Egzekucja więźniów KL Buchenwald w Poppenhausen

Egzekucja więźniów Buchenwaldu która odbyła się 11 maja 1942 koło szosy łączącej miejscowości Poppenhausen i Einöd w powiecie Hildburghausen była przeprowadzoną przez Gestapo akcją zastraszenia pracujących w okolicy robotników przymusowych.

Koło szosy, w odległości około dwóch kilometrów na północ od Poppenhausen i trzech kilometrów na wschód od Hellingen znajduje się wzniesiony w latach 1966-1967 tuż obok dawnej granicy między RFN i NRD, pomnik upamiętniający dokonaną na polecenie Heinricha Himmlera egzekucję dziewiętnastu więźniów z KL Buchenwald i jednego polskiego robotnika przymusowego Jana Sówki^[1].

Wydarzeniem, które stało się zaczątkiem tragedii, było zabicie w tym lesie w dniu 26 kwietnia 1942 przez dwóch polskich robotników przymusowych – Jana Sówkę i Mikołaja Stadnika – wachmistrza żandarmerii Albina Gottwalta, który uprzednio ich dotkliwie pobił^[2]. Mikołajowi Stadnikowi udało się uciec, Jan Sówka został schwytany na dworcu kolejowym w Bambergu.

Egzekucja odbyła się na trzech w tym celu zbudowanych szubienicach. Przy egzekucji byli obecni pracujący w okolicy polscy robotnicy przymusowi, a także miejscowi radni gminni i powiatowi oraz działacze państwowi i partyjni^[3].

W roku 2012 emerytowany pracownik budownictwa z Hildburghausen, Bernd Ahnicke^[4], zainteresował się tym wydarzeniem i przeprowadził szczegółowe badania w archiwach zarówno miejscowych, jak i w obozie w Buchenwaldzie. Udało mu się ustalić nazwiska i dane osobowe wszystkich ofiar egzekucji i z jego inicjatywy na istniejącym pomniku umieszczono dodatkową kamienną tablicę z ich nazwiskami. Uroczyste odsłonięcie tej tablicy odbyło się 11 maja 2014^[5], w 72 rocznicę egzekucji, w obecności rodzin pomordowanych, których adresy udało się ustalić dzięki poszukiwaniom, prowadzonym przez nauczycielkę języka niemieckiego z Zespołu Szkół Technicznych w Kolnie, Urszulę Banach. Jednym z obecnych na uroczystości był świadek zbrodni 94-letni Kazimierz Grzybowski^[6].

21 marca 2015 Telewizja Trwam nadała program poświęcony pamięci ofiar egzekucji w Poppenhausen, w którym Urszula Banach opowiedziała historię ustalenia nazwisk ofiar i ich miejsc pochodzenia oraz nawiązania kontaktu z ich rodzinami i zaproszenia ich do udziału w uroczystości odsłonięcia tablicy.

Ofiary zbrodni[edytuj | edytuj kod]

Lp.	Imię i nazwisko	Data urodzenia	Ojciec	Matka	Miejsce urodzenia
1	Piotr Laskowski	29 czerwca 1917	Stanisław Tomiak	Wiktoria Szewczyk	Chodybki, powiat kaliski
2	Józef Pikur	4 lutego 1919	nieznany	Anna Sawka ur. Pikur	Sokal koło Konotopy, województwo lwowskie
3	Edward Broszko	16 kwietnia 1921	Mikołaj Broszko	Rozalia ur. Wojtowicz	Susiec, gmina Majdan Sopocki, powiat tomaszowski
4	Stefan Tokarski	20 stycznia 1915	Stanisław Tokarski	Helena ur. Abramow	Rykały, powiat grójecki
5	Kazimierz Skurczyński	13 marca 1920	Wincenty Skurczyński	Helena ur. Ćwiklińska	Sosnowiec
6	Stanisław Kaprzyk	10 lutego 1920	Stanisław Kaprzyk	Natalia ur. Derda	Dąbrowa, powiat katowicki
7	Tadeusz Guzek	24 marca 1911	Władysław Guzek	Aniela ur. Brzezińska	Ignackowo, powiat lipnowski (zamieszkały później w Warszawie, ul. Filtrowa)
8	Nikodem Zawadzki	17 listopada 1922	Jan Zawadzki	Marianna ur. Ceglarek	Julijanów
9	Władysław Pasiak	21 maja 1912	Michał Pasiak	Elżbieta ur. Dąbrowka	Pabianice
10	Michał Makowski	28 lipca 1920	Franciszek Makowski	Natalia ur. Antoniuk	Konotopy, powiat hrubieszowski
11	Jan Smolarek	19 października 1915	Jan Smolarek	Agnieszka ur. Klimczak	Malenia, Gmina Buczek, powiat łaski
12	Bronisław Pokorski	17 października 1909	Andrzej Pokorski	Maria ur. Orlenik	Cząstków, powiat łaski
13	Stanisław Kaźmierczak	18 października 1916	Szczepan Kaźmierczak	Maria ur. Dąbrowska	Kobyla Łąka (zamieszkały później w Łodzi, ul. Ogrodowa)
14	Leon Jaroch	18 lipca 1916	Jan Jaroch	Franciszka ur. Smolińska	Świekatowo, powiat świecki
15	Władysław Sokal	6 stycznia 1905	Paweł Sokal	Marianna ur. Parukl	Sinołęka, powiat miński
16	Jan Przybyła	20 czerwca 1913	Marcin Przybyła	Magdalena ur. Zuborowa	Mýto pod Ďumbierom, Powiat Brezno nad Hronom, Słowacja
17	Jan Jaros	7 stycznia 1920	Józef Jaros	Stanisława ur. Kuszarzik?	Oraczew, powiat łódzki
18	Adam Szczerkowski	29 listopada 1904	Piotr Szczerkowski	Józefa ur. Olewińska	Działoszyn, powiat wieluński
19	Henryk Wajdenfeld	25 grudnia 1915	Piotr Wajdenfeld	Felicjanna ur. Proniatowska	Łódź
20	Jan Sówka	19 października 1922	Adam Sówka	Antonina ur. Kocemba	Thayngen, Szwajcaria