Bihale
50°04′52″N 23°02′54″E/50,081111 23,048333| wieś | |
.jpg) Bihale – zabytkowa cerkiew z 1821 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
270[2] |
| Strefa numeracyjna |
16 |
| Kod pocztowy |
37-631[3] |
| Tablice rejestracyjne |
RLU |
| SIMC |
0613027[4] |
Położenie na mapie gminy Wielkie Oczy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu lubaczowskiego  | |
| 50°04′52″N 23°02′54″E/50,081111 23,048333[1]
| |
Bihale (w latach 1977–1981 Zawodzie) – wieś w gminie Wielkie Oczy, powiecie lubaczowskim, w województwie podkarpackim, położona na Płaskowyżu Tarnogrodzkim w dolinie Lubaczówki[5][4].
Na przełomie XVI i XVII wieku Biehale położona była w województwie bełskim[6]. Wieś klucza łukawieckiego biskupów przemyskich[7].
W II Rzeczypospolitej wieś w powiecie lubaczowskim województwa lwowskiego. W latach 1941–1946 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj 14 Polaków[8].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa przemyskiego.
Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii Opieki Matki Bożej Uzdrowienia Chorych[9]. We wsi znajduje się drewniana cerkiew greckokatolicka z 1821 r., po 1948 r. użytkowana jako kościół parafialny.
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0613033 | Glinki | część wsi |
| 0613040 | Niwa | część wsi |
| 0613056 | Sople | przysiółek |
Kościół[edytuj | edytuj kod]
Cerkiew Greckokatolicka[edytuj | edytuj kod]
Parochia w Bihalach została erygowana przez Jana Płazę, starostę Lubaczowskiego w 1588 roku, który w dokumencie z 22 maja 1588 roku sprzedał popowstwo z półłankiem ziemi, Janowi popowiczowi z Krowicy. Pierwsza cerkiew została zbudowana przez Jaroszyńską (dziedziczkę wsi). Cerkiew ta spłonęła w 1821 roku, i w tym samym roku została zbudowana nowa cerkiew drewniana, przez miejscowego gospodarza Ilko Pochodaja. W 1825 roku zbudowano kopułę, a w 1843 roku dachy wyłożono gontami, w 1872 roku pomalowano polichromie[10]. W 1830 roku parochia była wzmiankowana w Schematyzmie Greckokatolickiej Eparchii Przemyskiej: Bihale Parochia. Eccl. ad Protectionem B.M.V. Patronus Titl. D. Joannes Eques de Potoczki Epp. Prem. Parochus Vacat. In Matre Numerus Animarum Gr. Cath. 427. In Filiali Nowa Grobla cum Czerniawka 205, In Filiali Łukawiec c. Eccl. ad S. Demetrium M. 552. Summa 1184[11]. Parochia istniała do 1945 roku.
Kościół Rzymskokatolicki[edytuj | edytuj kod]
Pozostała cerkiew została w 1948 roku zaadaptowana na kościół filialny Rzymskokatolickiej parafii w Łukawcu. 22 sierpnia 1978 roku została utworzona Samodzielna Expozytura w Zawodziu (Bihale). Parafia Bihale została erygowana 1 marca 1979 roku przez bp Marian Rechowicza (Administratora apostolskiego) w Lubaczowie[12]. Do parafii liczącej 590 wiernych należą: Bihale, Glinka, Hamernia, Niwa, Nowa Grobla, Ruda, Sople.
- Proboszczowie parafii Bihale.
- 1978–1985. ks. Mieczysław Kornaga.
- 1985–1996. ks. Władysław Gudz.
- 1996–2005. ks. Piotr Gałczyński.
- 2005–2008. ks. Jerzy Tworek.
- 2008–2019. ks. Michał Grela.
- 2019– nadal ks. Mieczysław Startek.
Oświata[edytuj | edytuj kod]
Początki szkolnictwa w Galicji według Austriackich Szematyzmów Galicji i Lodomerii są datowane na 1869 rok, kiedy to powstała szkoła ludowa filialna w Bihalach, a nauczycielem był Jan Glibowicz[13]. W latach 1870–1872 nie było nauczyciela (posada nieobsadzona), w latach 1873–1874 szkoła w szematyzmach nie jest wymieniana. Ponownie w latach 1875–1880 była posada nieobsadzona. W latach 1870–1892 szkoła w Bihalach była filialna, a od 1893 roku już 1-klasowa[14]. W 1910 roku szkoła posiadała drugiego nauczyciela-pomocnika, którym był Mikołaj Krućka[15].
- Kierownicy szkoły w Bihalach
- 1869: Jan Glibowicz
- 1870–1872: posada nieobsadzona
- 1975–1880: posada nieobsadzona[16]
- 1880–1881: Maria Sohopałka[17]
- 1881–1883: Jędrzej Buła
- 1883–1885: Jerzy Szumski
- 1885–1886: Antoni Maksymowski
- 1886–1887: Stefan Kmiecik
- 1887–1891: Leontyna Lityńska[18]
- 1891–1892: Maria Starzewska
- 1892–1897: Marian Kwiatkowski
- 1898–1901: Jan Tabaczek
- 1901–1903: Paulina Lisikiewicz
- 1903–1905: Mikołaj Stroński[19]
- 1905–1906: Maria Feszczyszyn
- 1906–1914: Emil Skiba
Zobacz[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 5992
- ↑ Wieś Bihale w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-01-23], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 65 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Atlas historyczny Rzeczypospolitej Polskiej wydany z zasiłkiem Akademii Umiejętności w Krakowie, [T. 1] , Epoka przełomu z wieku XVI-ego na XVII-sty. Dział II-gi. „Ziemie Ruskie” Rzeczypospolitej , Dział opracowany przez Aleksandra Jabłonowskiego [...], k. 2.
- ↑ Maciej Dalecki: Akta dóbr biskupów przemyskich obrządku łacińskiego 1652–1883. Inwentarz archiwalny zespołu, w: Rocznik Historyczno-Archiwalny. T. XI, Przemyśl 1996, s. 102.
- ↑ Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 469-470, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897.
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ Historia Parafii Bihale. [dostęp 2016-07-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-06)].
- ↑ "Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Graeco Catholicae Premisliensis pro Anno Domini MDCCCXXX" strona 76
- ↑ Parafia Bihale na stronie Diecezji
- ↑ "Galizisches Provinzial-Handbuch fűr das Jahr. 1869/Volksschulen/Trivialschulen
- ↑ "Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na 1893"/Szkoły Ludowe/powiat Lubaczowski
- ↑ "Szematyzm...na rok 1910"
- ↑ "Szematyzm...na rok 1875"
- ↑ "Szematyzm...na rok 1881"
- ↑ "Szematyzm...na rok 1888"
- ↑ "Szematyzm...na rok 1905"
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Biehale, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 207.
- Siedziba gminy: Wielkie Oczy
