Przejdź do zawartości

Białe (powiat świecki)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Białe
wieś
Państwo

 Polska

Województwo

 kujawsko-pomorskie

Powiat

świecki

Gmina

Jeżewo

Liczba ludności (III 2011)

134[2]

Strefa numeracyjna

52

Kod pocztowy

86-131[3]

Tablice rejestracyjne

CSW

SIMC

0087165

Położenie na mapie gminy Jeżewo
Mapa konturowa gminy Jeżewo, na dole znajduje się punkt z opisem „Białe”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry znajduje się punkt z opisem „Białe”
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Mapa konturowa województwa kujawsko-pomorskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Białe”
Położenie na mapie powiatu świeckiego
Mapa konturowa powiatu świeckiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Białe”
Ziemia53°28′19″N 18°30′54″E/53,471944 18,515000[1]

Białe (niem. Gellen) – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie świeckim, w gminie Jeżewo.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bydgoskiego. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 134 mieszkańców[2]. Jest dwunastą co do wielkości miejscowością gminy Jeżewo.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Białe to stara kociewska wieś. Pierwsza historyczna nazwa pochodzi z 1198 r. i została zapisana jako Beale. Następnie to: Bale (1243 r.), Bala (1340 r.), Bialiei (1570 r.), Białe (1583 r.), Biała (1682 r.), niem. Gellen[4].

Z wszystkich zapisów, od najdawniejszych wynika, że nazwa wsi miała zawsze w zasadzie tę samą formę i jest to nazwa topograficzna, pochodzi od nazwy pobliskiego jeziora Białe, dziś Jeziora Bielskiego lub od charakterystycznych cech podłoża terenu[4]. Dzieje wsi sięgają odległych czasów. W XIX wieku w okolicach Białego znaleziono kamienne narzędzia służące do składania ofiar. Można więc przypuszczać, iż w czasach przedchrześcijańskich okolice Jeziora Bielskiego były „świętym miejscem”. Pierwsza wzmianka historyczna o wsi pochodzi z 1198 r. i podaje, że książę pomorski Grzymisław nadał sprowadzonemu przez siebie zakonowi rycerskiemu joannitów niezbędne dla jego egzystencji uposażenie, między innymi dziesięciny z książęcej wsi Białe[5]. Być może pod koniec XIII wieku wieś przeszła w ręce rycerskie. W 1302 r. źródła odnotowały fakt przynależności wsi do rycerza imieniem Stefan. W czasach krzyżackich (lata 1309–1466) wieś należała do Zakonu. W 1570 r. właścicielem Białego był ród Czapskich. Następnie, prawie do końca XVII wieku wieś posiadały różne rody, by w 1694 r. stała się własnością Kospot-Pawłowskich. W rękach Pawłowskich wieś była do 1812 r.[6]. Dalsze zmiany właścicieli Białego łączyły się ze wsią Taszewo (obie wsie miały wspólnego właściciela).

Pierwsze informacje o obszarze wsi pochodzą z lat 1402–1409 i podają, że wieś miała 29 łanów (ok. 493 ha)[7], w 1772 r. – 30 łanów (ok. 510 ha)[8], w 1921 r. areał wsi liczył 524 ha[9].

Białe było znacznym skupiskiem ludzkim. W 1676 r. we wsi było 35 mieszkańców[10], w 1772 r. – 117[11], w 1921 r. – 178 mieszkańców[9]. Warto odnotować to, iż we wsi w 1766 r. źródła wspominały o istnieniu ewangelickiej szkoły.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 4504
  2. a b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 25 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. a b Brózdowska E., 2005, „Pochodzenie nazw miejscowości gminy Jeżewo”, w: „Gmina Jeżewo”, praca zbiorowa, Jeżewo
  5. Grzegorz M.,1999, „Świecie i księstwo świecko-lubiszewskie w świetle dokumentu księcia Grzymisława z 11 listopada 1198 r.”, w: „Świecie i ziemia świecka w 800 lecie istnienia”, praca zbiorowa, Bydgoszcz
  6. Maercker H., 1886–1888, „Eine polnische Starostei und ein preussischer Landratskreis. Geschichte des Schwetser Kreises 1466–1873”, Zeitschrift des Westpreussichen Geschichtsvereins, Bd. 17–19
  7. Kriedte P., 1974, „Die Herrschaft der Bischöfe von Włocławek in Pommerellen von den Anfängen bis zum Jahre 1409”, Göttingen
  8. Chlebowski B. (red.), 1880–1888, „Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich”, t. I–XII, Warszawa
  9. a b Dąbrowski Z. 2005, „W okresie II Rzeczypospolitej 1920–1939”, w: „Gmina Jeżewo”, praca zbiorowa, Jeżewo
  10. Dąbrowski Z., 2005, „Historia Jeżewa i okolic od końca X wieku do 1772 r.” w: „Gmina Jeżewo”, praca zbiorowa, Jeżewo
  11. Dąbrowski Z., 2005, „Pod zaborem pruskim”, w: „Gmina Jeżewo”, praca zbiorowa, Jeżewo