Dieta planetarna
Dieta planetarna została opracowana przez Komisję EAT-Lancet[1] w ramach raportu opublikowanego w The Lancet 16 stycznia 2019[2]. Celem raportu i opisanej w nim diety jest promowanie zaleceń żywieniowych, które mają trzy następujące cele[3]:
- wyżywienie globalnej populacji, która według prognoz w 2050 osiągnie 10 miliardów ludzi,
- znaczne zmniejszenie ogólnoświatowej liczby zgonów spowodowanych niewłaściwą dietą,
- osiągnięcie zrównoważonego wpływu na środowisko podczas produkcji żywności.
Żywność w ocenie Komisji EAT-Lancet[edytuj | edytuj kod]
W ocenie Komisji EAT-Lancet produkcja żywności jest obecnie jednym z najbardziej istotnych czynników mających wpływ na równowagę środowiska przyrodniczego. Zarazem Komisja EAT-Lancet wskazuje, że żywność jest największym czynnikiem optymalizacji zdrowia ludzkiego i zachowania równowagi środowiska przyrodniczego na Ziemi. Obecny model produkcji żywności zagraża jednak zarówno ludziom, jak i planecie[2].
Na podstawie przeprowadzonych analiz Komisja EAT-Lancet doszła do wniosku, że pilnie potrzebna jest zasadnicza transformacja światowego systemu żywnościowego. Według Komisji bez podjęcia działań nie zostaną osiągnięte Cele Zrównoważonego Rozwoju 2030 i Porozumienia paryskiego, a postępująca degradacja środowiska sprawi, że znaczna część populacji będzie coraz bardziej cierpieć z powodu niedożywienia i chorób, którym można zapobiegać[3].
W ocenie Komisji EAT-Lancet transformacja na zdrowe modele żywieniowe do 2050 roku wymagać będzie znacznych zmian w sposobie odżywiania. Globalne spożycie owoców, warzyw, orzechów i roślin strączkowych będzie musiało ulec podwojeniu, a konsumpcja żywności takiej jak czerwone mięso i cukier będzie musiała zostać zmniejszona o ponad połowę. W ocenie Komisji EAT-Lancet dieta bogata w żywność pochodzenia roślinnego i mniejszą ilość produktów pochodzenia zwierzęcego zapewnia zarówno korzyści zdrowotne, jak i środowiskowe. Zrównoważony sposób żywienia mógłby wyeliminować problem nadwagi i otyłości ograniczając nadmierną konsumpcję w zamożnych krajach a jednocześnie głodu poprzez wzrost dostępu do niektórych grup produktów na obszarach, w których są one deficytowe. Komisja oszacowała, że zmiana niezdrowej diety na dietę planetarną może zapobiec nawet 11 milionom zgonów osób dorosłych rocznie[3].
Dieta planetarna w praktyce (2500 kcal na dzień)[edytuj | edytuj kod]
| Grupa pokarmów | Przykładowe pokarmy | Szacunkowe zalecane dzienne spożycie (gramy) | Spożycie kalorii na dzień (kcal) |
|---|---|---|---|
| Produkty pełnoziarniste | ryż, pszenica, kukurydza | 232 | 811 |
| Warzywa skrobiowe | ziemniaki, groch, dynia | 50 (0-100) | 39 |
| Warzywa nieskrobiowe | pomidor, ogórek, papryka | 300 (200-600) | 78 |
| warzywa ciemnozielone | 100 | 23 | |
| czerwone i pomarańczowe warzywa | 100 | 30 | |
| inne warzywa | 100 | 25 | |
| Owoce | jabłka, gruszki, śliwki | 200 (100-300) | 126 |
| Nabiał | mleko, kefir, biały ser | 250 (0-500) | 153 |
| Tłuszcze nienasycone | olej rzepakowy, olej słonecznikowy, oliwa z oliwek | 40 (20-80) | 354 |
| Tłuszcze nasycone | masło, smalec | 11,8 (0-11,8) | 96 |
| Cukry dodane | cukier, syrop glukozowo-fruktozowy | 31 (0-31) | 120 |
| Białko | wołowina, jagnięcina, wieprzowina (mięso czerwone) | 14 (0-28) | 30 |
| kurczak i inne rodzaje drobiu | 29 (0-58) | 62 | |
| jaja | 13 (0-25) | 19 | |
| ryby i owoce morza | 28 (0-100) | 40 | |
| suche nasiona roślin strączkowych | 75 (0-100) | 284 | |
| orzechy | 50 (0-75) | 291 |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ EAT: The EAT-Lancet Commission on Food, Planet, Health. [dostęp 2019-10-02]. (ang.).
- ↑ a b The Lancet: Food in the Anthropocene: the EAT–Lancet Commission on healthy diets from sustainable food systems. 2019-01-16. [dostęp 2019-10-02].
- ↑ a b c Healthy Diets From Sustainable Food Systems. Food Planet Health. Summary Report of the EAT-Lancet Commission. [dostęp 2019-10-02].