Cukrownik modrołbisty
| Dacnis lineata[1] | |||
| (J.F. Gmelin, 1789) | |||
.jpg) Samiec | |||
 Samica | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
cukrownik modrołbisty | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Cukrownik modrołbisty[4][5] (Dacnis lineata) – gatunek małego ptaka z rodziny tanagrowatych (Thraupidae). Występuje w północnej połowie Ameryki Południowej, głównie w Amazonii. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern)[3].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego gatunek ten opisał niemiecki przyrodnik Johann Friedrich Gmelin w 1789 roku, nadając mu nazwę Motacilla lineata. Opis ukazał się w 13. edycji linneuszowskiego Systema Naturae. Jako miejsce typowe Gmelin wskazał Kajennę (obecnie Gujana Francuska)[2][6].
.jpg)
Część autorów wyróżnia trzy podgatunki[7]:
- D. l. egregia P.L Sclater, 1855 – cukrownik maskowy[5]
- D. l. aequatorialis Berlepsch & Taczanowski, 1884
- D. l. lineata (J.F. Gmelin, 1789) – cukrownik modrołbisty[5].
Natomiast IOC podobnie jak m.in. BirdLife International podgatunki egregia i aequatorialis wydzielają do osobnego gatunku Dacnis egregia[8][9][10][11].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Dacnis: greckie δακνις daknis – rodzaj ptaka z Egiptu, dotychczas niezidentyfikowany, wymieniony przez Hezychiusza i Pompejusza Festusa[12].
- lineata: łac. linea – „prążkowany”[13].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Mały ptak o średniej wielkości, stożkowym, ostro zakończonym i lekko zaokrąglonym czarnym dziobie. Nogi czarniawe. Tęczówki w kolorze żółtym. Występuje dymorfizm płciowy. Samce są głównie turkusowe i czarne. Górna część głowy turkusowa, to ubarwienie rozciąga się aż do karku. Od dzioba, wokół oka występuje szeroka czarna maska, która rozszerza się w kierunku szyi i łączy z czarno ubarwionymi barkówkami. Gardło i podgardle turkusowe. Reszta głowy, szyi, pierś, boki, grzbiet i zad turkusowe. Brzuch i pokrywy podogonowe białe. Skrzydła i krótki ogon, czarne. Na skrzydłach kilka lotek z turkusowymi zakończeniami. Samice ubarwione bardziej jednolicie, górne części ciała oliwkowobrązowe, ogon i lotki nieco ciemniejsze. Dolne części ciała bladoszare, bladobrązowe i bladooliwkowobrązowe. Środek brzucha i pokrywy podogonowe białawe, dolne części skrzydeł białe. Młode osobniki nie zostały w pełni opisane, ale są podobne do samic[7]. Długość ciała 10–11,5 cm, masa ciała podgatunku D. l. lineata 9,5–13 g[7].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Podgatunek D. l. egregia występuje w Andach w zachodniej Kolumbii. D. l. aequatorialis zamieszkuje zachodni Ekwador i skrajnie południowo-zachodnią Kolumbię. Podgatunek D. l. lineata występuje głównie w Amazonii i krajach regionu Gujana – od wschodnich podnóży Andów w Wenezueli przez wschodnią Kolumbię, wschodni Ekwador, wschodnie Peru, aż do północnej Boliwii oraz od południowo-wschodniej Wenezueli, Gujany, Surinamu i Gujany Francuskiej po większość obszaru brazylijskiej Amazonii. Gatunek występuje głównie na terenach położonych na wysokości do 900 m n.p.m.[3][14], jednak w Andach górne granice występowania są większe: w Boliwii do 1200 m n.p.m., do 1300 m n.p.m. w południowej Wenezueli, 1400 m n.p.m. we wschodnim Peru, 1500 m n.p.m. w północnej Boliwii, aż do 1500–1700 m n.p.m. w południowo-wschodnim Ekwadorze[7]. Zasięg występowania podgatunku nominatywnego, według szacunków organizacji BirdLife International, obejmuje około 7,28 mln km²[14], zaś łączny zasięg podgatunków egregia i aequatorialis to około 436 tys. km²[10].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Jego głównym habitatem są tropikalne wilgotne lasy nizinne oraz tropikalne wilgotne lasy górskie. Gatunek ten zasiedla też obrzeża lasów, zarówno pierwotnych jak i wtórnych, plantacje, ogrody z porozrzucanymi drzewami. Populacje z Amazonii zamieszkują korony drzew wysokich lasów zarówno terra firme, jak i zalewowych (várzea), obrzeża lasów, ocienione plantacje kawy, a czasami także lasy przy brzegach rzek (w tym lasy galeriowe) oraz niższe lasy ekoregionów Yungas i Chiquitano w Boliwii. Cukrownik modrołbisty jest gatunkiem osiadłym[7]. Długość pokolenia jest określana na 3,7 roku[14]. Głównym składnikiem jego diety są stawonogi i małe owoce. Podgatunki egregia i aequatorialis najbardziej kojarzone są z owocami roślin z rodzaju Miconia z rodziny zaczerniowatych oraz z drzewami posiadającymi drobne owoce. Podgatunek nominatywny często obserwowany jest, jak zjada drobne owoce zaczerniowatych, jagody Norantea guianensis z rodziny Marcgraviaceae oraz owoce cekropki. Przypuszcza się także, że spija nektar[7].
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
Brak informacji na ten temat. W Kolumbii samce w kondycji lęgowej obserwowane były od maja do września w południowej części departamentu Bolívar i w grudniu w departamencie Santander[7].
Status[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN cukrownik modrołbisty jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako dosyć pospolity. Trend populacji uznawany jest za spadkowy z powodu zagrożeń związanych ze zmniejszaniem się habitatu (wylesianiem)[3][14].
IUCN traktuje podgatunki egregia i aequatorialis jako osobny gatunek Dacnis egregia; także zalicza go do kategorii najmniejszej troski, a trend liczebności populacji uznaje za spadkowy[10][15].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dacnis lineata, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Denis Lepage: Black-faced Dacnis, Dacnis lineata (Gmelin, JF 1789). Avibase. [dostęp 2023-04-07]. (ang.).
- ↑ a b c d Dacnis lineata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 392, 1999.
- ↑ a b c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: THRAUPIDAE Cabanis, 1847 - TANAGROWATE - TANAGERS (wersja: 2022-11-06). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-04-07].
- ↑ Johann Friedrich Gmelin, Systema naturae per regna tria naturae : secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 13, t. 1 cz. 2, Lipsiae 1789, s. 990 (łac.).
- ↑ a b c d e f g Steven Hilty & Guy M. Kirwan: Black-faced Dacnis Dacnis lineata, version 1.1. [w:] Birds of the World (red. P.G. Rodewald, B.K. Keeney & T.S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-04-07]. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Tanagers and allies. IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-04-07]. (ang.).
- ↑ Josep del Hoyo, Andrew Elliott, David Christie (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 245. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
- ↑ a b c Yellow-tufted Dacnis Dacnis egregia. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-04-08]. (ang.).
- ↑ Alan P. Peterson, PASSERIFORMES, THRAUPIDAE, Tanangers & associated taxa Wersja 5.012 (2021-12-25) [online], Zoonomen Nomenclatural data, 2022 [dostęp 2023-04-07] (ang.).
- ↑ Dacnis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-02-05] (ang.).
- ↑ lineata, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-04-07] (ang.).
- ↑ a b c d Black-faced Dacnis Dacnis lineata. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-04-07]. (ang.).
- ↑ Dacnis egregia, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2023-04-10] (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nagrania głosów – podgatunek nominatywny. [w:] xeno-canto [on-line].
- Nagrania głosów – podgatunki egregia i aequatorialis. [w:] xeno-canto [on-line].