Diatoma

*Diatoma*
	; Diatoma vulgaris
	Systematyka
Domena	eukarionty
Supergrupa	Chromalveolata
Królestwo	protisty
Gromada	Heterokontophyta
Klasa	okrzemki
Rząd	Fragilariales
Rodzina	fragilariowate
Rodzaj	Diatoma
	Nazwa systematyczna
	Diatoma Jean-Baptiste Bory de Saint-Vincent 1824; Diatome. Diatoma. In: Dictionnaire Classique d'Histoire Naturelle. CRA-D. (Audouin, I. et al. Eds) Vol. 5, pp. 461
	Typ nomenklatoryczny
	Diatoma vulgaris
	Multimedia w Wikimedia Commons

Diatoma – rodzaj okrzemek z grupy Fragilariphyceae. Rodzaj jest stosunkowo mało liczny w gatunki, a niektóre z nich mogą mieć dużą rozpiętość cech diagnostycznych^[3].

Okrzemki o różnych rozmiarach. Skorupki nie mają rafy (szczeliny). Pancerzyki widziane z góry mają kształt od eliptycznego do liniowego, przy czym końce górny (apikalny) i dolny (bazalny) są równomiernie szerokie. W widoku z boku (od pasa obwodowego) prostokątne – kwadratowe lub wydłużone i nigdy nie są klinowate, choć czasem lekko zaokrąglone. Ornamentacja okrywy to masywne żebra i delikatne prążki^[4].

Poszczególne osobniki łączą się w zamknięte lub zygzakowate łańcuszki^[4].

Ze względu na specyficzny cykl życiowy rozmiary okrzemek tego samego gatunku mogą się znacznie różnić, przykładowo – D. vulgaris osiąga rozmiar 8-75 μm długości przy 7-18 μm szerokości. Niektóre gatunki są bardziej wydłużone, np. D. tenuis osiąga 22-120 μm długości przy 2-5 μm szerokości, a inne mogą przybierać formy z grubsza kwadratowe – np. D. mesodon osiąga 10-40 μm długości przy 6-14 μm szerokości – lub okrągłe (D. moniliformis ssp. ovalis)^[4].

Niektóre gatunki występują w wodach ubogich w sole mineralne, często górskich (np. D. anceps), podczas gdy inne w wodach słonawych i żyznych (np. D. problematica). Jedne mają bardziej wąski zakres występowania, podczas gdy niektóre (np. D. tenuis) występują w różnych typach wód (także przybrzeżnych morskich) i w różnych zespołach organizmów (epifity, fitobentos, fitoplankton)^[4].

Podobnym z wyglądu rodzajem jest Meridion, jednak odróżnia się klinowatym kształtem w widoku od strony pasa obwodowego^[4].

Nazwy Diatoma użył Augustin Pyramus de Candolle w publikacji z 1805 roku z epitetem gatunkowym vulgare wskazującym na rodzaj nijaki. Jednak za poprawną nazwę uznana została nazwa użyta później przez Bory'ego, według którego ma ona rodzaj żeński (łącząc się z vulgaris)^[1].

Na początku 2020 roku w serwisie AlgaeBase zestawiono następujące gatunki o potwierdzonym statusie^[1]^[a]:

Ponadto w spisie tym znajdują się liczne podgatunki, odmiany i formy, czasem traktowane jak równoważne gatunkom taksony oraz taksony niegdyś uznawane za gatunki rodzaju Diatoma następnie uznane za synonimy innych, wcześniej opisanych gatunków (np. Diatoma anceps później utożsamiona z Odontidium anceps czy D. mesodon uznana za synonim Odontidium mesodon).

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ System ten jest na bieżąco aktualizowany, przez co przedstawiona w nim taksonomia może znacząco, nawet na poziomie przynależności do królestw, się różnić w zależności od daty.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c M.D. Guiry, G.M. Guiry: Diatoma Bory de St-Vincent, 1824: 461. [w:] AlgaeBase [on-line]. National University of Ireland, Galway, 2014. [dostęp 2014-03-03]. (ang.).
↑ Diatome. Diatoma. W: Jean-Baptiste Bory de Saint-Vincent: Dictionnaire Classique d'Histoire Naturelle. CRA-D. I. Audouin i in. (red.). T. V. Paryż: Rey et Gravier; Baudouin Frères, 1824, s. 461.
↑ Małgorzata Bąk, Horst Lange-Bertalot, Jacek Nosek, Zofia Jakubowska, Małgorzata Kiełbasa. Diatoma polonica sp. nov. — a new diatom (Bacillariophyceae) species from rivers and streams of southern Poland. „Oceanological and Hydrobiological Studies”. 43 (2), s. 114-122, czerwiec 2014. DOI: 10.2478/s13545-014-0123-1. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Małgorzata Bąk, Andrzej Witkowski, Joanna Żelazna-Wieczorek, Agata Z. Wojtal, Ewelina Szczepocka, Katarzyna Szulc, Bogusław Szulc: Klucz do oznaczania okrzemek w fitobentosie na potrzeby oceny stanu ekologicznego wód powierzchniowych w Polsce. Warszawa: Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, 2012, s. 97-100, seria: Biblioteka Monitoringu Środowiska. ISBN 978-83-61227-96-0.

[uwaga1-5] System ten jest na bieżąco aktualizowany, przez co przedstawiona w nim taksonomia może znacząco, nawet na poziomie przynależności do królestw, się różnić w zależności od daty.

[ab-1] M.D. Guiry, G.M. Guiry: Diatoma Bory de St-Vincent, 1824: 461. [w:] AlgaeBase [on-line]. National University of Ireland, Galway, 2014. [dostęp 2014-03-03]. (ang.).

[bory-2] Diatome. Diatoma. W: Jean-Baptiste Bory de Saint-Vincent: Dictionnaire Classique d'Histoire Naturelle. CRA-D. I. Audouin i in. (red.). T. V. Paryż: Rey et Gravier; Baudouin Frères, 1824, s. 461.

[pol-3] Małgorzata Bąk, Horst Lange-Bertalot, Jacek Nosek, Zofia Jakubowska, Małgorzata Kiełbasa. Diatoma polonica sp. nov. — a new diatom (Bacillariophyceae) species from rivers and streams of southern Poland. „Oceanological and Hydrobiological Studies”. 43 (2), s. 114-122, czerwiec 2014. DOI: 10.2478/s13545-014-0123-1. (ang.).

[klucz-4] Małgorzata Bąk, Andrzej Witkowski, Joanna Żelazna-Wieczorek, Agata Z. Wojtal, Ewelina Szczepocka, Katarzyna Szulc, Bogusław Szulc: Klucz do oznaczania okrzemek w fitobentosie na potrzeby oceny stanu ekologicznego wód powierzchniowych w Polsce. Warszawa: Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, 2012, s. 97-100, seria: Biblioteka Monitoringu Środowiska. ISBN 978-83-61227-96-0.

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]