Cmentarz ewangelicki w Braniewie

Cmentarz ewangelicki w Braniewie
	; Pomnik pamięci zmarłych spoczywających na cmentarzu ewangelickim
Państwo	Polska
Miejscowość	Braniewo
Adres	ul. Wspólna
Typ cmentarza	parafialny
Data otwarcia	1 czerwca 1782
Data ostatniego pochówku	ok. 1945
Data likwidacji	1969
	Położenie na mapie Braniewa Cmentarz ewangelicki w Braniewie
	Położenie na mapie Polski Cmentarz ewangelicki w Braniewie
	Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Cmentarz ewangelicki w Braniewie
	Położenie na mapie powiatu braniewskiego Cmentarz ewangelicki w Braniewie
	54°23′22,6″N 19°49′56,6″E/54,389611 19,832389

Cmentarz ewangelicki w Braniewie – cmentarz gminy ewangelickiej w Braniewie, założony 1 czerwca 1782 roku, zlikwidowany w 1969 roku.

Powstanie i historia cmentarza[edytuj | edytuj kod]

Wskutek I rozbioru Polski w 1772 Braniewo znalazło się w granicach Królestwa Prus. W mieście utworzono garnizon wojskowy. Wojskowi i urzędnicy przysyłani z zewnątrz stanowili główny trzon powstającej gminy ewangelickiej w Braniewie^[1]. Religijną posługę dla w większości ewangelickich oficerów i żołnierzy sprawowali przysyłani wraz z wojskiem kapelani.

Na podstawie rozporządzenia króla Fryderyka II nabożeństwa protestanckie sprawowano w miejskim ratuszu, w dużej sali posiedzeń na pierwszym piętrze. W 1784 gmina ewangelicka poprosiła o zgodę na przebudowę dawnego ratusza Nowego Miasta na kościół. 1 stycznia 1786 nastąpiło otwarcie tej nowej świątyni uroczystą mszą św. Dla wojska nabożeństwa odbywały się do południa, a dla ludności cywilnej w godzinach popołudniowych^[2] (własny kościół gmina ewangelicka wybudowała dopiero w latach 1830–1838). W 1782 wybudowano również nowy budynek szkoły elementarnej do nauki dzieci rodzin ewangelickich^[3].

1 czerwca 1782 roku gmina ewangelicka zyskała w mieście też własny cmentarz, gdyż do tej pory zmarłych chowano na cmentarzu w oddalonym o około 6 km Gronowie. Burmistrz porządkowy miasta Velhagen oddał gminie ewangelickiej od dawna nieużywany cmentarz przy szpitalu św. Jerzego^[4]^[2]. W XIX wieku na cmentarzu wybudowano kaplicę pogrzebową. Cmentarz ten funkcjonował w tym miejscu do 1945 roku. Po II wojnie światowej był nieużytkowany, niszczał i znaczna jego część została zlikwidowana. Ostały się tylko nieliczne groby znajdujące się na terenie parafii prawosławnej (kaplicę na cmentarzu w 1949 zaadaptowano na cerkiew prawosławną).

Osobny artykuł: Gmina ewangelicka w Braniewie.

Lapidarium[edytuj | edytuj kod]

Parafia prawosławna w Braniewie postanowiła uczcić miejsce po byłym cmentarzu ewangelickim zlikwidowanym w 1969 roku. W 1972 część tego cmentarza, znajdująca się przy samej cerkwi, została przekazana parafii prawosławnej. W latach 90. XX w. teren został ogrodzony, a fragmenty zniszczonych nagrobków złożono w jednym miejscu. Decyzją proboszcza wybudowana została mała kapliczka, w której centralnym miejscu umieszczono granitową tablicę informującą o pochowanych tu ewangelikach. Obok kaplicy w formie lapidarium umieszczone są nieliczne ocalałe elementy płyt nagrobnych z dawnych mogił.

26 czerwca 2015, z inicjatywy miejscowego popa ks. Witalisa Leończuka, na terenie byłego cmentarza ewangelickiego zostało otwarte lapidarium. W uroczystym odsłonięciu uczestniczyli obecni mieszkańcy i włodarze miasta, duchowieństwo oraz 25-osobowa delegacja z Niemiec składająca się z byłych mieszkańców Prus Wschodnich^[5].