Emilia Gosselin
| Data urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku |
Stare Powązki w Warszawie |
| Zawód, zajęcie |
nauczycielka, działaczka patriotyczna i kobieca |
| Rodzice |
Jan Gosselin i Zofia z Braunów |
Emilia Gosselin (ur. w 1815, zm. 22 lipca 1864 w Warszawie) – nauczycielka, autorka gramatyki języka polskiego, działaczka patriotyczna i kobieca.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Córka francuskiego oficera, który w 1812 pozostał w Polsce, a następnie dyrektora stadniny rządowej w Janowie – Jana i Zofii z Braunów (zm. w 1829). Od 1831 uczyła się w pensji pani Pignon w Warszawie, potem uczyła się szyć w firmie Werner[1]. W latach 1834–1844 pracowała jako guwernantka i nauczycielka prywatna[1]. Od 1844 prowadziła w swym dworku w Warszawie stancję i szkołę dla córek ziemiańskich[2]. Była także autorką gramatyki języka polskiego. Od 1840 należała do grupy Entuzjastek, utrzymywała bliskie kontakty z Narcyzą Żmichowską[3]. W jej dworku odbywały się zebrania Entuzjastek[2]. Wstąpiła do powiązanej z Centralizacją Towarzystwa Demokratycznego Polskiego – konspiracyjnej Organizacji kierowanej przez Edwarda Domaszewskiego a następnie Henryka Krajewskiego[4]. W l. 1847–1848 prowadziła akcję oświatową wśród rzemieślników warszawskich[1]. Uchodziła za autorkę kazań patriotycznych znakomitego kaznodziei, księdza Benwenuta Mańkowskiego[5]. W latach 1848–1852 niosła pomoc więźniom politycznym w cytadeli warszawskiej, w więzieniu lubelskim i internowanym w Imbramowicach oraz ich rodzinom[1][6]. M.in. prowadziła akcję zbiórki pieniężnej na rzecz Piotra Wysockiego[2]. Od 1850 r. pozostawała pod sekretnym dozorem policji carskiej[7].
Współpracowała w latach 1850–1864 z tygodnikiem "Czytelnia niedzielna" redagowanym przez Aleksandrę Petrowową, a od 1861 przez Agatona Gillera[8]. Była autorką Zasad języka polskiego wyłożone praktycznie dla dziewcząt na wzór gramatyki p. Sardou (Warszawa 1847). Była autorką utworów powieściowych publikowanych anonimowo w "Bibliotece Warszawskiej", m.in. Ułamek z pamiętnika nieboszczki (1851) oraz Życie i nauka (1852)[1]. Współpracowała także z "Tygodnikiem Ilustrowanym" w którym ogłosiła anonimowo: Kilka słów o książce Micheleta L'amour (1860), List autora uwag nad dziełem L'amour Micheleta (1861) oraz powieść pt. Opinia[1].
Przed wybuchem powstania styczniowego jej mieszkanie było miejscem spotkań działaczy politycznych[9]. Podczas manifestacji patriotycznych wraz z innymi entuzjastkami przeprowadziła akcję zbiórki pieniężnej dla ofiar i ich rodzin masakry w Warszawie w 1861. W latach 1863–1864 brała udział w organizacji czerwonych i udzielała schronienia naczelnikowi miasta, Waszkowskiemu[10]. W tym czasie była również czynna w akcji opieki nad rannymi powstańcami[11]. Pochowana na Starych Powązkach w Warszawie[12]. Na jej grobie znajduje się inskrypcja "Czem była dla rodziny, dla przyjaciół, dla nieszczęśliwych, Jaką była, obywatelką i chrześcijanką wiedzą i nie zapomną wszyscy ci, którym przyświecała sercem, rozumem, życiem."[12]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Mieczysława Romankówna, Gosselin Emilia (1815-1864), Polski Słownik Biograficzny, t. 8, s. 357
- ↑ a b c Szymon Tokarzewski, Bez paszportu. Pamiętnik Wygnańca, Warszawa 1910, s. 26-27
- ↑ Mieczysława Romankówna: Sprawa Entuzjastek. T. nr 48, z. 2. Pamiętnik Literacki, 1957, s. 516-537. wersja elektroniczna
- ↑ Anna Minkowska, Organizacja spiskowa 1848 roku w Królestwie Polskim, Warszawa 1923
- ↑ Wiktoria Śliwowska, Kobiety w konspiracja patriotycznych lat czterdziestych XIX wieku (Ewa Felińska, Eleonora Wolańska i inne), w: Kobieta i świat polityki. Polska na tle porównawczym w XIX i na początku XX wieku. Zbiór studiów, pod red. Anny Żarnowskiej i Andrzeja Szwarca, Warszawa 1994, s. 49-50
- ↑ Stanisław Szenic, Cmentarz Powązkowski 1851-1890 zmarli i ich rodziny, Warszawa 1979, s. S. 144-146
- ↑ Wspomnienia Wandy z Wolskich Umińskiej (1841-1926), opracowanie, komentarz i przypisy Lidia Michalska-Bracha i Emil Noiński, Warszawa 2020, s, 274-275
- ↑ Bibliografia XIX wieku – Bibliografia Estreichera
- ↑ Pamiętniki Ignacego Baranowskiego (1840-1862), Poznań 1923, s. 384
- ↑ Stanisław Strumph Wojtkiewicz, Powstanie styczniowe, Warszawa 1963, s. 224.
- ↑ Witold Lisowski Polska służba zdrowia w powstaniach narodowych 1794-1944. T. 1-2. Warszawa 2006.
- ↑ a b Cmentarz Stare Powązki: EMILIA GOSSELIN, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2021-06-01].
Literatura[edytuj | edytuj kod]
- Mieczysława Romankówna, Gosselin Emilia (1815-1864), Polski Słownik Biograficzny, t. 8, s. 357