Błyskoporek guzkowaty

Błyskoporek guzkowaty

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	szczeciniakowce
Rodzina	szczeciniakowate
Rodzaj	Mensularia
Gatunek	błyskoporek guzkowaty
Nazwa systematyczna
Inonotus nodulosus (Fr.) T. Wagner & M. Fisch. Mycol. Res. 105(7): 781 (2001)

Błyskoporek guzkowaty (Mensularia nodulosa (Fr.) T. Wagner & M. Fisch.) – gatunek grzybów z rodziny szczeciniakowatych (Hymenochaetaceae).

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Mensularia, Hymenochaetaceae, Hymenochaetales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1838 r. Elias Fries nadając mu nazwę Polyporus nodulosus. Później zaliczany był do różnych innych rodzajów. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 2001 r. T. Wagner i M. Fisch., przenosząc go do rodzaju Mensularia.

Niektóre synonimy:

• Inoderma nodulosum (Fr.) P. Karst. 1879
• Inonotus nodulosus (Fr.) P. Karst. 1882
• Inonotus radiatus var. nodulosus (Fr.) Pilát 1942
• Microporus nodulosus (Fr.) Kuntze 1898
• Polyporus nodulosus Fr. 1838
• Polystictus nodulosus (Fr.) Cooke 1886
• Xanthochrous nodulosus (Fr.) Pat. 1900
• Xanthoporia nodulosa (Fr.) Ţura, Zmitr. 2012

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 1999 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako włóknouszek guzkowaty i włóknouszek promienisty odmiana guzkowata.

Morfologia

Owocnik

Rozpostarto-odgięty. Stanowi przejściową formę między gatunkami o owocnikach kapeluszowych, a gatunkami o owocnikach typowo rozpostartych (resupinowatych). Czasami występuje tylko w formie rozpostartej, często jednak w górnej części tworzy niewielkie, guzkowate o trójkątnym kształcie kapelusiki. Owocniki wieloletnie, prawie zawsze tworzące duże grupy, pozrastane z sobą i ułożone dachówkowato. Często zajmują duże powierzchnie. Pojedynczy owocnik ma szerokość 1,5–3 cm i grubość do 1 cm, kształt guzowaty, półkulisty, konsolowaty. Do podłoża przyrasta bokiem, często jedne owocniki wyrastają na innych.

Górna powierzchnia nierówna, promieniście pofałdowana, brodawkowata, czasami niewyraźnie koncentrycznie strefowana. U młodych owocników jest aksamitna, owłosiona, potem naga. Początkowo ma barwę żółtą, potem pomarańczowobrązową, w końcu ciemnobrązową. Brzeg jaśniejszy, ostry.

• 
• 
• 
• 

Hymenofor

Rurkowaty. Rurki o długości 5–6 mm, tworzące jedną tylko warstwę. Pory kanciaste i skierowane ukośnie w dół. Pojedynczy por ma średnicę 0,25-0,5 mm, na 1 mm mieści się ich 3-4. W hymenium znajdują się wydłużone, szydłowate, ostro zakończone, grubościenne, ciemnobrązowe szczecinki o długości około 60 μm i średnicy 10 μm.

Miąższ

Grubość do 0,6 cm, twardy, korkowaty, łamliwy. Początkowo jest białawy, potem kremowy, w końcu brunatny. Smak i zapach niewyraźny.

Wysyp zarodników

Żółtawy. Zarodniki o kształcie od owalnego do szeroko elipsoidalnego z zaostrzoną podstawą, gładkie, cienkościenne lub grubościenne, słomkowożółte, o rozmiarach 4,5–5,5 × 3,5–4 μm.

Występowanie i siedlisko

Notowany jest w Europie i w Japonii. W piśmiennictwie naukowym podano wiele jego stanowisk na terenie Polski, prawdopodobnie nie jest rzadki.

Występuje na niżu i w niższych położeniach górskich, głównie na bukach.

Znaczenie

Grzyb niejadalny. Jest saprotrofem lub pasożytem słabości atakującym głównie drzewa osłabione. Wywołuje białą zgniliznę drewna. Infekuje drzewa przez rany.

Gatunki podobne

Podobny jest błyskoporek promienisty (Inonotus radiatus), którego owocniki też zazwyczaj występują gromadnie, ale głównie na olszach. Odróżnia się od niego także mniejszymi owocnikami i długimi szydłowatymi szczecinkami w hymenium.