Cerkiew Mądrości Bożej w Białymstoku

Cerkiew Mądrości Bożej

cerkiew parafialna
Cerkiew Mądrości Bożej – widok ogólny
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Miejscowość	Białystok–Wygoda ul. Trawiasta 5
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
Diecezja	białostocko-gdańska
Wezwanie	św. Sofii Mądrości Bożej
Wspomnienie liturgiczne	8/21 września
Historia Data rozpoczęcia budowy 1987 Data zakończenia budowy 1998 Data poświęcenia 15 października 1998 Aktualne przeznaczenie czynna świątynia prawosławna
Dane świątyni Architekt Michał Bałasz Świątynia • materiał bud. • powierzchnia • wysokość • długość • szerokość • liczba wiernych • cegła 625 m² 17 m 32.5 m 22.5 m 1500 osób Kopuła • liczba kopuł • średnica zew. 5 kopuła centralna: 16 m Liczba ikonostasów 1 Liczba naw 3
Położenie na mapie Białegostoku Cerkiew Mądrości Bożej
Położenie na mapie Polski Cerkiew Mądrości Bożej
Położenie na mapie województwa podlaskiego Cerkiew Mądrości Bożej
53°09′20,2″N 23°12′04,0″E
Strona internetowa

Cerkiew Mądrości Bożej (Hagia Sophia) – prawosławna cerkiew parafialna w Białymstoku. Należy do dekanatu Białystok diecezji białostocko-gdańskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

Wiadomości ogólne

Świątynia znajduje się na osiedlu Wygoda, przy ulicy Trawiastej. Wzorowana była na konstantynopolitańskiej cerkwi Hagia Sophia. Autorem projektu świątyni jest Michał Bałasz. Budowę rozpoczęto w 1987. Freski wykonała 4-osobowa grupa malarzy z Grecji: prof. Konstantinos Xenopoulos (kierował wszystkim), Konstantinos Tzitzilis oraz małżeństwo Leonidas i Maria Tsauparoglou. Polichromia w kopule budowli jest darem Patriarchatu Konstantynopolitańskiego dla cerkwi, natomiast polichromia części ołtarzowej – prywatną ofiarą malarzy.

Pierwszą Świętą Liturgię w budowanej cerkwi celebrowano we wrześniu 1994. Od 7 kwietnia 1996 w świątyni odprawiane są wszystkie nabożeństwa parafialne. Poświęcenia cerkwi dokonał patriarcha Konstantynopola Bartłomiej I wraz z metropolitą warszawskim i całej Polski Sawą 15 października 1998.

Od 2008 w cerkwi odbywają się koncerty chórów będących laureatami Międzynarodowego Festiwalu „Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej”, a także koncerty w ramach Festiwalu Kultury Serbskiej „Vidovdan”.

W sierpniu 2018 r. cerkiew odwiedził metropolita całej Ameryki i Kanady Tichon, zwierzchnik Kościoła Prawosławnego w Ameryce.

Architektura

Cerkiew została wzniesiona na planie prostokąta o wymiarach 32.5 × 22.5 m. Całkowita wysokość budowli (od posadzki do najwyższego punktu kopuły centralnej) wynosi 17 m. Elewacje wykonano z cegły klinkierowej. Na ścianach północnej i południowej utworzono wzory z płycin i pilastrów, przechodzących w przenikające się łuki. Świątynia posiada pięć kopuł (największą – centralną i cztery mniejsze) pokrytych miedzianą blachą i zwieńczonych krzyżami. Centralna kopuła ma średnicę 16 m, a wieńczący ją krzyż – 4 m wysokości. Bryła świątyni ukształtowana jest według osi wertykalnej, wyznaczonej przez najwyższy punkt kopuły centralnej. Kopuła ta wsparta jest na łukach arkadowych i pendentywach. Oś horyzontalną wyznaczają dwie półkopuły oraz rzędy kolumn, oddzielających nawę główną od bocznych. Nad bocznymi nawami znajdują się balkony. W celu zachowania w cerkwi odpowiedniej akustyki, w apsydzie zachodniej umieszczono kontrapsydę, dzięki czemu nie powstają zjawiska pogłosu ani echa.

W świątyni znajduje się jednorzędowy ikonostas (którego łuki wykonano z odlewów z mączki marmurowej), z ikonami napisanymi przez greckiego artystę Konstantinosa Spandinosa, będącymi darem od arcybiskupa Aten i całej Grecji Chrystodulosa. Wewnętrzne ściany (zarówno w prezbiterium, jak i w części nawowej) ozdabiają polichromie. Dolne części ścian obłożone są białym marmurem. Posadzkę wykonano z granitu o siedmiu kolorach, z centralnie umieszczoną kompozycją przedstawiającą dwugłowego orła, godło Cesarstwa Bizantyńskiego.

W cerkwi umieszczono siedem dzwonów, odlanych w Woroneżu.

Powierzchnia użytkowa cerkwi wynosi 625 m². Świątynia może pomieścić 1500 osób.

Bibliografia

• Kalendarz Prawosławny 2017, Wydanie Warszawskiej Metropolii Prawosławnej, ISSN 1425-2171, ss. 159–165.