Diabelska Kręgielnia
| |
| Megaregion | |
|---|---|
| Prowincja | |
| Podprowincja | |
| Makroregion | |
| Mezoregion |
Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie |
| Mikroregion(y) |
Wzgórza Strzelińskie |
| Zajmowane jednostki administracyjne |
Polska |
Diabelska Kręgielnia – rozbudowany system wąwozów utworzonych w utworach lessowych Wzgórz Strzelińskich zlokalizowany na wschodnich stokach Gromnika. Wąwozy Diabelskiej Kręgielni rozcinają płaty lessów na głębokość do 8 m. Najdłuższe formy dolinne osiągają tu do 750 m długości.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Diabelska Kręgielnia znajduje się na obszarze mezoregionu Wzgórz Niemczańsko-Strzelińskich w centralnej części Wzgórz Strzelińskich, na wschodnich stokach Gromnika, na północny wschód od miejscowości Samborowiczki. Zajmuje obszar ok. 20 ha, rozciągający się na ok. 500 m w poprzek stoku na długości do 1500 m wzdłuż stoku. Znajduje się na wysokościach od ok. 230 m n.p.m. do 320 m n.p.m.[1]. Najbliższy szczyt – Gromnik – ma wysokość 390 m n.p.m.
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Geologia[edytuj | edytuj kod]
Wąwozy Diabelskiej Kręgielni wykształcone są w płatach lessów zajmujących wierzchowinowe partie Wzgórz Strzelińskich. Pokrywy lessowe to osady eoliczne tworzące się w warunkach klimatu peryglacjalnego, który panował na tym terenie m.in. w czasie zlodowacenia północnopolskiego[2]. Powstanie sieci wąwozów datuje się na późny plejstocen, holocen[1].
Geomorfologia[edytuj | edytuj kod]
System wąwozów Diabelskiej Kręgielni nie jest jedynym z występujących we Wzgórzach Strzelińskich: pozostałe to: Wąwozy Pogródki (okolice Romanowa), Zakrzowskie Wąwozy (rejon Zakrzowa) i wąwozy okolic Nowolesia. System ten reprezentuje rzeźbę lessową, dość unikatową w skali Sudetów i ich Przedgórza. Wąwozy rozwinęły się w osiach suchych dolin denudacyjnych. Gęstość sieci wąwozowej Wzgórz Strzelińskich oscyluje w przedziale 0,6 – 2,9 km·km-2[3]. Obecnie sieć wąwozów Diabelskiej Kręgielni uznaje się za nieaktywną formę terenu; dalszy rozwój form jest hamowany przez obecność pokrywy roślinnej[3]. Współczesną dynamikę procesów rzeźbotwórczych kreują tu procesy sufozji (obecne w terenie pseudokrasowe formy rzeźby: kociołki i leje sufozyjne) oraz działalność zwierząt (nory, jamy) i korzeni drzew. Część wąwozów przyjęła już formę parowu, jednak w terenie wciąż widoczne są charakterystyczne dla wąwozów pionowe urwiska zamykające wąwóz czy progi denudacyjne w dnie wąwozu[3].
Geneza[edytuj | edytuj kod]
Historia powstania Diabelskiej Kręgielni jest złożona, jednak działalność antropogeniczna odegrała tu istotną rolę. Wąwozy te można nazwać głębocznicami – wąwozami drogowymi, gdyż ich powstanie wiąże się z pogłębianiem dróg gruntowych wskutek ich intensywnego użytkowania[4]. Najprawdopodobniej zdegradowane szlaki komunikacyjne przenoszono w sąsiednie miejsca, co doprowadziło do powstania sieci równoległych głębokich linijnych rozcięć erozyjnych[3]. Zagłębienia te pogłębiają się w trakcie ulew i deszczy nawalnych, a także w czasie roztopów[3].
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]
Wzgórza Strzelińskie pokryte są bogato siecią szlaków turystycznych, żaden z nich nie prowadzi jednak bezpośrednio przez teren Diabelskiej Kręgielni. Najłatwiej dostać się do Diabelskiej Kręgielni kierując się na Gromnik[5]:
- szlakiem czerwonym (Strzelin – Paczków);
- szlakiem zielonym (Grodków – Henryków);
- szlakiem żółtym (Biały Kościół – Przeworno).
Geostanowisko[edytuj | edytuj kod]
Diabelska Kręgielnia to geostanowisko nr 95 Geoparku Przedgórze Sudeckie[6]. Można dostać się tu rowerem. Obiekt oznaczono jako łatwo dostępny, należy jednak zachować szczególną ostrożność podczas poruszania się w obrębie samej sieci wąwozów.
Geocaching[edytuj | edytuj kod]
Na terenie Diabelskiej Kręgielni, na wysokości 304 m n.p.m. znajduje się cache pt.: Tu Czirn z diabłem grał w kręgle o duszę. Skrzynkę ukryto 25.03.2017 r[7].
Podanie ludowe[edytuj | edytuj kod]
O Diabelskiej Kręgielni krąży legenda[8] jakoby Jan Czirna, pan zamku na Gromniku, zaprzedał duszę diabłu. Przed swą śmiercią postanowił zagrać z diabłem o duszę w kręgle. Tak powstały długie na kilkaset metrów rowy. Jan Czirna wygrał z diabłem, co doprowadziło diabła do wściekłości. Czart rozrzucił zatem kręgle po całym wzgórzu, a pozostałościami tych kręgli mają być obecne we Wzgórzach Strzelińskich skałki i głazy.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Schemat szlaków turystycznych Wzgórz Niemczańsko-Strzelińskich [dostęp: 19.01.2018]
- Regionalna Odznaka Turystyczno-Krajoznawcza "Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie„ [dostęp: 19.01.2018]
- Geopark Przedgórze Sudeckie [dostęp: 19.01.2018]
- Strona PTTK Strzelin [dostęp: 19.01.2018]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Opis geostanowiska – Diabelska Kręgielnia [online] [dostęp 2018-01-10].
- ↑ Robert Tarka, Koncepcja utworzenia geoparku na obszarze Wzgórz Niemczańsko-Strzelińskich, [w:] Robert Tarka, Krzysztof Moskwa (red.), Walory przyrody nieożywionej Wzgórz Niemczańsko-Strzelińskich, Wrocław: Ocean, 2012.
- ↑ a b c d e Anna Solarska, Geoturystyczne walory geomorfologiczne Wzgórz Strzelińskich, [w:] Robert Tarka, Krzysztof Moskwa (red.), Walory przyrody nieożywionej Wzgórz Niemczańsko-Strzelińskich, Wrocław: Ocean, 2012.
- ↑ Piotr Migoń, Rzeźba Wzgórz Niemczańsko-Strzelińskich na tle Przedgórza Sudeckiego – specyfika i znaczenie dla rozwoju geoturystyki, [w:] Robert Tarka, Bartosz Jawecki, Robert Moskwa (red.), Walory przyrodnicze Wzgórz Niemczańsko-Strzelińskich, Strzelin: Ocean, 2014.
- ↑ Wzgórza Strzelińskie – Szlaki turystyczne [online] [dostęp 2018-01-19].
- ↑ Geopark Przedgórze Sudeckie – Geostanowiska [online] [dostęp 2018-01-19].
- ↑ Opencaching: Diabelska Kręgielnia [online] [dostęp 2018-01-19].
- ↑ Diabelska Kręgielnia [online] [dostęp 2018-01-19].