Dyrekcja Państwowego Monopolu Spirytusowego

Dyrekcja Państwowego Monopolu Spirytusowego – przedsiębiorstwo o charakterze samodzielnej, odrębnej jednostki gospodarczej, wykonujące przywilej monopolu Skarbu Państwa wynikający z ustawy z 1924 r. o monopolu spirytusowym.

Powołanie Dyrekcji

Na podstawie rozporządzenia Ministra Skarbu z dnia 22 stycznia 1925 r. o organizacji Dyrekcji Państwowego Monopolu Spirytusowego ustanowiono Dyrekcję. Powołanie dyrekcji pozostawało w ścisłym związku z ustawą z 1924 r. o monopolu spirytusowym w której ustanowiono, że monopol państwowy przejmuje wszelkie ruchomości i nieruchomości i inne urządzenia służące do pomieszczenia i przewozu spirytusu oraz majątek Państwa w spółce „Cysterny”.

Nadzór nad działalnością Dyrekcji sprawował Minister Skarbu. Siedzibą Dyrekcji była Warszawa.

Uprawnienia Dyrekcji

Dyrekcja Państwowego Monopolu Spirytusowego wykonywała przywilej (monopol) Skarbu Państwa, określony w ustawie z 1924 r. o monopolu spirytusowym, jako przedsiębiorstwo o charakterze samodzielnej, a przy tym odrębnej jednostki gospodarczej.

Dyrekcja Państwowego Monopolu Spirytusowego:

• zwracała się do władz i urzędów pośrednio lub bezpośrednio o udzielenie wyjaśnień i informacji wszelkiego rodzaju w zakresie gospodarki spirytusowej,
• współdziałała z władzami skarbowymi w zakresie kontroli przemytu spirytusu i obrotu spirytusem,
• wydawała bezpośrednio lub pośrednio polecenia do władz skarbowych I i II instancji oraz do kas skarbowych w sprawach dotyczących obrotu spirytusem i jego przetworami, jak też w sprawach regulowania należności i zobowiązań Dyrekcji.

Poza tym Dyrekcja prowadziła za zgodą Ministra Skarbu także inne rodzaje przemysłu i handlu, związane z wykonywaniem monopolu spirytusowego.

Obowiązki Dyrektora

Do dyrektora Państwowego Monopolu Spirytusowego należało:

• kierownictwo Państwowym Monopolem Spirytusowym i zarządzanie całym jego majątkiem,
• zatrudnianie i mianowanie funkcjonariuszów do IX stopnia włącznie, oraz przyjmowanie i zwalnianie pracowników kontraktowych do VII stopnia włącznie,
• przedstawianie Ministrowi Skarbu wniosków mianowania funkcjonariuszów od VIII do V stopnia służbowego włącznie oraz przyjmowania i zwalniania pracowników kontraktowych V i VI stopnia służbowego,
• wykonanie planu finansowego i operacyjnego,
• wydawanie instrukcji o wewnętrznej organizacji zakładów podległych Dyrekcji,
• zorganizowanie i wykonywanie kontroli nad tokiem czynności organów Państwowego Monopolu Spirytusowego,
• przygotowanie wniosków dla Państwowej Rady Spirytusowej,
• sporządzanie z końcem roku sprawozdania z czynności Dyrekcji i przedkładanie go Ministrowi Skarbu.

Ustalanie czystego zysku

Czysty zysk ustalano po potrąceniu:

• opłaty skarbowej wraz z dodatkiem do niej, pobieranej przez Skarb Państwa w myśl ustawy o monopolu spirytusowym;
• przeznaczanie dodatku dla związków komunalnych;
• kosztów zakupu, przewozu, składowania, oczyszczania, skażania i przerobu surowców i materiałów pomocniczych;
• kosztów opakowania, składowania, przewozu i sprzedaży wyrobów gotowych i półgotowych;
• odsetek i spłat amortyzacyjnych od zaciągniętych i przez Dyrekcję zużytych pożyczek;
• odpisów na fundusz renowacyjny i ubezpieczeniowy;
• wszelkich innych kosztów fabrykacyjnych, administracyjnych i handlowych.

Przeznaczenie czystego zysku

Czysty zysk służył w pierwszym rzędzie na pokrycie strat z poprzednich okresów gospodarczych. Pozostałość dzieliła się następująco:

• 1% przeznaczano na walkę z alkoholizmem, na szpitale i schroniska dla alkoholików w myśl ustawy o monopolu spirytusowym,
• określoną sumę (nie więcej niż 10%) przeznaczał Minister Skarbu na remunerację (rekompensata) dla urzędników i funkcjonariuszów monopolu spirytusowego i współdziałających organów skarbowych,
• określoną sumę na kapitał obrotowy i inwestycyjny,
• pozostałą sumę przelewano do Centralnej Kasy Państwowej, jako zysk z monopolu spirytusowego.