Czajka indyjska

Czajka indyjska
	Vanellus indicus
	(Boddaert, 1783)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	siewkowe
Podrząd	siewkowce
Parvordo	Charadriida
Nadrodzina	Charadrioidea
Rodzina	sieweczkowate
Podrodzina	sieweczki
Rodzaj	Vanellus
Gatunek	czajka indyjska
Synonimy
	Tringa Indica Boddaert, 1783;
	Tringa Indica Boddaert, 1783;
Podgatunki
	V. i. aigneri (Laubmann, 1913); V. i. indicus (Boddaert, 1783); V. i. lankae (Koelz, 1939); V. i. atronuchalis (Jerdon, 1864);
	V. i. aigneri (Laubmann, 1913); V. i. indicus (Boddaert, 1783); V. i. lankae (Koelz, 1939); V. i. atronuchalis (Jerdon, 1864);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Czajka indyjska (Vanellus indicus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny sieweczkowatych (Charadriidae), podrodziny sieweczek (Charadriinae). Występuje na obszarze od Bliskiego Wschodu po południowo-wschodnią Azję. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Po raz pierwszy gatunek wspomniał Pieter Boddaert w wydanym w 1783 Table des Planches Enluminéez d'Histoire Naturelle de M. D'Aubenton. Holotyp pochodził z Indii. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Tringa Indica^[3]. Obecnie (2021) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) umieszcza czajkę indyjską w rodzaju Vanellus; wyróżnia 4 podgatunki^[4]. Poza przedstawicielami podgatunku V. i. atronuchalis, u których wyraźnie widoczna jest odrębność, u pozostałych podgatunków zmiany w morfologii mają raczej charakter ekokliny^[5].

Podgatunki i zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

IOC wyróżnia następujące podgatunki^[4]:

V. i. aigneri (Laubmann, 1913) – południowo-wschodnia Turcja, Irak, Iran, wschodnia Arabia, południowo-wschodnie okolice Morza Kaspijskiego, Afganistan i Pakistan; prawdopodobnie lęgną się również w skrajnie północno-wschodniej Syrii^[5]
V. i. indicus (Boddaert, 1783) – czajka indyjska^[6] – wschodni Pakistan, Indie, Nepal i Bangladesz^[5]
V. i. lankae (Koelz, 1939) – Sri Lanka^[5]
V. i. atronuchalis (Jerdon, 1864) – czajka białoucha^[6] – północno-wschodnie Indie (Asam) i Mjanma po północną Malezję i południowy Wietnam^[5]

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała wynosi 32–35 cm^[5]^[7], rozpiętość skrzydeł 80–81 cm, masa ciała 110–230 g^[5]. Długość skrzydła wynosi 208–247 mm, dzioba 31–36 mm, skoku 70–83 mm, ogona 70–83 mm. Nie występuje dymorfizm płciowy w upierzeniu. Czoło, ciemię, kark i tył szyi czarne. Pokrywy uszne, boki głowy i pierś są, w przypadku ptaków podgatunku nominatywnego, białe. Broda, gardło i środek piersi czarne. Spód ciała porośnięty białymi piórami. Grzbiet po górną część kupra, barkówki, lotki III rzędu i większość pokryw skrzydłowych jasnobrązowe z zielonawym połyskiem. Pokrywy skrzydłowe średnie i mniejsze odznaczają się fioletowawym połyskiem. Końcówki pokryw skrzydłowych większych i zewnętrznych średnich białe. Lotki II rzędu u nasady są białe, dalej czarne; te bardziej wewnętrzne są całkiem białe. Lotki I rzędu wraz z pokrywami pierwszorzędowymi czarne. Niższa część kupra biała, podobnie jak pokrywy podogonowe. Sterówki białe, przed końcem występuje czarny pasek, na środkowej parze obrzeżony brązowo^[7].

Dziób czerwony, końcowa ⅓ czarna. Nad kantarkiem występuje niewielka, czerwona narośl, która łączy się z wąską czerwoną obrączką oczną. Tęczówka czerwona, w przypadku ptaków młodych bardziej brązowa. Nogi jasnożółte, niekiedy z zielonawym lub szarawym odcieniem. Z nadgarstka wyrasta krótki, ciemny szpon^[7].

Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]

Przeważnie czajki indyjskie spotykane są w pobliżu wód, ale przebywają również na terenach rolniczych i trawiastych, jeśli są na nich niewielkie zbiorniki wodne i rowy. Mogą gniazdować w pobliżu ludzkich siedlisk, w Nowym Delhi odnotowano przypadek założenia gniazda na dachu. Nie są towarzyskie, przeważnie przebywają w parach albo grupach rodzinnych, jednak poza sezonem lęgowym mogą tworzyć stada liczące do 30 osobników. Żerują głównie nocą, szczególnie podczas pełni^[7]. Żywią się chrząszczami i innymi bezkręgowcami, w tym mrówkami, motylami, prostoskrzydłymi, skorkami, termitami i mięczakami^[5].

Lęgi[edytuj | edytuj kod]

Okres lęgowy trwa od marca do września, dokładny czas trwania zmienny zależnie od występowania^[7]. W Pendżabie trwa on od kwietnia do sierpnia. Zniesienie liczy od 2 do 4 jaja; badane w Pendżabie w trzech kolejnych latach (2010–2012) miały średnią długość kolejno 42,42 mm, 41,58 mm i 42,34 mm, a szerokość – 30,61 mm, 30,12 mm i 29,71 mm. Inkubacja trwa 28–38 dni^[8].

Status[edytuj | edytuj kod]

IUCN uznaje czajkę indyjską za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2021). W 2016 organizacja Wetlands International szacowała wielkość światowej populacji na 50–60 tysięcy osobników. BirdLife International ocenia trend populacji jako nieznany^[2]^[9].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Vanellus indicus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Vanellus indicus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Pieter Boddaert: Table des Planches Enluminéez d'Histoire Naturelle de M. D'Aubenton. 1783, s. 50.
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-08-25]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Wiersma, P. & Kirwan, G.M.: Red-wattled Lapwing (Vanellus indicus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (8 listopada 2016)].
↑ ^a ^b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Charadriinae Leach, 1820 - sieweczki (Wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-04-07].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Marchant, Tony Prater & Peter Hayman: Shorebirds. Christopher Helm, 1986, s. 274–275. ISBN 978-1-4081-3515-0.
↑ Tejdeep Kler & Manoj Kumar. Nesting ecology and egg laying behaviour of red-wattled lapwing (Vanellus indicus Boddaert) in agricultural areas of Punjab. „Journal of Research Punjab Agricultural University”. 50 (3–4), s. 178–180, 2013.
↑ Red-wattled Lapwing Vanellus indicus. BirdLife International. [dostęp 2021-08-25].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Vanellus indicus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Vanellus indicus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[oryg-3] Pieter Boddaert: Table des Planches Enluminéez d'Histoire Naturelle de M. D'Aubenton. 1783, s. 50.

[ioc-4] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-08-25]. (ang.).

[hbwa-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Wiersma, P. & Kirwan, G.M.: Red-wattled Lapwing (Vanellus indicus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (8 listopada 2016)].

[mk-6] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Charadriinae Leach, 1820 - sieweczki (Wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-04-07].

[pdf-7] Marchant, Tony Prater & Peter Hayman: Shorebirds. Christopher Helm, 1986, s. 274–275. ISBN 978-1-4081-3515-0.

[legip-8] Tejdeep Kler & Manoj Kumar. Nesting ecology and egg laying behaviour of red-wattled lapwing (Vanellus indicus Boddaert) in agricultural areas of Punjab. „Journal of Research Punjab Agricultural University”. 50 (3–4), s. 178–180, 2013.

[birdlife-9] Red-wattled Lapwing Vanellus indicus. BirdLife International. [dostęp 2021-08-25].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]