Ceroplastyka
Ceroplastyka (łac. cera – wosk, plastica – modelowanie) – sztuka modelowania i rzeźbienia w wosku, wykorzystywana głównie w rzeźbie portretowej i wotywnej.
Technika rzeźbienia w wosku jak i narzędzia do tego stosowane były podobne do tych używanych przy rzeźbieniu w glinie[1]. Wosk uważany był za idealne tworzywo imitujące ciało ludzkie[2]. Do ceroplastyki nie zalicza się modeli woskowych używanych w odlewnictwie[3], które później zostają zniszczone, masek pośmiertnych[1], a także szkiców rzeźbiarskich (bozzetto)[2]
Historia[edytuj | edytuj kod]
Ceroplastyka znana była już od starożytności w Egipcie, Persji, Grecji i Italii[1] do wykonywania drobnych form rzeźbiarskich, służących celom sepulkralnym i wotywnym[4]. Szczególnie rozwinęła się i znaczenia nabrała u Rzymian, praktykujących zwyczaj sporządzania woskowych popiersi przodków (tzw. imagines), stawianych w domowym atrium[4][2].
W okresie średniowiecza z wosku wykonywano figurki wotywne o tematyce religijnej oraz maski, wyobrażenia portretowe, figurki w szopkach[5]. Wytwory ceroplastyki były też popularne w czasach renesansu, głównie wykonywano portrety świeckie, popiersia, zwykle polichromowane, czasem wykonywane w formacie miniaturowym w kształcie medalionu[1][2].
W sztuce nowożytnej powstawały też dzieła sztuki z tego tworzywa np.Głowa Wicar z XVII wieku, przypisywana François Duquesnoy[2].
W XVII i XVIII wieku z wosku powstawały modele anatomiczne gł. we Florencji, także posągi, które uzupełniano prawdziwymi włosami i szatami[1][2].
Od XVIII wieku łatwość modelowania i barwienia wosku wraz z jego specyficzną fakturą wpłynęły na rozpowszechnienie się wyrobu naturalistycznych figur gromadzonych w osobnych „gabinetach” podobizn postaci historycznych[1][5]m.in Madame Tussaud[2].
Na przełomie XIX/XX wieku w odmienny sposób technikę tę wykorzystywał jeden w prekursorów rzeźby nowoczesnej – Medardo Rosso[5], a także Edgar Degas (Czternastoletnia tancerka)[2].
Obecnie w wielu miastach na świecie istnieją muzea i gabinety figur woskowych, także w Polsce np. w Krakowie[6], Władysławowie[7], Zakopanem[8], Międzyzdrojach[9] i innych miejscowościach.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Krystyna Kubalska-Sulkiewicz, Monika Bielska-Łach, Anna Manteuffel-Szarota: Słownik terminologiczny sztuk pięknych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s.64.
- ↑ a b c d e f g h Sztuka świata. T. 17. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2013, s.113, ISBN 978-83-213-4726-4.
- ↑ Nowa encyklopedia PWN. T. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995, s.671, ISBN 83-01-11096-1.
- ↑ a b Encyklopedia sztuki starożytnej. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1974, s.110.
- ↑ a b c Krystyna Zwolińska, Zasław Malicki: Mały słownik terminów plastycznych. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1974, s.66.
- ↑ Muzeum figur woskowych. [dostęp 2022-06-08].
- ↑ Muzeum figur woskowych. [dostęp 2022-06-08].
- ↑ Wystawa figur woskowych. [dostęp 2022-06-08].
- ↑ Gabinet figur woskowych. [dostęp 2022-06-08].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Krystyna Zwolińska, Zasław Malicki: Mały słownik terminów plastycznych. Wyd. 4. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1993, s. 55. ISBN 83-214-0590-8. OCLC 834081158.
- Encyklopedia sztuki starożytnej. Europa–Azja–Afryka–Ameryka. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe / Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 143.