Artemisia judaica

*Artemisia judaica*
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	bylica
Gatunek	Artemisia judaica
	Nazwa systematyczna
	Artemisia judaica L.; Syst. Nat., ed. 10: 1208 (1759); Mant. Pl. Altera: 281 (1771)
Synonimy
	Artemisia judaica var. judaica; Artemisia judaica subsp. judaica;
	Artemisia judaica var. judaica; Artemisia judaica subsp. judaica;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Artemisia judaica L. – gatunek roślin z rodziny astrowatych (złożonych). Rośnie naturalnie na Saharze, w Algierii, Libii, Czadzie, Egipcie, Izraelu oraz Arabii Saudyjskiej^[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Krzew. Gałązki są szarawe i owłosione^[6]. Dorasta do 30–80 cm wysokości^[5].
Liście: Są zmienne. Na wegetatywnych pędach mają szeroko jajowaty kształt^[6].
Kwiaty: Zebrane we wiechach. Mają żółtą barwę^[6].
Owoc: niełupki o odwrotnie jajowatym kształcie. Są nagie i prążkowane^[6].

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Naturalnymi siedliskami są uedy oraz kamieniste równiny pustynne^[5]. Jest przystosowana do życia na półpustyniach. Podczas upalnej pogody zrzuca dolne liście, górne pokryte kutnerem odbijają światło słoneczne chroniąc roślinę przed nadmierną transpiracją^[7].

Zmienność[edytuj | edytuj kod]

Znany jest jeden podgatunek w obrębie tego gatunku^[4]:

Artemisia judaica subsp. sahariensis (L.Chevall.) Maire

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Cała roślina ma gorzki smak, który spowodowany jest przez laktony sekwiterpenowe. Jej korzenny aromat wykorzystuje się do aromatyzowania niektórych rodzajów alkoholi i win typu wermut^[7].
Jest rośliną leczniczą, w odpowiedniej dawce pobudza i poprawia nastrój, używana jest także jako lek na robaki i dolegliwości żołądkowe. W zbyt dużej dawce jest trująca^[7].

Obecność w kulturze[edytuj | edytuj kod]

Według badaczy roślin biblijnych dwa gatunki bylicy: Artemisia herba-alba oraz Artemisia judaica są rodzime dla Ziemi Świętej i są wielokrotnie wymieniane w Biblii (Lm 3,15-19; Jr 9,14; 23,15; Ap 8,11). Ich gorzki smak symbolizuje przykrości, niedolę, odrzucenie przez Boga, cierpienia i sąd. Np. w Lamentacjach (Lm 3,19) jest zdanie: "Wspomnienie udręki i nędzy – to piołun i trucizna". W Biblii cytowane są także jako wyraz zgorzknienia z powodu niesprawiedliwości (Am 5,7; 6,12; Prz 5,4)^[7].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
↑ Artemisia judaica L.. African Plant Database. [dostęp 2014-01-31]. (ang.).
↑ ^a ^b Artemisia judaica L.. The Plant List. [dostęp 2014-01-31]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Artemisia judaica. Encyclopedia of Life. [dostęp 2014-01-31]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Artemisia judaica. Encyclopedia of Life. [dostęp 2014-01-31]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).

[3] Artemisia judaica L.. African Plant Database. [dostęp 2014-01-31]. (ang.).

[theplantlist-4] Artemisia judaica L.. The Plant List. [dostęp 2014-01-31]. (ang.).

[eol1-5] Artemisia judaica. Encyclopedia of Life. [dostęp 2014-01-31]. (ang.).

[eol2-6] Artemisia judaica. Encyclopedia of Life. [dostęp 2014-01-31]. (ang.).

[rb-7] Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]