Archaeornithura

Archaeornithura
Wang et al., 2015
Okres istnienia: 130,7 mln lat temu PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q 130.7/130.7 ↓ 130.7/130.7
holotyp
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
(bez rangi)	Ornithothoraces
(bez rangi)	Ornithuromorpha
Rodzina	Hongshanornithidae
Rodzaj	Archaeornithura
Gatunki
Archaeornithura meemannae Wang et al., 2015

Archaeornithura – wymarły rodzaj ptaka z kladu Ornithuromorpha żyjący we wczesnej kredzie. Znany jest z dwóch skamieniałych okazów należących do tego samego gatunku Archaeornithura meemannae. Datuje się je na hoteryw, 130,7 milionów lat temu, co czyni A. meemannae najstarszym znanym przedstawicielem Ornithuromorpha, linii, która dała początek współczesnym ptakom.

Budowa

Archaeornithura cechował się średnio zaawansowanym upierzeniem, wachlarzowatymi piórami ogona, U-kształtnymi widełkami, wysoce zrośniętymi szczytami skrzydeł i dobrze rozwiniętymi skrzydełkami, tworzonymi przez upierzone kciuki wystające z przedniego brzegu skrzydła, używane zazwyczaj do poprawy manewrowalności podczas lotu. Łącznie cechy te oznaczają, że zwierzę dzieliło wiele cech morfologicznych z ptakami nowoczesnymi – jest ich więcej, niż u jakiegokolwiek innego rodzaju żyjącego w tym samym czasie. Sugeruje to, że Ornithuromorpha oddzieliły się od innych przypominających ptaki dinozaurów wcześniej, niż uprzednio sądzono. Odkrywca Wang Min stwierdził, że nowy ptak jest dość zaawansowany ewolucyjnie i posiada wiele zaawansowanych cech ptaków nowoczesnych. Przed odkryciem najstarszymi znanymi Ornithuromorpha były gatunki żyjące około 125 milionów lat temu.

Sugeruje to także, że kluczowe zdobycze ewolucyjne ptaków, jak zaawansowany lot, powstały szybko, specjalizacja związana z siedliskiem zaszła w historii naturalnej ptaków wcześnie. Zwierzę miało długie kończyny dolne i stopy, podobne do spotykanych u dzisiejszych sieweczek. Wskazuje to, że ptak żył nad brzegiem i pożywiał się, brodząc w płytkiej wodzie. Wydaje się, że dobrze latał. Oba znane okazy A. meemannae są świetnie zachowane, wraz z pokaźną ilością piór. Pewne pióra Archaeornithura noszą środkowy rowek. Uważa się, że cecha ta powstała w zaawansowanych piórach służących do lotu. Nie spotkano jej wcześniej u przedstawicieli Ornithuromorpha. Sugeruje to, że współczesna morfologia piór, nie obejmująca tego rowka, wyewoluowała niezależnie w linii Archaeopteryx u późniejszych Ornithuromorpha.

Archaeornithura wyróżnia się wśród swych najbliższych krewnych kombinacją następujących cech, z których każda z osobna stanowi tylko autapomorfię:

• przedni brzeg mostka silnie wysklepiony,
• wyrostek mieczykowaty i tylna część mostka dobrze rozwinięte, o prostokątnym obrysie,
• pierwszy palec sięga za drugą kość śródręcza,
• drugi paliczek drugiego palca jest dłuższy od paliczka proksymalnego,
• kość udowa jest względnie krótka w porównaniu z tarsometatarsus.

Filogeneza

Archaeornithura umieszczono w Hongshanornithidae. Analiza filogenetyczna wykazała, że Archaeornithura jest blisko spokrewniony z bardziej współczesnymi i zaawansowanymi ewolucyjnie Hongshanornithidae, i potwierdziła, że gatunki wcześniej uważane za Hongshanornithidae w rzeczywistości tworzą oddzielny klad. Wykazano, że Archaeornithura to grupa siostrzana Tianyuornis o częściowo połączonych kościach śródstopia II–IV i poszerzonej najzewnętrzniejszej beleczce mostka. Wyspecjalizowane cechy związane z brodzeniem u Archaeornithura sugerują, że Hongshanornithidae powstały w środowiska wodno-lądowych.

Pozycję Archaeornithura na drzewie ewolucyjnym ukazuje następujący kladogram:

Euornithes	Archaeorhynchus spathula Ornithuromorpha Patagopteryx deferrariisi Vorona berivotrensis Schizooura lii Hongshanornithidae Hongshanornis longicresta Parahongshanornis Longicrusavis houi Tianyuornis Archaeornithura Jianchangornis microdonta Songlingornithidae Songlingornis linghensis Yixianornis grabaui Piscivoravis Yanornis martini Gansus yumenensis Apsaravis ukhaana Ornithurae

Historia

Oba okazy A. meemannae, holotyp STM7-145 i paratyp STM7-163, odkryto w naprzemiennych warstwach łupków ilastych formacji Huajiying w Hebei w Chinach. Nazwał je i opisał międzynarodowy zespół paleontologów pod kierunkiem Wang i Zhou Zhonge z pekińskiego Instytutu Paleontologii i Paleontologii Kręgowców. Archaeornithura to pierwszy przedstawiciel Ornithuromorpha znaleziony w formacji Huajiying, reprezentującej najwcześniejszy okres różnicowania Jehol Biota, którą określono jako najważniejszą i najbardziej zróżnicowaną skamieniałą awifaunę znaną nauce.

Nazwa rodzajowa oznacza „starożytnego Ornithura” (od greckiego Archae). Epitet gatunkowy honoruje chińskiego paleontologa o nazwisku Meemann Chang. Odkrycie ogłoszono w Nature Communications w maju 2015. Paleontolog Stephen Brusatte, nie biorący udziału w tych badaniach, określił odkrycie A. meemannae jednym z najważniejszych znalezisk ptasich skamielin w ostatniej dekadzie.