Ester Kreitman
| Imię i nazwisko |
Hinde Ester Singer Kreitman |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
1891 |
| Data i miejsce śmierci |
13 czerwca 1954 |
| Narodowość | |
| Język | |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka |
XX w. |
Ester Kreitman (jid. אסתּר קרײטמאַן Ester Krejtman; także Hinde Ester Kreitman, Ester Singer Kreitman; ur. 1891 w Biłgoraju, zm. 13 czerwca 1954 w Londynie[1]) – żydowska powieściopisarka i autorka opowiadań, tworząca w języku jidysz.
Jej młodszymi braćmi byli pisarze: Israel Joszua Singer i noblista Isaac Bashevis Singer[1]. Była uważana za równie uzdolnioną literacko jak jej bracia[2].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodziła się w Biłgoraju jako Hinde Ester Zinger (jid. הינדע אסתּר זינגער), jej ojciec był rabinem. W późniejszym okresie mieszkała w Warszawie, następnie w Antwerpii, Paryżu, wreszcie w Londynie[1].
W 1912, gdy miała 20 lat, narzucono jej małżeństwo z Avrahamem Kreitmanem, szlifierzem diamentów, z którym wyjechała najpierw do Antwerpii, a po wybuchu I wojny światowej – do Londynu, gdzie mieszkała aż do śmierci[3].
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
Publikowała opowiadania w londyńskich czasopismach: „Dos Fraje Wort” (jid. דאָס פֿרײַע װאָרט), „Wajtszepl lebt” (jid. װײַטשעפּל לעבט), „Loszn un Lebn” (jid. לשון און לעבן) i in.[1] Ważnym motywem jej twórczości były wątki feministyczne, domaganie się równych praw dla kobiet[3].
W formie książkowej ukazały się[1][3]:
- 1936: Der szejdim-tanc (jid. דער שדים־טאַנץ, Taniec demonów), Warszawa (powieść, 295 stron)
- 1944: Briljantn (jid. בריליאַנטן, Brylanty), Londyn (powieść, 304 strony)
- 1950: Jiches (jid. יחוס, Rodowód), Londyn (opowiadania i szkice, 129 stron)
Tłumaczyła również literaturę angielską na jidysz, m.in. Charlesa Dickensa i George’a Bernarda Shaw[1].
Zdaniem młodszego brata, Isaaca Bashevisa, Kreitman to „najlepsza znana mu pisarka w jidysz”, ale „kto by mógł żyć z takim wulkanem”[3].
Przekłady na język polski[edytuj | edytuj kod]
- [1]Ester Singer Kreitman: Rodowód. Tłum. Natalia Moskal; redakcja językowo-merytoryczna Monika Adamczyk-Garbowska. Lublin: Fame Art, Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”, 2016. ISBN 978-83-65444-05-9. (Tłumaczenie z języka angielskiego.)
- [2]Ester Singer Kreitman: Taniec demonów. Tłum. Andrzej Pawelec; konsultacja merytoryczna Magdalena Ruta i Magdalena Sitarz. Lublin: Fame Art, 2019. ISBN 978-83-954096-0-8. (Tłumaczenie z języka angielskiego.)
- Ester Singer Kreitman: Brylanty. Tłum. Monika Polit, Zofia Zięba, Jakub Zygmunt; redakcja językowa Łukasz Kuć; korekta Anna Marszał. Lublin: Fame Art, 2021. ISBN 978-83-954096-9-1. (Tłumaczenie z języka jidysz.)
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Kagan 1981 ↓.
- ↑ Stiller 2015 ↓, s. 185.
- ↑ a b c d Stiller 2015 ↓, s. 186.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Berl Kagan (בערל כּהן): Krejtman, Ester (קרײטמאַן, אסתּר). W: Leksikon fun der najer jidiszer literatur (לעקסיקאָן פֿון דער נײַער ייִדישער ליטעראַטור). Red. Berl Kagan, Israel Knox, Elias Schulman (בערל כּהן, עזריאל נאַקס, אליהו שולמאַן). T. 8: K–T (ק–תּ). Nowy Jork: Alweltlecher Jidiszer Kultur-Kongres (אַלװעלטלעכער ייִדישער קולטור־קאָנגרעס), 1981, s. 260–261. (jid.).
- Robert Reuven Stiller: Abecadło żydowskich pisarzy z Polski. Wyd. drugie. Kraków: Vis-à-vis Etiuda, 2015. ISBN 978-83-7998-035-2.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Kreitman Ester. [w:] Wirtualny Sztetl [on-line]. Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. [dostęp 2022-10-11].
- Przekład fragmentu powieści Taniec demonów autorstwa Magdaleny Ruty, na stronie internetowej miasta Biłgoraj.
- Faith Jones: Esther Kreitman. [w:] Jewish Women: A Comprehensive Historical Encyclopedia [on-line]. Jewish Women’s Archive, 2009-03-01. [dostęp 2018-11-24]. (ang.).
- Berl Cohen: Ester Kraytman (Esther Kreitman). W: Yiddish Leksikon. Tłum. Joshua Fogel. 2019-04-22. [dostęp 2020-11-07]. (ang.).
- Yaakov WIse: The first jewish feminist? W: Jewish Quaterly 62:1, 44-47 [dostęp 2021-09-09]