Dowsprunk

Dowsprunk
	Wódz litewski
Następca	Mendog
	Dane biograficzne
Data śmierci	między 1219 a 1238
Ojciec	Ryngold (?)
Matka	N.N.
Rodzeństwo	Mendog
Żona	siostra Wikinta (?)
Dzieci	Edywid (?); Towciwiłł (?) ;

Dowsprunk, również Dowsprung^[1], Dowszprung^[2] (zm. między 1219 a 1238) – kunigas i wódz wielkolitewski, starszy brat Mendoga^[3].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Według XVI-wiecznych kronikarzy litewskich, miał być następcą i synem Ryngolda^[4], wodza litewskiego, który jako pierwszy (ok. 1200 roku) został ogłoszony księciem Litwy, a w 1214 roku wielkim księciem Litwy^[3].

Dowsprunk jest wymieniony w źródłach historycznych tylko raz, przy traktacie pokojowym z księstwem halicko-wołyńskim z 1219 roku. Widnieje tam pośród 21 wczesnych książąt litewskich, jako jeden z pięciu starolitewskich przywódców plemiennych. Pozostali czterej to Żywibund, Dowiat, Mendog i Wilikaił (brat Dowiata)^[5], którzy pod przewodnictwem Żywibunda na czas wojny decydowali o polityce Litwinów^[3]. Prawdopodobnie też w tym czasie uzyskał decydujący głos w starszyźnie. Z czasem utracił swoją pozycję wśród kunigasów i jego rolę przejął młodszy, bardziej ambitny brat Mendog, który od 1238 roku rozpoczął politykę centralizacji władzy oraz zjednoczenia całej Auksztoty w jeden organizm państwowy^[3].

Ponieważ Dowsprunk jest jedynym znanym bratem Mendoga, siostrzeńcy Mendoga – Edywid i Towciwiłł – są uważani za jego synów. Jeśli ta informacja uzyskałaby potwierdzenie, to Dowsprunk byłby teściem Daniela Halickiego, a także można by mu przypisać małżeństwo z siostrą Wikinta^[5].

Znanym faktem historycznym jest to, że Mendog zabijał własnych krewnych, aby rozszerzyć swoją władzę. Z uwagi na fakt, że Dowsprunk nie jest wymieniony w żadnych źródłach po 1219 roku, niektórzy historycy sugerują, że został zabity przez Mendoga. Teorię ma jednakże obalać fakt, że rzekomi synowie Dowsprunka nadal rządzili swoimi ziemiami w 1248 roku^[5].

Drzewo genealogiczne[edytuj | edytuj kod]

Ryngold (?)

N.N.

	Dowsprunk



Edywid (?)		Towciwiłł (?)

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Władcy Litwy

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ KazimierzK. Pułaski KazimierzK., Szkice i poszukiwania historyczne, nakład J.K. Żupańskiego i K.J. Heumanna, 1887, s. 259 [dostęp 2023-06-10] (pol.).
↑ Wolff 1895 ↓, s. 65.
↑ ^a ^b ^c ^d JerzyJ. Ochmański JerzyJ., Historia Litwy, wyd. 2. popr. i uzup., Wrocław: Zakł. Narodowy im. Ossolińskich, 1982, s. 46–47, ISBN 83-04-00886-6, OCLC 9629372 [dostęp 2022-05-17] .
↑ JerzyJ. Ochmański JerzyJ., Historia Litwy, wyd. 2. popr. i uzup., Wrocław: Zakł. Narodowy im. Ossolińskich, 1982, s. 46, ISBN 83-04-00886-6, OCLC 9629372 [dostęp 2022-05-17] .
↑ ^a ^b ^c AntanasA. Račis AntanasA., J.J. Tumelis J.J., Visuotinė lietuvių enciklopedija, Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas, 2001, s. 536, ISBN 5-420-01486-6, OCLC 50548974 [dostęp 2022-05-17] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-30] .

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Ochmański J., Historia Litwy, Warszawa 1982, s. 46–47. ISBN 83-04-00886-6.
JózefJ. Wolff JózefJ., Kniaziowie litewsko-ruscy od końca czternastego wieku, Warszawa: Gebethner i Wolff, 1895, s. 724 .

[1] KazimierzK. Pułaski KazimierzK., Szkice i poszukiwania historyczne, nakład J.K. Żupańskiego i K.J. Heumanna, 1887, s. 259 [dostęp 2023-06-10] (pol.).

[CITEREFWolff189565-2] Wolff 1895 ↓, s. 65.

[:0-3] JerzyJ. Ochmański JerzyJ., Historia Litwy, wyd. 2. popr. i uzup., Wrocław: Zakł. Narodowy im. Ossolińskich, 1982, s. 46–47, ISBN 83-04-00886-6, OCLC 9629372 [dostęp 2022-05-17] .

[:02-4] JerzyJ. Ochmański JerzyJ., Historia Litwy, wyd. 2. popr. i uzup., Wrocław: Zakł. Narodowy im. Ossolińskich, 1982, s. 46, ISBN 83-04-00886-6, OCLC 9629372 [dostęp 2022-05-17] .

[:1-5] AntanasA. Račis AntanasA., J.J. Tumelis J.J., Visuotinė lietuvių enciklopedija, Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas, 2001, s. 536, ISBN 5-420-01486-6, OCLC 50548974 [dostęp 2022-05-17] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-30] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Wielkie Księstwo Litewskie (XIII w.-1385)	Żywibund (ok. 1219) Dowiat (ok. 1219) Dowsprunk (1219–między 1219 a 1238) Wilkaił (ok. 1219–ok. 1245) Mendog (1219-1263, od 1253 król) Treniota (1263–1264) Wojsiełk (1264–1267) Szwarno (1264–1269) Trojden (1269–1282) Dowmunt (1282–1285) Butygejd (1285–1291) Butywid (1291–1295) Witenes (1295–1316) Giedymin (1316–1341) Jewnuta (1341–1345) Olgierd (1345–1377) Jagiełło/Władysław I Jagiełło (1377-1381) Kiejstut (1381–1382)
Wielkie Księstwo Litewskie (w unii z Koroną Królestwa Polskiego) (1385-1569)	Jagiełło/Władysław I Jagiełło (1382–1434) Skirgiełło (1387–1392) Witold (1392–1430) Świdrygiełło (1430–1432) Zygmunt I Kiejstutowicz (1432–1440) Kazimierz I Jagiellończyk (1440–1492, zerwanie unii w latach 1440–1447) Aleksander Jagiellończyk (1492–1506, zerwanie unii w latach 1492–1501) Zygmunt II Stary (1506–1548) Zygmunt III August (1529/1548–1569)
Wielkie Księstwo Litewskie (jako część Rzeczypospolitej Obojga Narodów) (1569-1795)	Zygmunt III August (1569–1572) Henryk Walezy (1573–1575) Anna Jagiellonka (1575–1586/1596) Stefan Batory (1576–1586) Zygmunt IV Waza Władysław II Waza (1632–1648) Jan I Kazimierz Waza (1648–1668) Michał Korybut Wiśniowiecki (1669–1673) Jan III Sobieski (1674–1696) August II Mocny (1697–1704) Stanisław Leszczyński (1704–1709) August II Mocny (1709–1733) Stanisław Leszczyński (1733–1736) August III Sas (1733–1763) Stanisław August Poniatowski (1764–1795)