Biblioteka Uniwersytecka w Wilnie
 Wnętrze biblioteki Uniwersyteckiej w Wilnie, czytelnia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Właściciel | |
| Data założenia |
1570 |
| Wielkość zbiorów |
4,9 mln woluminów |
Położenie na mapie Litwy  | |
| 54°40′58″N 25°17′15″E/54,682778 25,287500 | |
| Strona internetowa | |
Biblioteka Uniwersytecka w Wilnie – biblioteka akademicka w Wilnie, jedna z najstarszych bibliotek w Europie.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Biblioteka została założona w 1570 roku przy kolegium jezuickim w Wilnie ze zbiorów króla Zygmunta Augusta oraz z darów szlachty litewskiej i biskupów m.in. Jurgisa Albinasa czy Waleriana Protasiewicza. W 1579, po powstaniu Akademii i Uniwersytetu Wileńskiego, przyjęła nazwę Biblioteki Akademii Wileńskiej. Pierwotnie księgozbiór miał charakter teologiczno-filozoficzny. W 1773 roku została przekazana Komisji Edukacji Narodowej i jej zbiory przybrały bardziej świecki charakter. W latach 1771-1781 była Biblioteką Akademii Wileńskiej a w kolejnych latach przybierała nazwy Biblioteki Szkoły Głównej Wielkiego Księstwa Litewskiego (1781-1796), Biblioteki Szkoły Głównej Wileńskiej (1796-1803) i Biblioteki Cesarskiego Uniwersytetu Wileńskiego (1803-1832). W tym ostatnim okresie zbiory biblioteczne znacznie rozrosły się; poszerzono dział nauk matematyczno-przyrodniczych. Dzięki profesorowi Gotfrydowi Ernestowi Groddeckiemu, pełniącego również funkcje prefekta biblioteki w latach 1803-1825, księgozbiór usystematyzowano: wprowadzono katalog alfabetyczny, regulaminy oraz ewidencje czytelników. W okresie tym na uniwersytecie dyplom pobierał Adam Mickiewicz[1].
Po powstaniu listopadowym biblioteka została zamknięta a na przestrzeni lat 1832-1842, jej zbiory liczące wówczas ok. 60 tysięcy woluminów, zostały rozdzielone między biblioteki rosyjskie. Reaktywacja biblioteki nastąpiła w 1867 roku; ze zbiorów Komisji Archeologicznej i pomniejszych zbiorów powstała Wileńska Biblioteka Publiczna. Do 1915 roku była biblioteką rosyjską. Po I wojnie światowej, od roku 1919 funkcjonowała jako Biblioteka Publiczna i Uniwersytecka.
W okresie międzywojennym biblioteka przeżywała swoje odrodzenie. Pieczę nad nią sprawowali: historyk literatury i bibliofil Stefan Henryk Rygiel (w latach 1924-1929) oraz bibliograf i bibliotekarz Adam Gracjan Łysakowski (w latach 1930-1939). Za ich kadencji biblioteka w bardzo intensywny sposób powiększała swoje zasoby; w 1939 roku liczyła 657 tysięcy woluminów. Wprowadzono katalog przedmiotowy, prowadziła prace naukowe i zorganizowała ośrodek dokumentacji lelewelowskiej.
W 1940 roku biblioteka została przejęta przez nowe władze litewskie, a w 1941 roku w jej księgozbiór wcielono zbiory humanistyczne biblioteki Uniwersytetu Kowieńskiego. W 1944 została przemianowana na Bibliotekę Naukową państwowego Uniwersytetu Wileńskiego Litewskiej SRR[1].
Biblioteka po 1945 roku i jej zbiory[edytuj | edytuj kod]
Zbiory biblioteczne po 1945 roku w szybkim tempie powiększały się. W 1962 roku liczyły sobie ok. 2 milionów woluminów; w 2014 już 5,3 milionów. W jej zbiorach znajduje się liczna grupa poloników głównie tzw. leleweliów – kolekcję kartograficzną profesora uniwersytetu Joachima Lelewela. Najcenniejsze jednak dzieła stanowią zabytki literatury litewskiej: najstarsza istniejąca na Litwie drukowana książka – inkunabuł Rabana Mauro z 1467 roku; jeden z dwóch istniejących egzemplarzy pierwszej książki litewskiej Martynasa Mažvydasa Katechizm, wydany w 1547 roku w Królewcu zawierający przykłady języka starolitewskiego czy jedenaście rękopisów nutowych utworów muzycznych litewskiego kompozytora Mikołaja Konstantego Cziurlionisa. Ponadto biblioteka posiada zbiory starodruków czy około 1000 starych atlasów[2].
Biblioteka jest aktywnym ośrodkiem naukowym, informacyjnym i kulturalnym Litwy. W latach 90 XX wieku bibliotekę skomputeryzowano i przeprowadzono digitalizację zabytkowych zbiorów. 6 lutego 2013 roku otwarto nowy budynek biblioteki, całodobowo czynne Centrum Komunikacji i Informacji Naukowej o powierzchni 2750 m2.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Birkenmajer 1971 ↓, s. 275.
- ↑ Biblioteka Uniwersytetu Wileńskiego
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Barbara Bieńkowska: Książka na przestrzeni dziejów. Warszawa: Centrum Edukacji Bibliotekarskiej, Informacyjnej i Dokumentacyjnej im. Heleny Radlińskiej, 2005. ISBN 83-88581-21-X.
- Aleksander Birkenmajer: Encyklopedia Wiedzy o Książce. Wrocław: Ossolineum, 1971.