Budynek biurowo-handlowy przy ulicy Ruskiej 11-12 we Wrocławiu
 nr rej. A/1405/551/Wm z12.06.1995[1]
| |
.jpg) Budynek biurowo-handlowy przy ulicy Ruskiej 11-12 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Ruska 11-12 |
| Typ budynku |
d. handlowy |
| Styl architektoniczny |
secesja |
| Architekt |
Richard Mohr |
| Kondygnacje |
cztery |
| Powierzchnia użytkowa |
4 tys. m2 m² |
| Rozpoczęcie budowy |
1906 |
| Ukończenie budowy |
1907 |
| Ważniejsze przebudowy |
XVI, XVIII, 1993, 1999, 2005 |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
| 51,110359°N 17,027223°E/51,110359 17,027223 | |
Budynek biurowo-handlowy przy ulicy Ruskiej 11-12 – dawny dom handlowy Maxa Goldsteina-Reussenhofa (niem. „Geschäftschaus Max Goldstein”).
Historia[edytuj | edytuj kod]
Kamienica "Pod Szerokim Kamieniem"[edytuj | edytuj kod]
Parcelę 11 i 12 do XIX wieku zajmowały dwie oddzielne kamienice mieszczańskie. W XVI wieku znajdowały się na nich: szczytowy dom, młyn oraz luźne zabudowania gospodarcze przylegające do dawnych murów miejskich[2]. W kolejnym stuleciu dwie działki wschodnie połączono a na ich miejsce wzniesiono czterokondygnacyjną, sześcioosiową kamienicę szczytową w barokowym stylu, zwana "Pod Szerokim Kamieniem". Przed 1906 rokiem wszystkie budynki na obu działkach zostały wyburzone[3].
Dom handlowy "Max Goldstein"[edytuj | edytuj kod]
Nowy budynek biurowo-handlowy na działkach 11-12 został wzniesiony w latach 1906–1907 według projektu Richarda Mohra. Nowy czterokondygnacyjny dom handlowy, utrzymany był w secesyjno-eklektycznym stylu[4]. Od strony ul. Ruskiej i ul. Białoskórniczej miał po cztery przęsła ujęte w formę arkad obejmujących cztery kondygnacje i wypełnione witrynami i oknami. Pilastry arkad były ozdobione secesyjną dekoracją. Od strony ulicy Ruskiej w trzech osiach centralnych, w miejsce arkad, umieszczono pilastry wielkiego porządku również obejmujące cztery kondygnacje. Pomiędzy pilastrami, na wysokości trzeciej i czwartej kondygnacji, umieszczono płytkie wykusze, a nad nimi wydatny gzyms wieńczący[4]. Ponad gzymsem znajdowały się zostały metalowe kosze. Na pilastrach, na wysokości trzeciej kondygnacji, umieszczono płaskorzeźby z postaciami symbolizującymi różne rodzaje pracy. W części parterowej, w osi centralnej, usytuowano główne wejście do domu handlowego prowadzące do sieni i pomieszczeń handlowych oraz do klatki schodowej i windy towarowej na dziedzincu. Wejście główne zaznaczone było masywnym portalem z napisem „1907 Reussenhof". Komunikację w budynku pierwotnie zapewniały dodatkowo trzy mniejsze wejścia do sklepów i klatka schodowa od ulicy Białoskórniczej; w późniejszym okresie dobudowano dwie dodatkowe klatki schodowe[4]. Budynek pokryty był dwuspadowym dachem a w jego obrębie umieszczono dwukondygnacyjne okna połaciowe doświetlające sale produkcyjne[4].
W budynku, prócz sklepów konfekcyjnych, znajdował się zakład produkcyjny K.Seike & Co, restauracja i wytwórnia alkoholi "Gothard Meisner" oraz kawiarnia "Fürst Blücher"[5].
Po 1945 roku[edytuj | edytuj kod]
Po zniszczeniach podczas działań wojennych w 1945 roku, w 1953 roku budynek odremontowano. W jego murach mieściła się w latach 1945-1947 Krawiecka Spółdzielnia Pracy "Zgoda", a następnie Zakłady Odzieżowe "Wromex". W latach 1993 i w 1999 budynek został poddany gruntownym przebudowom. W części parterowej urządzono ponownie sklepy handlowe. W 2005 roku budynek ponownie został przebudowany, zbudowano wówczas dziedziniec, zmieniono dach, zmodernizowano piwnice. Odnowiono fasadę budynku, nieodwracalnie ją modyfikując. Wymieniono drzwi i witryny. Od strony ul. Ruskiej nad wejściem umieszczono szklany daszek, zlikwidowano wykusze i mocno wysunięty gzyms[6]. Całkowita powierzchnia budynku wynosi 4 tys. m.kw.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2018-05-21].
- ↑ Harasimowicz 1997 ↓, s. 251.
- ↑ Harasimowicz 1997 ↓, s. 245.
- ↑ a b c d Eysymontt 2011 ↓, s. 286.
- ↑ Kirschke 1995 ↓, s. 421.
- ↑ Eysymontt 2011 ↓, s. 287.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Rafał Eysymontt, Jerzy Ilkosz, Agnieszka Tomaszewicz, Jadwiga Urbanik (red.): Leksykon architektury Wrocławia. Wrocław: Via Nova, 2011.
- Krystyna Kirschke: Fasady wrocławskich obiektów komercyjnych z lat 1890–1930: struktura, kolorystyka, dekoracja. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2005. ISBN 83-7085-918-6. OCLC 69298255.
- Krystyna Kirschke: Rozwój głównych ulic handlowych w staromiejskim centrum Wrocławia w:Architektura Wrocławia tom 2 Urbanistka. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 1995.
- Praca zbiorowa pod red. Jana Harasimowicza: Encyklopedia Wrocławia. Wyd. III poprawione i uzupełnione. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006. ISBN 978-83-7384-561-9. ISBN 83-7384-561-5. (pol.).