Elena Maróthy-Šoltésová
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | |
| Język | |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka | |
Elena Maróthy-Šoltésová (ur. 6 stycznia 1855 w Krupinie, zm. 11 lutego 1939 w Martinie) – słowacka pisarka, publicystka, redaktorka, działaczka społeczna, czołowa postać ruchu kobiecego na Słowacji. Autorka prozy zaliczanej do pierwszej fali realizmu[1].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Elena była córką poety, wielebnego Daniela Maróthy i Karoliny Hudecovej. Jej matka zmarła, gdy była jeszcze młoda, a ojciec powtórnie ożenił się z Ľudoviką Bauerová. Jej przyrodnim bratem był Ľudovít Maróthy, ewangelicki ksiądz i pisarz[2]. Wykształcenie zdobyła w Ľuboreču, w niemieckim instytucie dla dziewcząt w Łuczeńcu i Popradzie. W 1875 roku wyszła za mąż za kupca, Ľudovíta Michała Šoltésa, z którym miała dwoje dzieci. Córka Elena zmarła w wieku ośmiu lat, a jej syn Ivan Daniel w wieku 33 lat[1].
Zamieszkali w Martinie – mieście uważanym wówczas za centrum słowackiego życia kulturalnego i narodowego, w którym mieszkała aż do śmierci. Tam poświęciła się działalności literackiej, kulturalnej i społecznej. Przez całe życie była zaangażowana w ruch kobiet. Podkreśliła potrzebę edukacji kobiet i ich miejsca w ruchu narodowym – idee te przekazywała również w swoich pracach[2]. W 1880 roku została członkiem stowarzyszenia słowackich kobiet Živena, w którym pełniła funkcję przewodniczącej od 1894 do 1927 roku. Od 1912 do 1922 roku był redaktorką magazynu „Živena”. Maróthy-Šoltésová wspierała czynnie kształcenie kobiety w swoim kraju. Działając w stowarzyszeniu Živena zainicjowała powstanie kilku szkół i kursów dla kobiety, w tym Instytutu M.R. Štefánika (słow. Konzervatívny inštitút Milana Rastislava Štefánika)[3].
Elena Maróthy-Šoltésová jest przedstawicielką wczesnego realizmu w literaturze. Najbardziej znana jest jej powieść Proti prúdu, wydana w 1894 roku, oraz pamiętnik Moje deti (1923-1924), który został przetłumaczony na kilka języków. W 1925 wydała wspomnienia Sedemdesiat rokov života. Jej eseje o słowackiej literaturze zostały opublikowane w Korešpondencia Timravy a Šoltésovej (1952) i Pohľady na literatúru(1958)[1][4].
Wybrana twórczość[edytuj | edytuj kod]
- 1881 – Na dedine
- 1882 – Prípravy na svadbu
- 1882 – Dozvuky k poslednému valnému zhromaždeniu Živeny
- 1885 – Úloha Živeny
- 1885 – Umierajúce dieťa
- 1891 – V čiernickej škole
- 1894 – Proti prúdu
- 1895 – O románe Proti prúdu
- 1896 – Prvé previnenie
- 1898 – Popolka
- 1898 – O vplyve zábavného čítania
- 1902 – Za letného večera
- 1913 / 1917 – Môj syn
- 1923 / 1924 – Moje deti
- 1925 – Sedemdesiat rokov života
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Elena Maróthy-Šoltésová. Zlaty Fond. [dostęp 2019-04-18]. (słow.).
- ↑ a b Kirschbaum 2014 ↓.
- ↑ De Haan, Daskalova i Loutfi 2006 ↓, s. 301.
- ↑ Kirschbaum 2014 ↓, s. 320.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Francisca De Haan, Krasimira Daskalova, Anna Loutfi: Biographical Dictionary of Women’s Movements and Feminisms in Central, Eastern, and South Eastern Europe. New York: Central European University Press, 2006.
- Stanislav J. Kirschbaum: Historical Dictionary of Slovakia. Lanham: Scarecrow Press, 2014.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- * Šesťdesiatročná pamiatka Živeny, spolku slovenských žien, Elena Maróthy-Šoltésová, „Živeny” 1929, s. 1–3 – dostępny w: Dygitalna knižnica