Białe (powiat świecki)
53°28′19″N 18°30′54″E/53,471944 18,515000| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (III 2011) |
134[2] |
| Strefa numeracyjna |
52 |
| Kod pocztowy |
86-131[3] |
| Tablice rejestracyjne |
CSW |
| SIMC |
0087165 |
Położenie na mapie gminy Jeżewo  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu świeckiego  | |
| 53°28′19″N 18°30′54″E/53,471944 18,515000[1]
| |
Białe (niem. Gellen) – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie świeckim, w gminie Jeżewo.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bydgoskiego. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 134 mieszkańców[2]. Jest dwunastą co do wielkości miejscowością gminy Jeżewo.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Białe to stara kociewska wieś. Pierwsza historyczna nazwa pochodzi z 1198 r. i została zapisana jako Beale. Następnie to: Bale (1243 r.), Bala (1340 r.), Bialiei (1570 r.), Białe (1583 r.), Biała (1682 r.), niem. Gellen[4].
Z wszystkich zapisów, od najdawniejszych wynika, że nazwa wsi miała zawsze w zasadzie tę samą formę i jest to nazwa topograficzna, pochodzi od nazwy pobliskiego jeziora Białe, dziś Jeziora Bielskiego lub od charakterystycznych cech podłoża terenu[4]. Dzieje wsi sięgają odległych czasów. W XIX wieku w okolicach Białego znaleziono kamienne narzędzia służące do składania ofiar. Można więc przypuszczać, iż w czasach przedchrześcijańskich okolice Jeziora Bielskiego były „świętym miejscem”. Pierwsza wzmianka historyczna o wsi pochodzi z 1198 r. i podaje, że książę pomorski Grzymisław nadał sprowadzonemu przez siebie zakonowi rycerskiemu joannitów niezbędne dla jego egzystencji uposażenie, między innymi dziesięciny z książęcej wsi Białe[5]. Być może pod koniec XIII wieku wieś przeszła w ręce rycerskie. W 1302 r. źródła odnotowały fakt przynależności wsi do rycerza imieniem Stefan. W czasach krzyżackich (lata 1309–1466) wieś należała do Zakonu. W 1570 r. właścicielem Białego był ród Czapskich. Następnie, prawie do końca XVII wieku wieś posiadały różne rody, by w 1694 r. stała się własnością Kospot-Pawłowskich. W rękach Pawłowskich wieś była do 1812 r.[6]. Dalsze zmiany właścicieli Białego łączyły się ze wsią Taszewo (obie wsie miały wspólnego właściciela).
Pierwsze informacje o obszarze wsi pochodzą z lat 1402–1409 i podają, że wieś miała 29 łanów (ok. 493 ha)[7], w 1772 r. – 30 łanów (ok. 510 ha)[8], w 1921 r. areał wsi liczył 524 ha[9].
Białe było znacznym skupiskiem ludzkim. W 1676 r. we wsi było 35 mieszkańców[10], w 1772 r. – 117[11], w 1921 r. – 178 mieszkańców[9]. Warto odnotować to, iż we wsi w 1766 r. źródła wspominały o istnieniu ewangelickiej szkoły.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 4504
- ↑ a b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 25 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b Brózdowska E., 2005, „Pochodzenie nazw miejscowości gminy Jeżewo”, w: „Gmina Jeżewo”, praca zbiorowa, Jeżewo
- ↑ Grzegorz M.,1999, „Świecie i księstwo świecko-lubiszewskie w świetle dokumentu księcia Grzymisława z 11 listopada 1198 r.”, w: „Świecie i ziemia świecka w 800 lecie istnienia”, praca zbiorowa, Bydgoszcz
- ↑ Maercker H., 1886–1888, „Eine polnische Starostei und ein preussischer Landratskreis. Geschichte des Schwetser Kreises 1466–1873”, Zeitschrift des Westpreussichen Geschichtsvereins, Bd. 17–19
- ↑ Kriedte P., 1974, „Die Herrschaft der Bischöfe von Włocławek in Pommerellen von den Anfängen bis zum Jahre 1409”, Göttingen
- ↑ Chlebowski B. (red.), 1880–1888, „Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich”, t. I–XII, Warszawa
- ↑ a b Dąbrowski Z. 2005, „W okresie II Rzeczypospolitej 1920–1939”, w: „Gmina Jeżewo”, praca zbiorowa, Jeżewo
- ↑ Dąbrowski Z., 2005, „Historia Jeżewa i okolic od końca X wieku do 1772 r.” w: „Gmina Jeżewo”, praca zbiorowa, Jeżewo
- ↑ Dąbrowski Z., 2005, „Pod zaborem pruskim”, w: „Gmina Jeżewo”, praca zbiorowa, Jeżewo