Artemi Aroniszydze

Aroniszydze Artemi
არტემ არონიშიძე
	major
Data i miejsce urodzenia	20 października 1891 ; Konczkati
Data i miejsce śmierci	22 kwietnia 1950 ; Wrocław
	Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego; Wojsko Polskie; Armia Krajowa
Jednostki	63 Toruński Pułk Piechoty, 41 Suwalski Pułk Piechoty; Inspektorat Piotrków Trybunalski AK
Stanowiska	komendant Inspektoratu AK
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa; kampania wrześniowa; obrona Warszawy
	Odznaczenia

Aroniszydze Artemi (gruz. არტემ არონიშიძე; ur. 8 października^?/20 października 1891 w Konczkati^[a] w Gurii, zm. 22 kwietnia 1950 we Wrocławiu) – gruziński oficer kontraktowy w Wojsku Polskim, major.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Syn Michała i Niny z domu Cytlidze. Absolwent szkoły oficerskiej w Tyflisie. Po inwazji bolszewików na Gruzję w 1921 roku ewakuowany z kraju. Od roku 1922 w Polsce. Jako oficer kontraktowy służył w 63 pułku piechoty w Toruniu. W Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie ukończył kurs unifikacyjny dla majorów.

Od 1935 roku był dowódcą II batalionu w 63 pp w Toruniu, którym dowodził także podczas wojny obronnej w 1939 roku. Uczestniczył w obronie Warszawy, gdzie dowodził od 11 września do kapitulacji Warszawy II batalionem 41 pułku piechoty na Pododcinku „Zachód” (Wola)^[1]. Odznaczony Orderem Virtuti Militari. Po kapitulacji Warszawy trafił do niemieckiej niewoli. Od połowy 1941 roku przebywał w karnym obozie pod Dreznem, gdzie osadzono go za odmowę wyjścia z oflagu.

Zwolniony z obozu w 1942 roku. Wrócił do Warszawy i jako Jan Pilecki wstąpił do Armii Krajowej. Pod koniec wojny został komendantem Inspektoratu AK Piotrków Trybunalski. Tam w marcu 1945 roku został aresztowany przez NKWD. Po torturach został przekazany łódzkiemu UBP, gdzie oczekiwał na wyrok śmierci „za działalność na szkodę Armii Czerwonej”. Zwolniony na mocy amnestii w lipcu 1945 roku.

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
Złoty Krzyż Zasługi (25 maja 1939)^[2]

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

22 marca 2020 r., uchwałą Rady m. st. Warszawy, rondu na skrzyżowaniu ul. Opaczewskiej i al. Bohaterów Września na warszawskich Szczęśliwicach nadano nazwę Ronda Artemiego Aroniszydzego^[3].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Z innych przekazów wynika, że urodził się w gruzińskim Batumi.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Grzybowski 1990 ↓, s. 165.
↑ M.P. z 1939 r. nr 121, poz. 282 „za zasługi w służbie wojskowej”.
↑ Uchwała nr XXVII/770/2020 Rady M. St. Warszawy z dn. 9 marca 2020 r., ogłoszona w Dz. Urz. Województwa Mazowieckiego w dn. 9 marca 2020 r.. [dostęp 2020-04-07]. (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Jan Grzybowski: 40 pułk piechoty „Dzieci Lwowskich” w obronie Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1990. ISBN 83-11-07846-7.
„Gruzini w polskich szeregach” – focus.pl
stankiewicze.com
kaukaz.pl

[1] Z innych przekazów wynika, że urodził się w gruzińskim Batumi.

[CITEREFGrzybowski1990165-2] Grzybowski 1990 ↓, s. 165.

[3] M.P. z 1939 r. nr 121, poz. 282 „za zasługi w służbie wojskowej”.

[4] Uchwała nr XXVII/770/2020 Rady M. St. Warszawy z dn. 9 marca 2020 r., ogłoszona w Dz. Urz. Województwa Mazowieckiego w dn. 9 marca 2020 r.. [dostęp 2020-04-07]. (pol.).

[a]

[1]

[2]

[3]