Dębno (gmina Nowa Słupia)
50°53′40″N 20°59′30″E/50,894444 20,991667
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
460[2] |
| Strefa numeracyjna |
41 |
| Kod pocztowy |
26-006[3] |
| Tablice rejestracyjne |
TKI |
| SIMC |
0255303 |
Położenie na mapie gminy Nowa Słupia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kieleckiego  | |
| 50°53′40″N 20°59′30″E/50,894444 20,991667[1]
| |
Dębno – wieś w Polsce, położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim, w gminie Nowa Słupia[4][5].
Dębno uzyskało lokację miejską w 1343 roku, zdegradowane przed 1400 rokiem[6]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa kieleckiego.
Miejscowość jest siedzibą parafii św. Mikołaja. W strukturze kościoła rzymskokatolickiego parafia należy do metropolii krakowskiej, diecezji kieleckiej, dekanatu bodzentyńskiego.
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0255310 | Berdyszów | część wsi |
| 0255326 | Brandys | część wsi |
| 0255332 | Parcela | część wsi |
| 0255349 | Rogatki | część wsi |
| 0255355 | Siedliszki | część wsi |
| 0255361 | Stara Wieś | część wsi |
| 0255378 | Zagacki | część wsi |
Historia[edytuj | edytuj kod]
W dokumentach z XIV wieku Dambno, wieś w ówczesnym powiecie opatowskim, dawna własność biskupów krakowskich. W roku 1322 występuje stąd Nanker, jako biskup załatwiający sprawy dóbr kościelnych (Kod. kat. krak., 1. 160). W dokumencie Jana Grota, biskupa krakowskiego datowanego z Dębna w roku 1343, Dębno nazwane jest miastem: „ni Dambno opido nostro“. W połowie XV Długosz opisuje Dębno jako wieś biskupią, która posiada kościół parafialny konstrukcji drewnianej, pod wezwaniem św. Mikołaja (L. B., 11,464). Registry poborowe z XVI wieku także nazywają Dębno wsią. W roku 1578 było tu 14 osad, 9 łanów kmiecych i 2 komorników[7].
Jak podaje nota Słownika geograficznego Królestwa Polskiego z roku 1881, „Dębno Leży u stóp pasma Łysogór Świętokrzyskich, między Bodzentynem a Słupią Nową. Wieś posiada kościół parafialny drewniany z XVIII wieku oraz szkołę początkową.” Według spisu miast, wsi, osad Królestwa Polskiego z roku 1827 było tu 24 domów zamieszkałych przez 181 mieszkańców. Około roku 1881 wieś liczyła 59 domów i 303 mieszkańców[8].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Średniowieczny gródek stożkowaty ulokowany na cyplu terasy lessowej nad Pokrzywianką. Jest położony na zboczu i ma wysokość od 8,5 do 12,6 m. Płaskowyż ma powierzchnię 300 m². Znaleziono tu ślady drewnianej budowli o wymiarach 6,5 × 7,5 m. W średniowieczu znajdował się tu dwór biskupi. Wzniesiono go prawdopodobnie w pierwszej połowie XIV w. Jego przeznaczenie nie jest pewne. Mógł pełnić funkcje pomocnicze (głównie magazynowe) dla zarządu klucza majątkowego w Tarczku lub znajdowała się tu okresowa rezydencja biskupów krakowskich. Dwór otoczony był kamiennym wałem. Z trzech stron otaczała go fosa – od strony północnej gródek osłonięty był przez rzekę. Dwór został zniszczony ok. 1370 r. prawdopodobnie przez Litwinów[9].
- Do października 2008 r. w Dębnie znajdował się zabytkowy (nr rej.: 926 z 3.11.1976)[10], drewniany wiatrak kozłowy z 1880 r. Wiatrak po demontażu przewieziono i umieszczono na terenie Parku Etnograficznego w Tokarni – oddziale Muzeum Wsi Kieleckiej[11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 23465
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-07].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 221 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09].
- ↑ a b TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 28–29.
- ↑ Dębno 1(2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 407.
- ↑ Dębno 1 (4), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 21.
- ↑ Wróblewski ↓.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 29 [dostęp 2015-11-10].
- ↑ Elżbieta Szot-Radziszewska. Zabytkowe wiatraki Kielecczyzny. Translokacja, naprawa i uruchomienie drewnianego wiatraka kozłowego. „Architecturae et Artibus”. 3 (Nr (7) 1/2011), s. 42–51. Politechnika Białostocka. ISSN 2080-9638.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Stanisław Wróblewski: Zamki i dwory obronne województwa sandomierskiego w średniowieczu. Nowy Sącz 2006. ISBN 83-924034-5-2.
- Siedziba gminy: Nowa Słupia
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Osada | |
| Części miasta |
|
| Integralne części wsi |
|
