Czakalaka rdzawa
| Ortalis motmot[1] | |||
| (Linnaeus, 1766) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
czakalaka rdzawa | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 Zasięg występowania wraz z czakalaką małą (O. ruficeps) | |||
Czakalaka rdzawa[4], czakalaka zmienna[5] (Ortalis motmot) – gatunek dużego ptaka z rodziny czubaczy (Cracidae), zamieszkujący północną część Ameryki Południowej. Głośny, zwykle spotykany w stadach, w koronach drzew lub na polankach. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Obecnie gatunek ten uznawany jest za monotypowy[4][6]. Wcześniej za jego podgatunek uznawano czakalakę małą (O. ruficeps) występującą w północno-środkowej Brazylii – na południe od Amazonki[2]. Podział taksonu na dwa odrębne gatunki został ostatecznie zaakceptowany przez South American Classification Committee (SACC) w oparciu o wyniki badań Tomotani, Silveiry i Pacheco opublikowanych w 2020 roku[7][8]. O ich odrębności świadczyć mają: różnice w ubarwieniu ogona, rozmiarze i masie ciała (czakalaka mała jest wyraźnie mniejsza i lżejsza), wokalizacji, fakt, że ich zasięgi występowania nie zachodzą na siebie, a także brak stwierdzonej hybrydyzacji między tymi taksonami[7][8]. Na wykorzystywanej przez IUCN liście ptaków świata opracowywanej we współpracy BirdLife International z autorami Handbook of the Birds of the World (5. wersja online: grudzień 2020) czakalaka mała nadal traktowana jest jako podgatunek czakalaki rdzawej[9]. Dawniej za podgatunki czakalaki rdzawej uznawano także czakalakę kreskowaną (O. guttata) i jasnobrewą (O. superciliaris)[2].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Czakalaka rdzawa występuje w południowej Wenezueli, Gujanie, Surinamie, Gujanie Francuskiej oraz północnej Brazylii – na północ od Amazonki[2].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała około 53 cm. Brak dymorfizmu płciowego w ubarwieniu, ale samce są większe od samic[8]. Długi ogon i zmienne ubarwienie. Wierzch najczęściej brązowy, spód jaśniejszy, z plamkowaną piersią. Ogon ciemnobrązowy z kasztanowatymi skrajnymi sterówkami. Głowa oraz szyja brązowe lub szarawe, zależnie od podgatunku. Naga skóra na gardle czerwona, wokół oczu szara.
Środowisko[edytuj | edytuj kod]
Występuje głównie na nizinach, na obrzeżach lasów i na terenach zadrzewionych.
Status[edytuj | edytuj kod]
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje czakalakę rdzawą za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku; jak wyżej wspomniano, nadal jednak traktuje czakalakę małą jako jej podgatunek. Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako rzadki (uncommon). BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za spadkowy ze względu na postępujące wylesianie Amazonii i polowania[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Ortalis motmot, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d Little Chachalaca (Ortalis motmot). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-18)]. (ang.).
- ↑ a b Ortalis motmot, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Cracidae Rafinesque, 1815 - czubacze - Guans (Wersja: 2020-07-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-08-16].
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, 1999.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Megapodes, guans, guineafowl, New World quail. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-16]. (ang.).
- ↑ a b Proposal (731x) to South American Classification Committee: Elevate Ortalis motmot ruficeps to species rank (2). South American Classification Committee, 2020. [dostęp 2021-10-12]. (ang.).
- ↑ a b c Tomotani, Barbara Mizumo; Silveira, Luís Fábio & Pacheco, José Fernando. Morphology and vocalization support specific status of the Chestnut-headed Chachalaca, Ortalis motmot ruficeps (Wagler, 1830) (Aves; Galliformes; Cracidae). „Papéis Avulsos de Zoologia”. 60: e20206012, 2020. DOI: 10.11606/1807-0205/2020.60.12. (ang.).
- ↑ Handbook of the Birds of the World and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 5 [online], grudzień 2020, s. 8 [dostęp 2021-10-12].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Andrew Gosler: Atlas ptaków świata. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2000. ISBN 83-7073-059-0.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).