinctus. BirdLife International, 2021. [dostęp 2022-01-02]. (ang.).
- ↑ a b J. Gould. Ten species of Ramphastidæ. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 3, s. 157, 1835. (ang. • łac.).
- ↑ H. von Berlepsch, E. Hartert. On the Birds of the Orinoco region. „Novitates Zoologicae”. 9, s. 101, 1902. (ang.).
- ↑ S.L. Pereira, A. Wajntal. The historical biogeography of Pteroglossus aracaris (Aves, Piciformes, Ramphastidae) based on Bayesian analysis of mitochondrial DNA sequences. „Genetics and Molecular Biology”. 31 (4), s. 964–973, 2008. (ang.).
- ↑ S. Patel, J.D. Weckstein, J.S.L. Patané, J.M. Bates, A. Aleixo. Temporal and spatial diversification of Pteroglossus araçaris (Aves: Ramphastidae): constant rate of diversification does not support an increase in radiation during the Pleistocene. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 58 (1), s. 105–115, 2012. DOI: 10.1016/j.ympev.2010.10.016. (ang.).
- ↑ a b Pluricinctus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-17] (ang.), [archiwum].
- ↑ D.F. Stotz, J.W. Fitzpatrick, T.A. Parker, D.K. Moskovits: Neotropical birds: ecology and conservation. Chicago: University of Chicago Press, 1996, s. 194. ISBN 978-0226776309. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).