Edward Krzyżanowski
 Napis na tablice nagrobnej | |
| Data i miejsce śmierci |
11 grudnia 1909 |
|---|---|
| Miejsce spoczynku | |
| Narodowość |
polak |
| Wyznanie |
rz.-kat. |
dr Edward Krzyżanowski (zm. 11 grudnia 1909 w Wiedniu[1]) – polski lekarz, znany balneolog, autor popularnych dzieł medycznych, działacz społeczny. C. k. radca, zastępca marszałka powiatowego, starszy lekarz miejski i kolejowy, obywatel honorowy miast Buczacza, Jazłowca. Pierwszy prezes Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Buczaczu.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Był inicjatorem budowy i dyrektorem szpitala powiatowego w Buczaczu. Pod koniec XIX wieku przy pomocy Edwarda Krzyżanowskiego prowadzone wykopaliska na zamku w Buczaczu. W szczególności, wykopali pocisk o masie 200 kg, dwojga – po 50 funtów, jeszcze dwojga – po 15 funtów (ostatnie były wmurowane w zewnętrznej ścianie kościoła Wniebowzięcia NMP z napisem: „Od ataków tatarskich”). Przyczynił się do napisania przez ks. Sadoka Barącza wywiadu «Pamiątki buczackie». Przez długie lata pracował jako lekarz zdrojowy w Truskawcu[2].
W 1884 – lekarz miejski w Buczaczu[3]. W kwietniu 1887 uczestniczył w obchodach z powodu jubileuszu dr. Alfreda Biesiadeckiego we Lwowie. Na jego wniosek uczestnicy obchodu złożyli przeszło 200 guldenów na zakup akcji poznańskiego banku ziemskiego, mienia jubilata. Kwota miała być uzupełniona do potrzebnej wysokości dalszymi składkami[4]. W grudniu 1888 złożył datek na Towarzystwo opieki nad weteranami z roku 1831[5].
Po ukonstytuowaniu z początkiem 1895 Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Buczaczu został wybrany jego prezesem[6]. W 1907 wzmiankowany jako zastępca prezesa Wydziału powiatowej kasy oszędności w Buczaczu[7].
Napisał (po polsku i ukraińsku) dzieło medyczne „Przeciw cholerze” („Katechizm choleryczny czyli Co robić podczas cholery?”), które zostało wydane w 1892 przez Komitet wydawnictwa dziełek ludowych we Lwowie[8]. W 1900 w Buczaczu wydał „Poradnik dla leczących się w Truskawcu” (wydanie II)[9].
28 lipca[10][11] 1892 na mocy uchwały Rady gminnej w Buczaczu otrzymał honorowe obywatelstwo m. Buczacza wraz z miejscowym starostą powiatowym Emilem Schuttem[12] za zasługi dla miasta, w szczególności za starania w sprawie otwarcia C. K. Państwowego Gimnazjum w Buczaczu[10]. W listopadzie 1901 cesarz nadał mu tytuł radcy cesarskiego[13].
Zmarł w szpitalu powszechnym w Wiedniu[2]. Został pochowany na miejskim cmentarzu w Buczaczu, gdzie jest dość dobrze zachowany jego nagrobek obok kaplicy grobowej hrabiów Kajetana i Pawła Potockich.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ 301 Księgi metrykalne parafii wyznania rzymskokatolickiego z terenu archidiecezji lwowskiej, sygn. 1944 [online], agadd2.home.net.pl [dostęp 2019-05-01].
- ↑ a b Osobiste. Zmarli. „Kurier Lwowski”. 583, s. 5, 14 grudnia 1909.
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1884. Lwów, 1884, s. 271.
- ↑ Kronika. Jubileusz dr. Alfreda Biesiadeckiego. „Kurier Lwowski”. Dodatek numeru 106, s. 3–4, 16 kwietnia 1887.
- ↑ Kronika. Sprawozdanie lwowskiej komisji. „Kurjer Lwowski”. 4, s. 3–4, 4 stycznia 1889.
- ↑ Buczacz. „Przewodnik Gimnastyczny „Sokół””. R. XV. 3, s. 31 [7], marzec 1895.
- ↑ Ona została otwarta 22 kwietnia 1899 na mocy uchwały Rady powiatowej z dnia 12 maja 1898 i podstawie statutów zatwierdzonych reskryptem c.k. Namieśnictwa we Lwowie z dnia 16 września 1898 l. 81122, → zob. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1908. Lwów, 1908, s. 831.
- ↑ Komitet wydawnictwa dziełek ludowych we Lwowie. „Kurier Lwowski”. 218, s. 3, 6 sierpnia 1892.
- ↑ Poradnik dla leczących się w Truskawcu. „Kurier Lwowski”. 157, s. 5, 8 czerwca 1900.
- ↑ a b Julian Erdstein: Zabiegi gminy buczackiej o gimnazjum państwowe. W: Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Liceum i Gimnazyum w Buczaczu za rok szkolny 1938–1939. Buczacz, 1939, s. VIII.
- ↑ Na początku sierpnia – publikacja o tym w „Kurjerze Lwowskim”.
- ↑ Obywatelstwo honorowe. „Kurier Lwowski”. 219, s. 5, 7 sierpnia 1892.
- ↑ Osobiste. C. k. autonomia. „Kurier Lwowski”. 322, s. 4, 20 listopada 1892.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Sadok Barącz: Pamiątki buczackie. Lwów: Drukarnia Gazety narodowej, 1882, 168 s.
- Anna Sylwia Czyż, Bartłomiej Gutowski: Cmentarz miejski w Buczaczu. Warszawa: drukarnia «Franczak» (Bydgoszcz) 2009, 208 s., 118 il., s. 51. seria: Zabytki kultury polskiej poza granicami kraju, seria C, zeszyt 3. ISBN 978-83-60976-45-6.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Członkowie Rady Powiatowej Buczackiej (autonomia galicyjska)
- Członkowie Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” (zabór austriacki)
- Honorowi obywatele Buczacza (zabór austriacki)
- Honorowi obywatele Jazłowca (zabór austriacki)
- Pochowani na cmentarzu miejskim w Buczaczu
- Polscy lekarze
- Polscy działacze społeczni
- Urodzeni w XIX wieku
- Zmarli w 1909