Barbara Nawratowicz

Barbara Nawratowicz

Data i miejsce urodzenia	10 lub 19 listopada 1932 Poznań
Data i miejsce śmierci	10 maja 2024 Szwajcaria
Zawód, zajęcie	aktorka, dziennikarka radiowa, artystka kabaretowa
Odznaczenia

Barbara Nawratowicz-Stuart (ur. 10 lub 19 listopada 1932 w Poznaniu, zm. 10 maja 2024 w Szwajcarii) – polska aktorka, artystka kabaretowa i dziennikarka radiowa, w latach 1956–1965 jedna z założycielek i pierwszych gwiazd Piwnicy pod Baranami, w latach 1965–1994 autorka audycji i korespondentka Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa.

Życiorys

Studiowała prawo na Uniwersytecie Marii-Curie Skłodowskiej, Uniwersytecie Jagiellońskim i Uniwersytecie Warszawskim. Tytuł magistra uzyskała w 1956 roku.

W 1951, podczas pierwszego roku studiów w Lublinie, została aresztowana przez Urząd Bezpieczeństwa za udział w konspiracyjnej, antystalinowskiej organizacji studenckiej. Spędziła trzy miesiące w niewielkiej, ciemnej celi, była wielokrotnie bita i przesłuchiwana przez funkcjonariuszy. Miała wybite zęby, złamane trzy żebra i uszkodzony kręgosłup. Jej rodzina nie miała przez ten czas żadnych informacji o jej losie. Po zwolnieniu była przesłuchiwana jeszcze kilkakrotnie.

W 1952 lub 1953 w kolejce po kartki do studenckiej stołówki poznała się z Piotrem Skrzyneckim, wówczas studentem historii sztuki UJ. Z Piwnicą pod Baranami była związana od jej początków, czyli mniej więcej połowy lat pięćdziesiątych. W kabarecie występowała na scenie, tworząc m.in. kreacje Okrutnej Markizy, Buduarowej Kokoty, Królowej Duńskiej i Holenderskiej Striptizerki. W tym czasie poznała się z Wiesławem Dymnym, w którym z wzajemnością się zakochała i przez kolejne lata pozostawała w związku. Sama potem określiła tę relację jako „burzliwą, gwałtowną i nieco toksyczną”, zaś Kazimierz Kutz wspominał, że była to relacja pełna przywiązania i zazdrości. Nawratowicz założyła wraz z Dymnym kabaret „Remiza” w Klubie „Pod Jaszczurami”.

Jako aktorka występowała na deskach teatru, m.in. w Teatrze Lalki i Aktora „Groteska” w Krakowie (1957–1958) oraz Teatrze im. Stefana Żeromskiego w Kielcach i Radomiu (1958–1959). Podczas pobytu w Warszawie, dokąd wyjechała z Krakowa, prowadziła w Programie III Polskiego Radia stałą audycję zatytułowaną „Una”. W 1963 wystąpiła u boku Andrzeja Łapickiego w etiudzie Febliki Tatiany.

Przez szereg lat odmawiano jej wydania paszportu. Podczas pierwszego wyjazdu na Zachód w 1965 roku pozostała w Danii. Dyrektor sekcji polskiej Radia Wolna Europa Jan Nowak-Jeziorański przyjechał do Kopenhagi i zaproponował jej pracę w rozgłośni. 16 listopada 1965 roku Nawratowicz podjęła pracę jako redaktor polskiej sekcji RWE. W latach 1978–1986 była reżyserem w Dziale Realizacji. Ponadto redagowała program aktualności „Panorama Dnia”, cotygodniową audycję „Europa za 5 dolarów” i pisała satyryczne programy okolicznościowe (szopki noworoczne). Szczególną popularność zdobyła jako prowadząca emitowanej codziennie pięćdziesięciominutowej audycji muzycznej „Rendez-vous o 6:10”.

Po wyjeździe w 1987 roku do Australii została korespondentką RWE w tym kraju. Przez prawie trzydzieści lat mieszkała w Queensland, Polskę odwiedzała okazjonalnie. W kwietniu 2015 powróciła na stałe do Krakowa.

W 2012 roku nakładem wydawnictwa Petrus ukazała się jej książka Kabaret „Piwnica pod Baranami”. Fenomen w kulturze PRL będąca zbiorem zachowanych w jej archiwum tekstów; wierszy, piosenek, programów artystycznych z początków Piwnicy opatrzonych autorskim komentarzem.

19 listopada 2019 w Piwnicy pod Baranami odbył się benefis z okazji dziewięćdziesiątych urodzin Barbary Nawratowicz.

Barbara Nawratowicz zmarła 10 maja 2024 w Szwajcarii.

Odznaczenia

• Krzyż Kawalerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej „za wybitne zasługi w propagowaniu polskiej kultury” (8 października 1999)
• Odznaka „Honoris Gratia” „w uznaniu zasług dla Krakowa i jego mieszkańców” (5 września 2017)